لندن، الشرق الاوسط – موجی از حملات به تاسیسات و ماموران امنیتی، دولت کنونی مصر را بر آن داشت تا اخوان المسلمین را به عنوان یک گروه تروریستی معرفی کند. علی رغم این که گروه های دیگری مسئولیت حوادث اخیر را بر عهده گرفته اند، دولت همچنان اصرار دارد که اخوانی ها مسئولند. دولت معتقد است که اخوانی ها با چندین گروه دیگر متحد شده اند تا کشور را در آستانه همه پرسی جنجالی قانون اساسی که قرار است در ۱۴-۱۵ ژانویه سال جاری بر گزار شود، دچار بی ثباتی کنند.

مصطفی حجازی، مشاور رئیس جمهور مصر، در گفتگویی اختصاصی با الشرق الاوسط، از تصمیم اخیر کشور و همچنین “تعریف کاربردی” واژه تروریسم که دولت کنونی از آن برای توجیه تصمیم خود استفاده می کند، سخن گفته است. حجازی معتقد است که اخوانی ها با اقدامات قبلی و اخیر خود، خودشان را به طور علنی یک گروه تروریستی معرفی کرده اند. او بر این باور است که در حال حاضر جامعه مصر این گروه را مایه ننگ هویت خود می پندارد. طبق گفته وی، به همین دلیل است که هیچ تضمینی وجود ندارد که اعضای این گروه روزی بتوانند دوباره به جامعه بپیوندند حتی اگر آن ها “به طور کامل از این گروه دست بکشند”.

مصطفی حجازی، مشاور عدلی منصور رئیس جمهور موقت مصر و استاد سابق رشته مدیریت، تفکر استراتژیک و تو سعه بنیادی در دانشگاه جنوب کالیفرنیا می باشد.او همچنین عضو کمیته مشورتی بانک جهانی و مدیر عامل و رئیس شرکت مشاوره راهبردی و مدیریت سرمایه گذاری موسوم به ای سی ام ای می باشد.

الشرق الاوسط: اجازه بدهید که با مهمترین اتفاق اخیر آغاز کنیم. اخوان المسلمین پس از بیش از هشتاد سال فعالیت زیر زمینی و به دنبال زمامداری کوتاه مدت، از سوی دولت مصر به عنوان یک گروه تروریستی معرفی شده است. نظر شما راجع به این روند چیست؟

مصطفی حجازی: باور عموم مردم این است که اخوانی ها برای دستیابی به مقاصد خود، به شکل سازماندهی شده و نظام مند از خشونت استفاده می کنند. آن ها دستور کاری را در پیش گرفتند که هیچ نوع تفسیر دیگری از آن امکان پذیر نبود. آن ها به دنبال چیزی بودند که من آن را “مختل کردن پیشرفت” می نامم؛ یعنی تلاش برای توقف هر نوع پیشرفت و آسیب وارد کردن به جامعه در بالاترین حد ممکن. این قانون شکنی ها در نهایت به سطحی از خشونت منجر شد که برابر با تروریسم بود. ما از قبل –حتی پیش از متفرق کردن به اصطلاح متحصنین- اعلام کرده بودیم که وقتی استفاده از خشونت نظام مند شده و به جان افراد عادی جامعه صدمه می زند و یا اقتصاد جامعه را مختل می کند؛ این نوع خشونت به منزله یک اقدام تروریستی تلقی می شود.

این چیزی است که برای آن قبلا هیچ تعریفی ارائه نشده بود؛ نه در مصر و نه در هیچ کجای جهان. بنابراین، ما یک تعریف کاربردی ارائه داده ایم. تعریف ما نشان می دهد که در واقع چه اقدامی به منزله یک اقدام تروریستی است. به عبارت ساده تر، اقدامات تروریستی به معنی اقدامات خشونت باری است که به شکل نظام مند، سازماندهی شده باشند. این مفهوم در مورد شرایط کنونی مصر صدق می کند و مردم عادی مصر نیز با این تعریف موافقند. آن ها خواستار پاسخی مناسب و قانونی به اتفاقات جاری می باشند.

پرسش: بعضی از افراد معتقدند که این تصمیم باید ماه ها پیش گرفته می شد و برخی دیگر مخالف آنند. چه عواملی در انتخاب زمانی این تصمیم دخیل بوده است؟

پاسخ: این تصمیم در واقع واکنشی به اتفاقات جاری مصر بود. بسیاری در تلاش بودند تا فعالیت اخوانی ها را به عنوان یک حزب سیاسی متوقف کنند. برخی دیگر، خواستار اعمال فشار بر روی آن ها بودند تا مجبور به تمکین در برابر قانون شوند. در همه این موارد، دولت معتقد بود که ما باید حق آزادی بیان را برای همه اقشار جامعه تضمین کنیم و از تکثر آراء استقبال نماییم. اما در هر صورت، چنین چیزی در قالبی عاری از خشونت اتفاق می افتد.

هر آن چه که شورای دفاع ملی به شکل اطلاعیه و یا اعلامیه از طرف رئیس جمهور منتشرکرد، همواره این حقوق را مد نظر داشت. و ما بر دفاع از این حقوق همچنان راسخیم. اگر حکومتی برای خود احترامی قائل است باید از حقوق مردمش پاسداری کند. مهمترین رسالت یک دولت، حفاظت از جامعه در برابر تروریسم، خشونت و هر نوع اقدامی که به آن آسیب وارد کند، می باشد.

به نظر من، معرفی اخوان المسلمین به عنوان یک گروه تروریستی درخواستی همسو با حقیقت بود. برخی از افراد شاید احساس کردند که این موضوع می بایست از سوی دادگاه پیگیری می شده است و اما در نهایت، ممکن است حکمی نیز در این زمینه صادر شود. بعضی بر این باورند که تاخیر در صدور حکم، می تواند فرصتی در اختیار دیگران قراردهد تا به خود بیایند و همچنین شرایط را برای بازگشت آن ها به آغوش جامعه فراهم کند. ولی آن ها به هویت مصری باید بیش از وابستگی خود به گروه های مذهبی بها دهند. با این وجود، حکمی که دولت مصر صادر کرد مطابق قانون موجود کشور می باشد. بند ۸۶ قانون جزا، اتفاقات جاری در کشور را به منزله اقدامات تروریستی می داند. بنابراین، اعلام اخوان المسلمین به عنوان یک گروه تروریستی، بازتاب یک واقعیت حقوقی است نه بر گرفته از یک انگیزه سیاسی.

در روزهای اخیر، اوضاع نابسامان قاهره و دقهلیه به روشنی نشان داد که خود اخوانی ها بودند که تصمیم گرفتند تا به عنوان یک گروه تروریستی شناخته شوند. آن ها از طریق ایجاد رعب و وحشت، قانون شکنی و اقدلمات تروریستی، یکپارچگی عموم مردم را به تدریج سست می کنند.

پرسش: برخی از سازمان های حقوق بشر و جامعه جهانی در حیرتند که چه ارتباطی بین اخوانی ها و حوادث اخیر مصر وجود دارد از آن جا که گروه هایی همچون انصار بیت المقدس و الفرقان در بیانیه هایی مسئولیت حملات اخیر را بر عهده گرفتند؟

پاسخ: تحقیق در این زمینه از دو طریق صورت می گیرد. ما یا واقعیت های موجود را بررسی می کنیم و یا نکات ریز در مورد حقایق را از میان اطلاعیه ها و اعلامیه ها استخراج می کنیم. اگر به واقعیت های موجود در جامعه بنگریم، می توان به راحتی دریافت که سازمانی وجود دارد که به طورعلنی اعلام کرده است که برای رسیدن به اهداف خود حاضر است به اقدامات تروریستی متوسل شود. هدف نهایی آن انحراف تمام مردم مصراست. این سازمان خودش به طور علنی و با صراحت این مسئله را بیان کرده است. و جایی برای تفسیر آن باقی نمانده است.

پرسش: آیا جامعه جهانی چنین دیدگاهی را می پذیرد؟

پاسخ: جوامع بین المللی حتی پیش از متفرق کردن تحصن ها نیز اصرار داشتند که اخوان المسلمین هیچ اقدام خشونت باری را به طور علنی انجام نداده است. و آن ها بهانه های گوناگونی را ارائه کردند. این گروه های بین المللی تنها با الفاظ زیبای “دموکراسی”، “آزادی” و “حضور مردم” بازی می کنند. با این وجود، جامعه جهانی، که برخی از مقامات دولت مصر عضوی از آنند، خود بر این مطلب اذعان داشت که از دید آن ها، اقدامات اخوانی ها فریبکارانه بوده است. میشل بکمن در یکی از پر تیراژترین مقالات خود نوشت: ” در هر سازمان فاشیستی … دورویی از ضروریات است.”

در حقیقت، آن ها با برخورداری از توانایی فوق العاده ای، چیزهایی را به برخی از گروه های خاص می گفتند که آن ها دوست داشتند دقیقا همان را بشنوند. شرط بندی همیشگی آن ها این بوده است که شما به آن ها سود تردیدتان را می دهید. این که آن ها بیگناهند مگر این که خلاف آن ثابت شود. و آن ها به همین صورت هر آنچه که می خواستند را در جامعه انجام دادند. واقعیت این است که اخوانی ها “معیار عضویت” در همه جوامع بین المللی و همچنین معیارهای لازم را در جامعه مصراز دست داده اند.

ما آن ها را مسئول اقدامات تروریستی اخیر معرفی کردیم چون خودشان چنین چیزی را اعلام کرده بودند. کشف مقصر اصلی، در هر اقدام تروریستی همیشه قبل ازانتشار بیانیه ای صورت می گیرد که در آن، هواداران او همچون گروه بیت المقدس مسئولیت حمله را به عهده می گیرند. ما موارد مشابه این را در تظاهرات و راهپیمایی ها شاهد بودیم. ما می دانیم که اخوانی ها به خاطر خشم و تنفری که مردم نسبت به آن ها دارند، دیگر نمی توانند تحت لوای قدیمی اخوان المسلمین در جامعه به فعالیت بپردازند. به همین دلیل است که پرچم آن ها جای خود را به یک علامتی داده است که در آن چهار انگشت باز سیاه رنگ بر روی زمینه ای زرد رنگ نشان داده می شود. این خود گواهی بر تلاش هایی است که آنها برای تغییر وجه خود انجام می دهند.

این نخستین بار نیست که ما شاهد آنیم که اخوانی ها با بهره برداری از قوانین انسانی و حقوقی، سعی در حفظ چهره معصوم خود دارند. بر اساس حکومت قانون، متهم، بی گناه است مگر این که خلافش ثابت شود. اما روند کلی در مورد اخوانی ها، حمایت از جنایاتی است که ما شاهد آن بودیم. بنابراین، ما نمی توانیم بگوییم که این گروه بی گناه است. ممکن است که افراد خاصی در این گروه باشند که با خشونت مخالفند ولی آن ها استثنا هستند. در حال حاضر، سازمانی وجود دارد که خشونت سازماندهی شده و اقدامات تروریستی انجام می دهد. القاعده مدعی شده است که حوادث صحرای سینا زمانی متوقف خواهد شد که خواسته های این گروه عملی شود. و از نظر جامعه جهانی، اتفاقات صحرای سینا در واقع یک عملیات تروریستی تمام عیار است.

پرسش: و واکنش چه خواهد بود؟

پاسخ: جامعه جهانی امیدوار است که بعضی از گروه ها بتوانند به عنوان بخشی از معادله سیاسی باقی بمانند. اما من معتقدم که جامعه جهانی خود خوب می داند که این گروه ها خودشان تصمیم گرفته اند تا جزئی ازنقشه راه سیاسی کشور نباشند. بنابراین جوامع بین المللی باید در مواضع خود نسبت به این گروه ها تجدید نظر کرده و حاکمان کنونی کشور را به چیزی متهم نکنند. ما صادقانه تلاش کرده ایم تا بدون استثنا همه احزاب را وارد سیاست کنیم. بخش های کوچکی از جامعه هستند که خود [از ورود به این عرصه] خودداری کرده اند. اما همه برای نقش داشتن در آینده کشور اجازه دارند و مورد استقبال قرار می گیرند. به شرطی که خود نیز بخواهند. ولی در این بین، هیچ کس حق ندارد که چیزی را به شخصی تحمیل کند.

پرسش: تکلیف کسانی که می خواهند خود را از اخوانی ها جدا کرده و به جناح ملی گرایان ملحق شوند چه می شود؟

پاسخ: در درون دولت قبلی [اخوان المسلمین]، شخصیت هایی همچون نقیح ابراهیم، ثروت الخرباوی و کمال الهلباوی حضور داشتند که به معنی واقعی کلمه شهروند مصری به حساب می آمدند. هیچ کس قصد ندارد آن ها را عطف به ما سبق کند و آن ها را مقصر معرفی کند. ما همواره خاطر نشان کرده ایم که در را برای بازگشت افرادی که هیچ جنایتی علیه کشور مرتکب نشده و در هیچ فعالیت تروریستی شرکت نکرده اند، باز گذاشته ایم. و در مقابل، افرادی که چنین اعمالی مرتکب شده اند باید در دادگاه پاسخگو باشند.

و اما کسانی که ازایجاد خشونت حمایت کرده و یا از بروزآن خشنود بودند ولی هرگز خود در آن دخیل نبودند و همچنین آن هایی که قادرند خود را از وابستگی های سابق جدا کنند، اجازه دارند که درخواست عفو کنند و باردیگر به جامعه برگردند. اما این جامعه است که در نهایت ٱن ها را قبول یا رد خواهد کرد. و این به عهده خود آن هاست که شکاف عمیقی که بین خود و جامعه به وجود آورده اند را ترمیم نمایند.

آن ها باید بپذیرند که مسئول اتفاقات جاری هستند و باید تعهد بدهند که از اشاعه ایدئولوژی که خلاف آرمان های فرهنگ و زندگی مصری هاست خودداری کند. اگر چنانچه توبه آن ها واقعی باشد و همانطور که قبلا گفتم از ایدئولوژی خود دست بردارند،ممکن است که در این صورت، آن ها فرصت پیوستن مجدد به جامعه را به دست آورند. اما هیچ تضمینی در این زمینه وجود ندارد.

پرسش: کسانی که مایلند از اخوانی ها دست بکشند چگونه دوباره جذب جامعه خواهند شد؟

پاسخ: آن ها نه تنها باید با صراحت تمام اعلام کنند که دست از هر نوع خشونتی برداشته اند بلکه باید هم در کلام و هم در عمل نشان دهند که دیگر هیچ ارتباطی با اخوانی ها ندارند. در حال حاضر، مشکل اصلی این است که اوضاع به جایی رسیده است که این ایدئولوژی آن ها ست که به عنوان جنایت علیه جامعه محسوب می شود. افرادی که مایلند به جامعه بازگردند باید دست از عقاید خود بردارند و در درک خود از دین اسلام تجدید نظر کنند. آن ها بایستی به اسلامی پر از بخشش ودوستی که شامل حال همه ما، به عنوان یک جامعه و یک ملت می شود، روی آورند.

نکته مهم دیگری نیز وجود دارد که آن ها باید مد نظر داشته باشند: آن ها باید بدانند که شرایطشان از منع قانونی گذشته [در دوران حکومت مبارک]- که در آن امکان تعامل بین آن ها و جامعه وجود داشت- وارد مرحله تازه ای شده است که در آن تا ابد ازسوی جامعه طرد خواهند شد.

دلیل آن همانطور که قبلا گفتم ارتکاب جرم سنگین خیانت به کشور است. این همان جرمی است که به “تحریم اجتماعی” و همچنین نامگذاری آن ها به عنوان یک سازمان تروریستی منجر شده است. منظور ما از یک ” سازمان تروریستی” این است که بر طبق قانون مجازات، هیچ کس از مردم عادی گرفته تا مقامات دولتی، حق ندارند با این افراد ارتباط برقرار کند. از این رو عرصه بر آنها بسیار تنگ شده است. در واقع هیچ تفاوتی بین آن ها وکسانی که سرگردان میان غارهای تورا بورا هستند وجود ندارد. و همینطور هیچ تفاوتی بین مجازات در نظر گرفته شده برای کسانی که از حماقت کافی برای برقراری ارتباط با آن ها برخوردارند نخواهد بود.

پرسش: برخی از جوانان اخوان المسلمین ارتباط با اعضای این گروه را تکذیب کرده و اعلام کرده اند که قصد بازگشت به جامعه و خدمت به آن را دارند. آن ها حتی متعهد به انتخاب یک رهبر جدید شده اند. نظر شما در این باره چیست؟ اگر اخوانی ها از دخالت در سیاست خودداری کنند، آیا دولت به این که آن ها به عنوان یک سازمان دست نخورده باقی بمانند تن خواهد داد؟

پاسخ: مصر این مرحله را پیش تر در طول تاریخ خود پشت سر گذاشته است. جامعه دیگر تاب و تحمل چنین سازمانی را ندارد؛ حال به هر اسمی خوانده شود. این چیز جدیدی نیست وبه هیچ عنوان نتیجه نامگذاری اخوان المسلمین به عنوان یک گروه تروریستی نمی باشد. ما سعی داشتیم تا در طی یک سال گذشته این مسئله را روشن کنیم. جامعه نخواهد توانست وجود چنین سازمان هایی را بپذیرد. و دلیل آن فقط این نیست که آن ها هر لحظه ممکن است به طور ناگهانی، ضربه ای به ما وارد کنند. بلکه ما همچنین بر این باوریم که شرارت در میان این سازمان ها کمین گرفته است. مدت های مدیدی است که غرب از خطرات ناشی از این سازمان ها همچون فاشیست ها و نازی ها به درستی آگاه است.

بنابر این، وجود چنین سازمانی یک بار دیگراز سوی جامعه رد شده است. آن ها می توانند آن چه که می خواهند را بیان کنند و خود را هر آن گونه که می خواهند بنامند به امید آن که شاید سازمانشان بتواند بار دیگر پا بگیرد. با این وجود، به جرات می توانم بگویم که اگر عمر التلمسانی [رهبر اخوان المسلمین در دوران حکومت انورسادات، که در سال ۱۹۸۶ میلادی درگذشت] که یکی از منطقی ترین و عاقل ترین رهبران اخوان بود، دوباره زنده شود، حتی او نیز اجازه نخواهد داشت تا رهبری نسخه جدیدی از گروه اخوان المسلمین را بر عهده گیرد. جامعه حاضر نیست در این زمینه وارد مذاکره شود. اکنون آن ها مجبورند تا بدون حضور این سازمان ها و فقط به عنوان شهروند مصری به زندگی خود ادامه دهند.

در حال حاضر، دولت تنها سازمان موجود در کشور مصر می باشد.این تنها ارگانی است که همه مردم به آن تعلق دارند. هیچ پرچم و علامتی از سازمان های دیگر در دولتی که حافظ همه ماست وجود ندارد. دیگر جایی برای ظهور یک رهبر جدید ویا یک سازمان باقی نمانده است چرا که این افراد از دید مردم، به جایگاه “گناه کارانه ای” رسیده اند. و هیچ کس به آن ها اجازه نخواهد داد تا بار دیگر ریشه دوانند.

پرسش: اگر خشونت در خیابان های مصر همچنان ادامه پیدا کند، آیا این امکان وجود دارد که کشور دوباره به حالت فوق العاده بازگردد؟

پاسخ: من معتقدم که ما به عنوان یک جامعه این مرحله را در تاریخ خود پشت سر گذاشته ایم. خوش یمن ترین جنبه آن دوران، تلا ش ما به عنوان یک گروه متحد برای رفع موانع بود. زمانی که هیچ کس در صدد برتری جویی نسبت به دیگری نبود. ما نیازی به دریافت چیزی از کس دیگری نداریم. تنها دغدغه ما نوع نگاه ما به خودمان است.

و این نقشه راهی است که ما برای آینده و همچنین تاسیس یک نظام قانونمند در پیش گرفته ایم. اگر این شرایط در دوران ریاست جمهوری حسنی مبارک پیش می آمد، مردم هر نوع بهانه ای هرچند ساختگی را برای اعلام حالت فوق العاده می پذیرفتند. ولی اکنون ما می دانیم که می توانیم در چارچوب قانون با تروریسم مقابله کنیم.

ما یقین داریم که می توانیم در چارچوب حقوق بشر و حقوق عرفی، تروریسم را از بین ببریم. بنابراین نیازی به اعلام شرایط فوق العاده نیست. در عوض، آنچه که لازم است این است که همه باید بدانند که ما در داخل یک کشور زندگی می کنیم؛ باید قبول کنند که ما یک کشوریم و این که هیچ کس حق ندارد حکومت آن و روح قانون آن را به چالش بکشد. من فکر می کنم که این مطلب از شرایط فوق العاده کاراتر و موثرتر است.

پرسش: آیا مطلب دیگری برای گفتن باقی مانده است؟

پاسخ: اگر شما انسان مثبت اندیشی باشید، اتفاقات و چیزهای خوب به سمت شما خواهد آمد. مصر در حال پیشرفت است و در مسیر خود پیش می رود. اکنون، دولت و مردم آن بیش از هر زمان دیگر قوی تر شده اند. انشا الله.

این گفتگو در به زبان عربی انجام شده است.