در خرداد ماه امسال حسن روحانی از طریق ایمیل مصاحبه ای با الشرق الاوسط انجام داد و در آن درباره برنامه های خود برای بهبود وضعیت روابط ایران با همسایه هایش و آمریکا و همچنین نقش ایران در ناآرامی سوریه صحبت کرد.

الشرق الاوسط – با توجه به موقعیت برتر رهبری در سلسله مراتب سیاسی در ایران، اگر شما به عنوان رئیس جمهور انتخاب شوید، چطور اطمینان پیدا می کنید که اقدامات شما در زمینه سیاست خارجی از حمایت رهبری برخوردار است؟

حسن روحانی: تصمیمات در مسائل مهم سیاست خارجی بر اساس قانون اساسی مستلزم تأیید رهبری است. من به عنوان مشاور امنیت ملی در دولت های خاتمی و رفسنجانی، در این سالها از نزدیک با رهبری همکاری کرده ام. حتی در هشت سال گذشته من همچنان یکی از دو نماینده رهبری در شورای عالی امنیت ملی بوده ام. اگر انتخاب شوم انتظار دارم باز هم از همان حمایت و اعتماد رهبری برای اقدامات و تدابیری که به منظور پیش بردن برنامه سیاست خارجی در پیش می گیرم، بهره مند شوم.

پرسش: اگر موضوع هسته ای ایران سیاسی شده است، در آن صورت چه نوع تحولات سیاسی باید رخ دهد تا حل شود؟ آیا شما از گفتگوهای گروه ۵+۱ با ایران حمایت می کنید؟

ایران فقط برنامه صلح آمیز هسته ای دارد که بر اساس قوانین بین المللی قانونی و غیرقابل اعتراض است. در جو سازی های خبری با انگیزه ای سیاسی دائما تلاش شده بر این ماهیت کاملا صلح آمیز سایه تردید بیافتد. این برنامه تبلیغاتی را پیش از همه اسرائیل هدایت می کند تا توجه بین المللی را نه تنها از برنامه تسلیحات هسته ای خطرناکش بلکه همینطور از سیاست های بی ثبات کننده و غیرانسانی و نیز اقداماتش در فلسطین و خاورمیانه دور کند. متأسفانه شورای امنیت سازمان ملل به آمریکا اجازه داد برنامه غیرسازنده اسرائیلی را در پیش گیرد و با این کار اعتبار خود را از بین برد.

اگر انتخاب شوم، با احیای اعتماد بین المللی و افشای مقاصد پنهانی مخالفان ایران، این روند را تغییرجهت خواهم داد. سلاح هسته ای در دکترین امنیت ملی ایران هیچ جایگاهی ندارد و بنابراین ایران چیزی برای پنهان کردن ندارد. اما به منظور حرکت در جهت حل و فصل پرونده هسته ای ایران، ما به ایجاد وفاق در داخل و نیز همگرایی و درک جهانی از طریق گفتگو نیاز داریم.

ایران باید مواضع و سیاست هایش را به شکلی محسوس تر و دارای نتیجه منطقی ارائه کند، و آمریکا و متحدانش هم نیز باید فریبکاری در دشمن تراشی و تهدید نشان دادن ایران و برنامه صرفا صلح آمیز هسته‌ای‌اش را کنار بگذارند. مذاکرات جدی، متوازن و زمان بندی شده به منظور پاسخگویی به سؤالات و نگرانی های دو طرف می تواند نقشی سازنده در حل و فصل این بحران ساختگی داشته باشد. گروه ۵+۱ می تواند مسیری برای این مذاکرات باشد به شرط آنکه آنها آمادگی داشته باشند به جای آنکه ابزاری برای وقت کشی و اخاذی سیاسی باشند، محرکی باشند برای درک و حل و فصل این مسأله.

پرسش: اگر انتخاب شوید سیاست های شما در قبال مناقشه سوریه و نقش ایران در دستیابی به راه حل سیاسی چه خواهد بود؟

در حال حاضر فاجعه انسانی در سوریه در جریان است و همه باید نهایت تلاش خود را برای پایان دادن به این اوضاع رقت بار به کار بندند. اما واقعیت ها را نمی توان نادیده گرفت. سوریه تنها کشور در منطقه بوده که در مقابل سیاست ها و اقدامات توسعه طلبانه اسرائیل ایستادگی کرده است. علاوه بر این، این برادرکشی در سوریه را بعضی دولت ها در داخل و خارج منطقه به راه انداخته و همچنان آنرا تقویت می کنند.

همچنین این موضوع روشن است که متأسفانه گروه های تندرو با برنامه های وحشتناک و سابقه انزجارآور از خشونت در میان گروه های مخالف در سوریه تفوق پیدا کرده اند. به نظر من، به منظور یافتن راه حلی منصفانه و مورد قبول همگان، ایران می تواند نقش میانجی را میان دولت سوریه و آن گروه های مخالفی که برای دموکراسی و حکومت خوب می جنگند، ایفا کند.

سال ۲۰۱۴ سالی بسیار مهم است چرا که طی آن دوره ریاست جمهوری رئیس جمهور اسد به پایان می رسد. انتخاباتی واقعی به دور از مداخله و خرابکاری خارجی، و برقراری دولتی منتخب می تواند ثبات و امنیت را به سوریه بازگرداند. ما نمی توانیم اجازه دهیم خونریزی و خشونت ادامه یابد.

منطقه ما اکنون صحنه تعصب، تروریسم و نیز مناقشات نژادی و مذهبی است. سوریه نباید محلی برای رشد و نشو و نمای تروریست ها و تندرو ها باشد.

پرسش: اگر رئیس جمهور شوید، موضع شما درباره مناقشه فلسطینی ها و اسرائیل چه خواهد بود؟ و پیشنهاد صلح اعراب و اسرائیل را چگونه ارزیابی می کنید؟

از زمان شکل گیری جمهوری اسلامی، مسأله فلسطین در رأس برنامه های سیاست خارجی ما بوده است. حساسیت و اهمیت این مسأله هرگز با تغییر در دولت در ایران کاهش نمی یابد. ایران همچنان با دل و جان از آرمان فلسطینی حمایت می کند.

از نظر من، تنها راه حل پایدار برای بحران فلسطین تحقق آمال ملی و احیای کامل حقوق مردم فلسطین است. هر گونه پیشنهادی که در معیارهای بنیادین اهمال کند نمی تواند موفق باشد و بنابراین از حمایت ما برخوردار نخواهد بود.

پرسش: شما خود را اعتدال گرا معرفی کرده اید، اگر به عنوان رئیس جمهور انتخاب شوید، چگونه با افراطگری که در هشت سال گذشته سیاست ایران را در قبضه گرفته برخورد می کنید؟

من برنامه کاری مفصل و فراگیری را برای دولت آینده در صورت انتخاب ارائه کرده ام. در‌ آن برنامه من نظراتی را درباره بهبود اوضاع در کشور در همه جنبه ها و حوزه ها ارائه کرده ام. به نظر من، بسیاری از سیاست ها و اقداماتی که دولت کنونی اتخاذ کرده باید دوباره بررسی و بازنگری شود تا زندگی مردم مرفه تر، شادتر و باعزت تر شود.

من از آن سیاست ها که بر جنبه های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی زندگی مردم ایران در داخل و خارج کشور تأثیر گذشته به صراحت انتقاد کرده ام. همچنین قوانین و مقرراتی وجود دارد که برای بهبود جامعه باید در آنها بازنگری شود.

اگر من انتخاب شوم، قصد دارم لوایح مورد نیاز را به این منظور به مجلس ارائه دهم. ایران کشور اسلامی پیشرفته ای است که از مدیریت و نهادهای جامعه مدنی برخوردار است و این اجازه تداوم حیات افراطگری و تندروی را نمی دهد.

پرسش: با بازیگران منطقه ای مانند عربستان سعودی چگونه برخورد می کنید؟ همچنین موضع شما در قبال اوضاع بحرین و اتهامات مبنی بر نقش ایران در این کشور چیست؟

اگر انتخاب شوم، بهبود و توسعه روابط با کشورهای همسایه در همه سطوح اولویت مهم دولت آینده من خواهد بود. ایران از طریق دریا و خشکی با ۱۵ کشور هم مرز است. همه آنها برای ما مهم هستند. درباره عربستان سعودی، من در نظر دارم رقابت ناخوشایند بین دو کشور را که اخیرا تشدید شده به احترام متقابل و توافقاتی به نفع دو طرف و نیز همکاری به منظور ارتقای امنیت و برقراری ثبات در منطقه تبدیل کنم.

ایران و عربستان سعودی می توانند به همراه هم نقش مثبتی در برخورد با مسائل منطقه ای مانند امنیت خلیج (فارس) ایفا کنند. دولت آینده من قصد ندارد در امور داخلی هیچ کشوری مداخله کند و به دیگران هم اجازه نمی دهد در امور ایران دخالت کنند. مسأله بحرین برای ما اهمیت دارد. ما معتقدیم که استقلال سیاسی، امنیت و تمامیت ملی بحرین شاخص های مهمی برای ثبات و امنیت منطقه است. در این چارچوب، درباره خواسته های مردم بحرین در جهت رسیدن به حقوق مشروعشان، مانند هر کشور دیگری، نباید اهمال شود.

اگر من انتخاب شوم، از نزدیک به تعامل دیپلماتیک و همکاری با همه کشورهای منطقه خواهم پرداخت تا ابرهای سوءتفاهم و هماوری را کنار بزنم. حوزه های منافع مشترک ما در این منطقه بسیار بزرگ تر از نقاط غیرمتجانس اختلاف و مناقشه است. من در پی زمینه های مشترک در این منطقه و دیگر مناطق خواهم بود تا تفاهم بیشتر و همکاری را ارتقا بخشم.

پرسش: شما گفته اید که اگر انتخاب شوید زندانیان سیاسی از جمله میرحسین موسوی و مهدی کروبی را که بدون محاکمه یا اعلام جرم در بازداشت خانگی هستند را آزاد می کنید. این کار تا چه حد در زمان ریاست جمهوری شما عملی است؟

من شانزده سال در دولت های رفسنجانی و خاتمی مشاور امنیت ملی ایران بودم. بنابراین من می دانم با موضوعات حساس چگونه برخورد کنم. اگر رئیس جمهور شوم نهایت تلاش خود را خواهم کرد تا آنهایی را که در پی اتفاقات تأسف بار سال ۲۰۰۹ محبوس شدند آزاد کنم. من می دانم که قدرت های قانونی رئیس جمهور در ایران بیش از محدوده قوه مجریه نیست. در همین حال من کاملا خوشبین هستم که بتوانم تفاهم داخلی لازم را برای بهبود وضعیت آقای موسوی و آقای کروبی به دست آورم.

پرسش: چه گام هایی را می توان برای بهبود وضعیت در ارتباط با آمریکا برداشت؟ آیا شما از برقراری دوباره ارتباط با آمریکا حمایت می کنید؟

روابط ایران و آمریکا مسأله ای پیچیده و غامض است. این رابطه یاداور تاریخی تلخ همراه با بی اعتمادی و خصومت است. این مسأله به زخمی کهنه تبدیل شده که بهبود آن دشوار، اما ممکن است به شرط آنکه حسن نیت و احترام متقابل حاکم باشد. به نظر من، وضعیت کنونی مسائل بین ایران و آمریکا نمی تواند و نباید تا ابد ادامه یابد. تندروها در دو طرف ظاهرا مصمم هستند کاری کنند که شرایط دشمنی و کینه بین دو کشور هرگز پایان نیابد. در همین حال منطق جمعی حکم می کند در این روند تغییر ایجاد شود تا فصلی جدید در روابط دشوار و مناقشه آمیز دو طرف باز شود تا دشمنی و بی اعتمادی کاهش یابد.

کشورهای دنیا ممکن است درباره مسائل مهم بین المللی اختلاف نظر داشته باشند اما دست کم در مقابل یکدیگر متمدنانه برخورد می کنند و در بدترین موارد تلاش می کنند اختلافات را از طریق گفتگوی مثبت و تعامل در سطحی که در آن شرایط ممکن است محدود سازند. به عنوان یک اعتدال گرا من برای کاهش خصومتها تا سطح تنش قابل مدیریت و بعد از آن پرداختن به ارتقای تعاملات و گفتگو بین دو ملت به منظور تنش زدایی و در نهایت دستیابی به نقطه ای از احترام متقابل که هر دو ملت شایسته آن هستند، برنامه ای زمان بندی شده دارم.

پرسش: ارزیابی شما از سیاست دولت اوباما در قبال ایران چیست؟ آیا پیشنهاد آنها در زمینه برقراری ارتباط با ایران صادقانه است؟

سیاست اوباما در قبال ایران را باید بر اساس اقداماتش قضاوت کرد نه حرف هایش. تاکتیک او، آنطور که خودش گفته است، سخن نرم اما اقدام خشن است. تحریم هایی که در دوران دولت اوباما علیه ایران اتخاذ و اجرا شد در تاریخ روابط دوجانبه ایران و آمریکا بی سابقه است. اگر صداقت را بتوان سنجید و نیات را بتوان خواند، تحریم و تهدیدهای روزمره معیاری برای سنجش و خواندن آنها است. به باور من، سیاست اوباما در قبال ایران تا زمانی که برخورد موذیانه آمریکا با ایران همچنان بر این جریان حاکم است، نمی تواند به بهبود روابط پرآشوب کنونی بیانجامد.