از چپ به راست: جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، فیلیپ هموند، وزیر امور خارجه بریتانیا، سرگئی لاورف وزیر امور خارجه روسیه، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، فرانک والتر اشتاین مایر، وزیر امور خارجه آلمان، لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه، کاترین اشتون، نماینده اتحادیه اروپا، وانگ ئی، وزیر امور خارجه چین، پس از اعلام تمدید مهلت مذاکرات هسته ای در جمع خبرنگاران حاضر شدند – رویترز

از چپ به راست: جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، فیلیپ هموند، وزیر امور خارجه بریتانیا، سرگئی لاورف وزیر امور خارجه روسیه، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، فرانک والتر اشتاین مایر، وزیر امور خارجه آلمان، لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه، کاترین اشتون، نماینده اتحادیه اروپا، وانگ ئی، وزیر امور خارجه چین، پس از اعلام تمدید مهلت مذاکرات هسته ای در جمع خبرنگاران حاضر شدند – رویترز

با وجود آن که کشورهای عضو پنج به علاوه یک مذاکرات درباره برنامه هسته ای ایران را با جدیت دنبال کردند، هیچ کدام از طرف های مذاکره دشواری مذاکرات را پنهان نکردند. مناقشه ده ساله هسته ای میان ایران و غرب اینک تمدید شده است.

تنها چند ساعت پیش از ضرب الاجل امروز جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، سفر بازگشت خود به آمریکا را کنسل کرد تا بتواند تا آخرین روز در وین بماند. وی بارها تاکید کرد مذاکرات پیشرفتی خوبی داشتند اما «شکاف بزرگی» میان طرف های مذاکره وجود دارد.

غرب خواهان تضمین عینی از ایران است تا نشان بدهد که برنامه هسته ای آن کشور تسلیحاتی نیست. ایران همواره تکرار و تاکید کرده که به پیمان‌نامه منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای پایبند است و به دنبال سلاح هسته ای نیست.

وین میزبان مذاکرات فشرده و سختی بوده که در سطح معاونان وزیران امور خارجه کشورهای طرف مذاکره آغاز شد و با دیدار وزیران امور خارجه این کشورها ادامه یافت. مذاکرات تمدید شدند، اما فاصله مذکور هنوز پابرجا است: میزان و ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم در ایران و همین طور زمان‌بندی رفع یا تعلیق تحریم‌های بین المللی علیه ایران.

علی خرم، مشاور وزیر امور خارجه ایران در این باره به الشرق الاوسط گفت: حضور فعال جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، در دور پیشین مذاکرات وین نشان دهنده آن است که ایالات متحده کمی از مواضع سرسختانه خود که در مسقط اتخاذ کرده بود، عقب نشینی کرده است. اینک آمریکا درباره گزینه دیگری که در واقع فرمولی کاربردی تر برای ایران است، را بررسی می کند.»

گفتگوها میان مقامات ارشد طرفین هفته پیش در مسقط، پایتخت عمان برگزار شدند اما بدون هیچ نتیجه ای به پایان رسیدند.

خرم افزود: «شکست مذاکرات بدون شک به عناصر رادیکال در دو طرف میدان می دهد و البته در سطح جهانی و منطقه ای هم نتایج خطرناک و هرج و مرج در پی خواهد داشت.»

دولت روحانی از سوی محافظه کاران و فراکسیون های رادیکال تحت فشار است تا به «خواسته های زیاده خواهانه غرب» تن درندهد. چنین فشار مشابهی متوجه کابینه اوباما در آمریکا است که مذاکره با ایران به نگرانی بزرگ اسراییل درباره برنامه هسته ای این کشور دامن می زند.

محمد حسینی، یکی از اعضای ارشد جبهه مقاومت – فراکسیون محافظه کار وابسته به آیت الله مصباح یزدی – به الشرق الاوسط گفت: «اگر مذاکرات شکست بخورند، روحانی در برابر رهبری و مردم مسئول خواهد بود. در هر صورت، اگر مذاکرات بدون نتیجه به پایان برسد، ایرن چیزی را نباخته و فعالیت هسته ای خود را در سطح پیش از توافق موقت ژنو دوباره از سر می گیرد.»

توافق موقت در نوامبر سال پیش میان ایران و گروه ۱+۵ منعقد شد. این توافق امروز دوشنبه با پایان رسید.

فرح دخل اللّه، سخنگوی وزارت امور خارجه بریتانیا در این باره به الشرق الاوسط گفت: «توافق با ایران در شرایطی ممکن خواهد بود که ایران با محدودیت های معنی دار در برنامه هسته ای خود موافقت کند. تنها آن زمان جهان به صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران اعتماد خواهد کرد و همین امر کاهش زودهنگام تحریم ها را در پی خواهد داشت.»

وی در ادامه افزود: «با وجود آن که پیشرفت های چشمگیری در مذاکرات اخیر حاصل شده اختلافات همچنان به قوت خود باقی هستند.»

آلمان دیگر کشور اروپایی شرکت کننده در این مذاکرات بود که به نظر می آمد مشتاق رسیدن به نتیجه مذاکرات بود. نورا مولر، مدیر دپارتمان امور بین الملل در بنیاد کوربر واقع در برلین به الشرق الاوسط گفت: «آلمان مشخصا علاقه دارد که مناقشه هسته ای ایران با غرب حل شود و تهران به جامعه بین المللی بازگردد. برلین، به عنوان عضوی از کشورهای مذاکره کننده به توافق موقت ژنو پایبند است.»

از سوی دیگر باید در نظر گرفت که اگر مذاکرات به نتیجه نرسند، موضع دولت روحانی در سطح داخلی در آستانه دو انتخابات مهم مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان ضعیف خواهد شد.

فیاض زاهد استاد دانشگاه اصلاح طلب به الشرق الاوسط گفت: «به نظر می رسد که پس از یک سال مذاکرات نفسگیر و فشرده، طرفین توافق کردند تا مذاکرات را تمدید کنند تا در آینده به توافق جامع برسند. با این حال شکست مذاکرات برای کابینه روحانی جبران ناپذیر خواهد بود و تنها به نفع عناصر رادیکالی خواهد بود که از چنین شرایط سیاسی نفعی می برند.

محمد جواد ظریف رییس گروه مذاکره کننده ایرانی در ایران به خاطر تحلیل هایی که درباره پیامدهای پایان مذاکرات بی نتیجه در نیویورک ارائه کرد، از سوی محافظه کاران به شدت مورد انتقاد قرار گرفت.

مولر خاطر نشان کرد: «شکست در مذاکرات مواضع ظریف – و تا حدودی روحانی – را در معادلات قدرت ضعیف می کند. روحانی برای آن که به قول خود برای بهبود شرایط اقتصادی ایران پایبند باشد، نیاز مبرم به کاهش تحریم ها را احساس می کند. اگر مذاکره کنندگان ایرانیدست خالی به تهران بازگردند، بازی به دست رقبای محافظه کار خواهد افتاد.»

با تمدید مهلت مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ تا آخر ماه ژوئن سال ۲۰۱۵ (۱۰ تیر سال آینده خورشیدی)، مهلت دست‌یابی به توافق نهایی و جامع هسته‌ای و حل و فصل مناقشه دوازده ساله برنامه هسته‌ای ایران هفت ماه دیگر به تعویق افتاد.

خبرگزاری رویترز گزارش داده‌است که ایران تا پایان ماه ژوئن سال آینده میلادی، ماهانه به حدود ۷۰۰ میلیون دلار از دارایی‌های مسدودشده خود دسترسی خواهد یافت.

خبرگزاری ایرنا گزارش می‌دهد که حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، دوشنبه شب سوم آذر، در تلویزیون جمهوری اسلامی «با مردم سخن می‌گوید.»