بخشی از مذاکرات ژنو میان هیئت مخالفان سوری و نظام سوریه با حضور استفان دی میستورا فرستاده ویژه سازمان ملل – عکس از خبرگزاری فرانسه

به نظر می رسد هیئت اپوزیسیون سوریه از صلابت بیشتری برخوردار است، هر چند به علت بمباران های روسیه، که آخرین آن ها منجر به از دست رفتن شهرک شیخ مسکین شد، در میدان خسارت هایی شده اند. هفده نفر از مخالفان با ریاست ریاض حجاب، که مورد احترام اکثر نیروها  گروه های مخالف سوری است، به ژنو رسیدند. حجاب در ماه ژوئن (خرداد) سال ۲۰۱۲ ، و در دوران هرج و مرج از طرف بشار اسد رئیس جمهور سوریه به عنوان نخست وزیر تعیین شد، اما سه ماه بعد از نظام جدا شد و به کمک ارتش آزاد به اردن گریخت. وی در سه سال گذشته همکاری سیاسی با نیروهای معارض را بدون دخالت در اختلافات آن ها انتخاب کرد، و این امر سبب شد که به عنوان رئیس هیئت مذاکره کننده اپوزیسیون نامی قابل قبول باشد.

اپوزیسیون سوریه با حضور تمامی اعضای هیئت آن در مذاکرات، تنها اولین پله از پلکان طولانی مذاکرات ژنو را طی کرد که سازمان ملل متحد بر طبق پلت فرم مورد مذاکره که موضوعات اصلی آن شناخته شده است مدت آن را شش ماه تخمین زده است، هر چند جزئیات آن روشن نیست.

برآوردهای مقدماتی پیش بینی می کرد که مخالفان موفق به انجام توافق نخواهند شد، اما آن ها توافق کردند. همچنین پیش بینی می شد که بر انتخاب رئیس هیئت اختلاف نظر پیدا کنند، اما حجاب را انتخاب کردند. الزامات اولیه را اگر چه منطقی نبودند پشت سر گذاشتند. سیاست هیئت فرصت ندادن به نظام سوریه و متحدان ایرانی و روسی آن در به انحصار در آوردن جامعه بین المللی است که سازمان ملل و فرستاده آن دی میستورا نمایندگان آن هستند.

اعضای اپوزیسیون می دانند که شش ماه برای آزمودن نیت و طرح های سیاسی کافی است، و این امکان را خواهند داشت که در پایان آن را رد کنند و به محاصره نظام ادامه دهند.

آیا می توان موضوعات اساسی و فوریتی، مانند طرح آتش بس را محقق کرد؟ برای مخالفان پذیرش آن آسان خواهد بود اگر به آن ها اجازه داده شود مناطق تحت کنترل خود را مدیرت کنند، با این حال مسؤلیت فعالیت در مناطق تحت کنترل سازمان های تروریستی مانند «داعش» و «النصره» را نخواهد داشت. آیا مذاکره کنندگان خواهند توانست شرط توقف عملیات نظامی را بر نظام اسد و ایرانی ها و روس ها نیز تحمیل کنند؟ در این جا چالش بر عهده سازمان ملل متحد و کشورهای حامی مذاکرات خواهد بود.

آن چه جنگنده های روسی از بمباران اردوگاه های پناهندگان در شمال لاذقیه انجام دادند، و دیدیم که آتش چگونه خیمه ها را می سوزاند و هزاران سوری را مجبور به فرار به سوی مرزها با پای پیاده می کند، برای بار دیگر ماهیت چالش را نشان می دهد. باید بر ضد عملیات روس ها و ایرانی ها و حزب الله، که سوری ها را هدف قرار می  دهند اعتراض کرد، و این امر باید در ژنو از اولویت ها باشد، تا روس ها و ایرانی ها مذاکرات را فرصتی برای تکیمل پاکسازی فرقه ای و پیشروی در میدان نیابند.

زمان میان مذاکره بر سر آتش بس، و بازگشایی گذرگاه ها، و محاصره مناطق درگیری،  و توافق بر تبادل اسرا، و ارسال کمک ها، خواهد گذشت، قبل از این که درباره آینده سوریه سخنی آغاز شود، که علت اصلی جنگ، و هدف کنفرانس ژنو است. واقعیت این است که هیچ کسی به مذاکرات ژنو در حل و فصل مناقشه خوش بین نیست، زیرا این یک کنفرانس سیاسی است که اهداف مختلف اعلام نشده ای دارد.

دولت آمریکا می خواهد امسال را با فعالیت دیپلماتیک به پایان برساند، تا متهم به بی تفاوتی نسبت به جدی ترین نزاع نشود که امروزه بر صلح جهانی تأثیر گذاشته است. تمام هم و غم اروپایی ها هم جلوگیری از حرکت پناهندگان به سوی مرزهای آنان است.  اما روس ها معتقدند که می توانند راه حلی سیاسی را تحمیل کنند و با دادن کرسی هایی در حاشیه حکومت نمادین به مخالفان، آن ها را مجبور به تسلیم شدن در برابر حکومت اسد کند.

اما چرا مخالفان با وجود این که از اهداف واسطه ها و مذاکرات اطلاع دارند، در مذاکرات مشارکت می کنند؟ اولاً برای این که با حضور خود چیزی را از دست نمی دهند. دوم برای این که با عدم حضور به نظام اسد مشروعیت  بین المللی ندهند، و حاضر می شوند با نظام در تمامی موارد نبرد کند و آن را به چالش بکشد. کنفرانس پیشین ژنو تقریباً دو سال پیش در چنین روزی برگزار شده بود، و رژیم اسد وعده داده بود که طی یک سال مخالفان را از بین خواهد برد، اما علی رغم کمک گرفتن از ایرانی ها و پس از آن روس ها، هنوز هم تا به امروز ناتوان مانده است.

این چنین است که ژنو و سازمان ملل متحد نمی توانند آنچه را که اکثریت سوری ها نمی پذیرند بر آن ها تحمیل کنند، و جنگی که باعث تضعیف توانایی های ایرانی ها و روس ها می شود  ادامه خواهد یافت، در حالی که رژیم بهبودی خود را باز نخواهد یافت. هر چقدر هم متحدانش سعی کنند آن را حمایت کنند، زیرا پس از آن که اکثر نیروهای نظامی و امنیتی خود را از دست داد، فلج شد.