شمارش نتیجه همه پرسی آغاز شد

شمارش نتیجه همه پرسی آغاز شد

مصر این روزها مشغول درو کردن دستاوردهای منتج از تصمیمی است که در تاریخ ۳۰ ژوئن و پایان حکمرانی اخوان المسلمین اتخاذ کرد. مردم مصر روز گذشته آراء خود را به قانون اساسی جدیدی که از سوی ۵۰ عضو این کمیته تنظیم شده، در صندوق های رای انداختند. همه جهان و از همه مهم ترخود مصری ها با دقت این رویداد را دنبال می کنند؛ با این تصور که تصویب قانون اساسی جدید به همه این اطمینان را خواهد داد که چرخ های جامعه مصر را به سوی ساخت پایه های دومین جمهوری بچرخاند.

شکی در این نیست که همه چه در داخل مصر و چه در خارج از این کشور خواهان این هستند که نتیجه همه پرسی منجر به تصویب قانون اساسی و گامی به پیش در راستای تصمیمات گرفته شده باشد؛ درست همان گونه که شواهد امر در داخل مصر نشان می دهد. اکثر احزاب سیاسی – به جز اخوان المسلمین- حمایت خود را از رای “آری”به قانون اساسی جدید اعلام کرده اند. بنابراین پرسشی که در اینجا مطرح می شود نه بر سر نتیجه همه پرسی که بر سر تعداد رای دهندگان است. پاسخ درحال و هوای خیابان های مصر و میزان حمایت از مرحله گذار فعلی است.

در اینجا باید به این نکته اشاره کنیم که تاریخ مصر به دلایلی کاملا واضح نشان می دهد انتخابات و همه پرسی ها در این کشور از میزان بالای مشارکت مردمی برخوردار نیست. با این حال از ژانویه سال ۲۰۱۱ مصر شاهد افزایش این مشارکت بود. به رغم اهمیت میزان آراء در این مرحله گذار- که آینده سیاسی کشور را رقم خواهد زد- مشارکت مردمی مصر هرگز بالاتر از ۵۰ درصد نرفته است. در حال حاضر انتظار می رود میزان مشارکت مردم در این همه پرسی تصویب قانون اساسی بیشتر باشد که به دولت موقت ضمانتی جدی می دهد که گامی به سوی جلو بردارد و بر اساس برنامه ریزی های خود پیش برود.

حال و هوای امروز مصر نشان می دهد که حضور مردم این کشور پای صندوق های رای بیشتر خواهد بود چرا که مصری ها دیگر آشکار می خواهد تجربیات تلخ سه سال گذشته را پشت سر بگذارند؛ تجربیاتی که سرشار از خشونت و هرج و مرج بوده و جو بی ثباتی را بر کشور حاکم کرده بود. دیگر کاملا پر واضح است که اکثریت مردم مصر با توجه به تجربیات سه سال گذشته- حتی اگر نگرانی و تردید هم داشته باشند- می خواهند چارچوب کشورشان را حفظ کنند و پایه های آن را مستحکم سازند. مصری ها نمی خواهند از الگوهای وارداتی اجتماعی که نیروهای نظامی با در پیش گرفتن آن تحت عناوین مختلف سیاسی، فرقه ای یا قبیله ای بر مردم حکومت می کنند، پیروی کنند. جامعه مصر همچنین نشان می دهد که در حال حاضر با مسئله وجود مذهب در سیاست هم مواجه شده است.

اگر همه پرسی تصویب قانون اساسی و نتایج متعاقبش گامی کلیدی در راستای بازگشت ثبات به کشور و جامعه مصر باشد- یعنی در راستای فرآیند مدرن سازی کشور حرکت کند- گام هایی که بعد از این مرحله باید برداشته شود، حتی مهم تر از خود همه پرسی خواهد بود و احتمالا شاید جنجال های بیشتری را به وجود بیاورد. با این حال هیچ جایی برای بازگشت به عقب وجود ندارد، چرا که اگر این اتفاق رخ دهد نتیجه چیزی جز هرج و مرج و بازگشت به خانه اول نخواهد بود.

در این مرحله، باید به این نکته هم اشاره کرد که نخبگان سیاسی مصر در قبال فرآیند تنظیم پیش نویس قانون اساسی بسیار مسئولانه و خردمندانه عمل کرده اند. مذاکراتی که حول فرآیند گذار مطرح شد، بسیار دشوار و پیچیده بود اما در نهایت به توافق رسیدند. این همان کاری است که مقامات مسئول مصر در مرحله بعدی هم باید انجام دهند؛ مرحله ای که شاهد دو رویداد مهم دیگر در فرآیند گذار مصر خواهد بود: انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری. پر واضح است که مسئولان همچنین باید بر سر این که کدام انتخابات با توجه به خواسته مردم زودتر برگزار شود، به توافق برسند.

حالا اتفاقاتی که بعد از ۲۵ ژانویه در مصر رخ داد، کاملا قابل توجیه است چرا که در آن زمان هیچ کس برای آنچه رخ داده بود آمادگی نداشت و برنامه ریزی درستی هم وجود نداشت که بر اساس آن پیش رفته و معضل به وجود آمده را حل و فصل کنند. در نهایت اوضاع به هرج و مرج کشیده شد. نیروهای سیاسی مصر در آن زمان به خاطر رکود سیاسی دهه های گذشته مصر نمی دانستند دست به چه اقدامی باید بزنند.

همین باعث شد تنها گروهی که از لحاظ سیاسی سازمان یافته بود و قابلیت ایجاد پویایی در مردم را برای حضور در پای صندوق های رای داشت، زمام امور را دست بگیرد، این در حالی بود که سایر گروه های سیاسی مصر دچار تفرقه شده و به دنبال جاه طلبی های سیاسی خود بودند. سیاست واقعی نیاز به ابزار و شیوه های دیگری دارد.

در حال حاضر، مصر تجربه سه سال گذشته را دارد و جامعه ای که میزان آگاهی و تعاملش با دنیای سیاست بیشتر از گذشته است. بنابراین دیگر هیچ بهانه ای برای تکرار این اشتباهات که پیش از ۳۰ ژوئن یعنی دوره حکومت اخوان المسلمین صورت گرفت، وجود ندارد؛ چه حرف از انتخابات ریاست جمهوری یا پارلمانی باشد یا اصلاح جو سیاسی، چه آرام کردن افراطی ها که خشونت و هرج و مرج به بار می آورد و چه تلاش برای ایجاد حق به منظور ابراز مخالف سیاسی در چارچوبی مترقی. در ادامه فرآیند گذار پوشش رسانه ای و همچنین افشاگری های سیاسی هم باید بر پایه حقایق باشد، به طوری که میزان توقعات مردمی بر این اساس بالا رود.

شواهد موجود در مصر نشان می دهد که این کشور در حال عبور از مرحله گذار است و این مرحله را پشت سر خواهد گذاشت اما بار دیگر باید به این نکته اشاره کرد که مرحله پس از همه پرسی، مرحله آسانی نخواهد بود؛ نیاز به تلاش زیاد و همت بالا دارد.