ساکنان موصل در حال استراحت در کافه ای در این شهر – عکس از الشرق الاوسط

لندن، الشرق الاوسط – یک ماه پس از آنکه شهر موصل، دومین شهر بزرگ عراق در دست دولت اسلامی عراق و شام (داعش) و متحدانش به دست داعش افتاد، ساکنان این شهر می گویند که نیروهای نظامی حضور محدودی در این شهر دارند و احتمالا خود را برای خروج از منطقه آماده می کنند.

غانم العابد، فعال حقوق شهروندی و سخنگوی سابق معترضان به دولت مرکزی در این شهر می گوید که حضور داعش در موصل تاثیر چندگانه ای داشته است.

به گفته او، جنبه اول این اثر مثبت بوده است چرا که نیروهای امنیتی دولتی دیگر به شهر حمله نمی کنند. وی افزود: «مردم موصل به ندرت شاهد حضور نیروهای داعش در خیابان ها حتی در ایست های بازرسی هستند که پیش از این در اختیار ارتش عراق بود.» اما جنبه دیگر که به گفته او منفی است، نبود خدمات و عدم پرداخت حقوق کارمندان دولتی است.

وی گفت که اکنون ارتش نقشبندی حضور گسترده تری در موصل دارد و احتمالا خود را آماده می کند که کنترل شهر را در دست بگیرد.

العابد روز شنبه در گفتگوی تلفنی از موصل گفت: «مذاکراتی بین ارتش نقشبندی و داعش درباره عقب نشینی داعش از سمت چپ این شهر، در آستانه عقب نشینی کامل از موصل در جریان است…حضور نقشبندی ها در این منطقه و در میان مردم استحکام بیشتری دارد چرا که آنها اهل صلح هستند و فرهنگ خشونت و انتقام ندارند.»

وی افزود که «داعش اشتباه خود در سوریه، یعنی فشار بر مردم و مجبور کردن آنها به دنبال کردن یک شیوه خاص زندگی را تکرار نکرده است. این ناشی از آنست که شمار آنها اجازه کنترل شهر بزرگی با تقریبا دو میلیون نفر جمعیت را که دارای فرهنگ میانه روی اسلامی هستند، نمی دهد.»

این فعال حقوق شهروندی همچنین مدعی شد که نیروهای داعش برای ورود یا خروج از موصل مانع کسی نمی شوند.

توصیفات وضعیت کنونی زندگی در موصل تحت کنترل داعش به میزان زیادی با آنچه خبرنگار الشرق الاوسط در این شهر می گوید، تطابق دارد. وی هم تایید می کند که زندگی در این شهر ظاهرا به حالت عادی بازگشته است، اگر چه در کار ادارات دولتی، بیمارستان ها، مدارس، دانشگاه ها و بازار در روزهای نخست عقب نشینی ارتش و پلیس عراق وقفه ایجاد شد.

عبدالعظیم محمد خدیر، افسر سابق ارتش و یکی از ساکنان موصل نیز با نگاهی مثبت درباره داعش می گوید: «آنها ما را از تحقیر و توهین های ارتش (عراق) نجات دادند و شخصیت مان را به ما بازگرداندند. اکنون این شهر آرام است و احساس می کند حرمتش به آن بازگشته است. بازارها دوباره باز شده است و مردم می توانند بدون برخورد با ایست و بازرسی تا اواخر شب بیرون بروند. مردان مسلحی که شهر را در کنترل دارند با احترام با آنها برخورد می کنند و به آنها امنیت می دهند.»

اثیل النجیفی، استاندار نینوا با سقوط موصل، مرکز این استان در دهم ماه ژوئن مجبور شد این شهر را ترک کند. وی در گفتگو با الشرق الاوسط سخنان ساکنان این شهر را مبنی بر اینکه «داعش درصدد عقب نشینی از موصل و تحویل آن به ارتش نقشبندی است» را تایید کرد، ارتشی که به حزب بعث نزدیک است و تحت رهبری عزت الدوری دستیار سابق صدام حسین قرار دارد.

النجیفی همچنین مدعی شد که وی می توانسته است بعضی جنبه های اداره شهر را دوباره در دست گیرد. «اداره استانداری اکنون خارج از کنترل من است، اگر چه من تلفنی و از طریق تماس های مستقیم آنرا اداره می کنم، در حالی که داعش هماهنگ کننده ای را بین خود و اداره استانداری منصوب کرده است. آنها تنها کاری که انجام دادند ضبط خودروهای دولتی بود، اما در امور اداری دخالت نکردند.»

النجیفی افزود: «موصل تا دو ماه دیگر بدون مداخله نظامی تحت کنترل دولتی قرار می گیرد، زیرا مردم و داعش خواستار مداخله نیروهای نظامی که استانداری را رها کردند نیستند… نقشبندی ها برای احیای استانداری تلاش خواهند کرد… چرا که آنها میانه روهایی اهل تصوف هستند، نه سلفی مانند داعش.»

از سوی دیگر به رغم آنچه از نظر بعضی حضوری کمرنگ در شهر خوانده شده، نیروهای داعش تدابیری را به منظور تغییر شرایط زندگی در موصل اتخاذ کرده اند تا آنرا به تفسیر خود از قواعد و قوانین اسلامی نزدیک تر کنند. گزارش ها حاکی است که مردان مسلح بعضی مجسمه ها در این شهر از جمله مجسمه عثمان موصلی، موسیقیدان و آهنگ ساز قرن نوزدهم و یا مجسمه ابی تمام شاعر دوره عباسی و همینطور چندین مقبره را تخریب کرده اند.

در همین حال بر اساس گزارش ها، اعضای این گروه در راستای به دست آوردن دل مردم از تخریب مساجد، کلیساها، موزه ها و دیگر بناهای تاریخی خودداری کرده اند. علاوه بر این، این سازمان هنوز کارهایی چون استعمال دخانیات و بازی های تخته ای را ممنوع نکرده و در مقابل ترجیح داده اعضای خود را به قهوه خانه ها بفرستد تا به مشتریان را از این عادت ها «نهی» کنند.

به رغم سیاست های خویشتندارانه داعش، شرایط زندگی در شهر موصل همچنان دشوار است. بازارهای موصل شاهد افزایش شدید قیمت کالاها به جز غذاهای اصلی از جمله میوه و سبزی بوده است که در واقع قیمتشان به مقدار خیلی زیاد کاهش یافته که علت آن هم نبود پول نقد در شهر به علت پرداخت نشدن حقوق مردم برای دو ماه متوالی است.

به گفته اداره بهداشت نینوا، بیمارستان های موصل نیز از کمبود دارو رنج می برند به طوری که بسیاری از مردم مجبور شدند برای درمان به بیمارستان های منطقه کردستان بروند.