تخریب کاشی‌های چند صد ساله مقبره نظامی گنجوی
بالاخره صدای اعتراض رئیس سازمان میراث فرهنگی هم بلند شد و داد ایران را به سازمان یونسکو برد تا شاید آن را بستاند.
محمد علی نجفی، معاون رئیس جمهور و معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در نامه‌ای به “بوکوا” مدیر کل یونسکو درباره “سیاست پارسی‌زدایی آذربایجان” که به گفته وی از چند سال پیش آغاز شده، اعتراض کرده است.
وی در این نامه با اشاره به از بین بردن کاشی‌های چند صد ساله مقبره نظامی که به زبان پارسی است، آن را اقدامی غیرقابل درک توصیف کرده و نوشته است: “این اقدام به مثابه رویکردی غیرفرهنگی و بدون توجه به تقارب فرهنگی است.”
نجفی از رئیس سازمان یونسکو خواسته تا به عنوان متولی اصلی امور فرهنگی در عرصه بین‌المللی، اقدام فوری برای توقف این عمل “غیرفرهنگی” و برگرداندن آن به شکل اولیه انجام دهد.
کاشی های دور مقبره نظامی گنجوی که در حال حاضر از جای کنده شده اند
ماجرای دزدی ادبی از ایران، مثل سرقت‌های فرهنگی پیشین، این‌بار با اقدام دولت آذربایجان خبرساز شده است.
بیست و هفتم مرداد ماه گذشته، خبرگزاری‌های ایران نوشتند که جمهوری آذربایجان، همه کاشی‌نبشته‌های فارسی مقبره نظامی گنجوی، شاعر پارسی‌گوی را تخریب کرده است.
روی این کاشی‌ها، اشعار فارسی نظامی گنجوی منقش شده و دورتادور دیوار داخلی مقبره این شاعر نصب شده بود.
هرچند تخریب این سنگ نبشته‌ها در ابتدا به بهانه تعمیر مقبره انجام شده بود، اما مدتی گذشت و خبری از نصب دوباره کاشی نبشته‌ها نشد.
پیش از آن نیز بنیاد حیدرعلی‌اف، از شهرداری”رم” خواسته بود تا مجسمه نظامی گنجوی را به عنوان شاعر آذربایجانی در یکی از میدان‌های این شهر نصب کنند که موفق به این کار نشد.
آش آن‌قدر شور شده و مقامات آذربایجانی آن چنان کار را از حد گذرانده اند که اعلام کرده اند از سال ۲۰۱۴ در این کشور اسکناس‌های پنج مناتی چاپ خواهد شد که روی آنها تصویر نظامی گنجوی منقوش باشد.
بگذریم از اینکه در منابع درسی این کشور هم نظامی، شاعر پارسی‌گو به عنوان شاعر و داستان‌سرای آذربایجانی معرفی شده است.
بعد از آنکه به این رفتارها از سوی ایران اعتراض نشد، کاشی‌های فارسی‌نبشته از مقبره کنده شد و بعد هم مدیر مرکز نظامی گنجوی در آکادمی علوم جمهوری آذربایجان اعلام کرد: “کتیبه‌های اشعار فارسی نظامی گنجوی در مقبره این شاعر با کتیبه‌هایی به زبان آذربایجانی جایگزین می‌شود.”
خلیل یوسف‌لی با قاطعیت گفته بود که گاهی اوقات بازدیدکنندگان با مشاهده اشعار فارسی مقبره و موزه نظامی گنجوی فکر می‌کنند که نظامی گنجوی شاعر فارسی‌گوی بوده است.
مقبره نظامی گنجوی در جمهوری آذربایجان
این سخنان این مقام آذربایجانی در حالی است که نظامی گنجوی حتی یک بیت هم به زبانی غیر از فارسی ندارد و از آن مهمتر او متعلق به قرن ششم است و جمهوری آذربایجان ۲۲ سال پیش مستقل شده است.
با این‌حال خلیل یوسف‌لی همچنین تأکید کرده بود که نظامی گنجوی نماینده ادبیات آذربایجان است.
خواب‌های دیگری که مقامات آذربایجانی برای نظامی دیده‌اند، ترجمه اشعار او به زبان اصلی آذربایجانی و بعد نمایش آنها در موزه است.
وقتی از واکنش مقامات ایرانی نسبت به این عمل خبری نشد، اواخر شهریور ماه رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در پاسخ به اعتراض به سکوت ایرانی‌ها گفت که سکوت نکرده اما نتیجه هم نگرفته‌ایم.
محمد باقر خرمشاد اعلام کرده بود از آنجا که بنای مقامات ایران در روابط خارجی و فرهنگی، اولویت دادن به روابط گرم و صمیمانه با همسایگان است، در این مورد رایزنی‌هایی شده است.
وی گفت: “اینکه ما سکوت کرده باشیم با اینکه نتیجه نداشته باشد متفاوت است و الان هم هیئتی از آذربایجان در ایران هستند و در این باره صحبت‌هایی با آنها شده است.”
اما انگار این هیات ایرانی از آذربایجان دست خالی برگشتند که رئیس سازمان میراث فرهنگی مجبور به نامه‌نگاری با یونسکو شده است.
اینکه کشورهای همسایه ایران، تاریخ ایران را چه از کتیبه و چه از شعر می‌دزدند و به نام خود ثبت می‌کنند، همچنان که در مورد مولوی رخ داده؛ یک سوی قضیه است و اینکه هرگز نمی‌توان با تغییر جغرافیا، تاریخ را تحریف کرد بحث دیگری است.
از بد حادثه برخی از این کشورهای نوپا، همسایه ایران هستند و انگار در این سال‌ها به فکر هویت‌سازی برای خود افتاده‌اند.
اما از آن بدتر این است که مقامات ایران در برابر این اقدامات سکوت کنند یا آن را به بهانه موثر نبودن، جدی نگیرند.
نمونه آن عباس عراقچی، معاون وزارت امور خارجه است که در واکنش به این اقدام دولت آذربایجان تنها با “غیرحرفه‌ای “خواندن آن گفته بود که “نباید بزرگان شعر و ادب را اسیر جغرافیا کنیم”.
اگر چه او نظامی را همچون دیگر بزرگان ادب و هنر نه تنها میراث ایران بلکه میراث مشترک کشورهای منطقه خوانده بود که همه باید در حفظ آن بکوشند، اما به نظر می‌رسد همسایگان ما چندان به داشتن هویت و گذشته مشترک با ما افتخار نمی‌کنند.
[divider]
دیدگاه های مطرح شده در این مطلب نظرات نویسنده است و لزوماً نشان دهنده دیدگاه‌های شرق پارسی نیست.
