مارسی: نجلاء حبریری
گزارش ویژه : «الشرق الاوسط» در متن قایقی که به نماد بحران پناهجویان اروپا تبدیل شد
دو صندوق قرمز و آبی بیانگر بحران پناهجویان اروپا در مدیترانه هستند. بار یکی، صدها چتر نجات و پتو و قایق دوم پر از کیسه هایی است که پناهجویان جان باخته را در آن قرار می دهد. جان باختگان را در چندین کیسه می پیچانند تا بوی جسدها نجات یافتگان را آزار ندهد.
صدها زن و کودک و مرد در اتاق های جداگانه در یک قایق چوبی بزرگ مرگ را به چشمان خود دیدند اما جان سالم به در بردند، ۶۳۰ زن و پیر و جوان همراه با نیروهای نجات و دریانوردان کارکشته و پرستار و ماما و پزشک حدود ۴۸ ساعت را در متن کشتی نجات اکواریوس سپری کردند. این کشتی توسط «سازمان مدیترانه اس او اس» و «پزشکان بدون مرز» اداره می شود. این کشتی در انتظار کسب موافقت یکی از بندرها برای پذیرش پناهجو است. به دنبال کاهش کمک های آب و غذا به پناهجویان، فشارها به حکومت های اروپایی افزایش یافته است. ایتالیا همچنان به کشتی پناهجویان در بندر کتانیا اجازه ورود نمی دهد اما مادرید از آمادگی برای ورود این کشتی در بندر والنسیا خبر داد.
همزمان با این رویکرد، موج انتقاد از اروپایی ها آغاز شد و عده بسیاری این پرسش را مطرح می کنند که چه بر سر «اورپای ارزش مدار» آمده است. اکواریس بعد از این حادثه به نماد دوران جدید اروپا تبدیل شد. اختلافات میان سران اروپایی افزایش یافت و کسب امتیازهای سیاسی کوتاه مدت مهم تر از نجات جان مردم ناامید و سرخورده ای شد که با مرگ دست و پنجه نرم می کنند. الشرق الاوسط به مدت یک روز تیم نجات مهاجران کشتی «اکواریوس» را همراهی کرد. افراد این تیم، چند هزار نفر را به ساحل نجات رساندند. در اینجا چکیده ای از چالش های افراد تیم نجات برای نجات مهاجران غیر قانونی از غرق شدن می آید.
«بانوی دریاها»
«اکواریوس» به «بانوی دریاها» معروف شد. این کشتی توسط نیروی دریایی آلمان در دهه هفتاد میلادی ساخته شد. ۲۳۴ عملیات امداد (۲۰ درصد عملیات امداد نهادهای غیر دولتی و ۶.۴ درصد کل عملیات امداد) از سال ۲۰۱۶ به این سو توسط این کشتی انجام شده است. هزینه این کشتی ۱۱ هزار یورو (۱۲.۸ هزار دلار) در روز است که ۹۰ درصد آن از طریق کمک های مالی داوطلبانه تامین می شود. ده ها دریانورد و نجات غریق حرفه ای به طور داوطلبانه یا غیر داوطلبانه در این کشتی فعالیت می کنند. «اکواریوس» در دو سال و نیم گذشته جان ۲۹۳۱۸ نفر را در سواحل لیبی و ایتالیا نجات داده است.
کلیمن امدادگر فرانسوی بیست و چند ساله است. او ضمن ابراز ناراحتی درباره توقف «اکواریوس» در مارسی گفت «اصلا ما اینجا چه کار می کنیم؟ ما که از اینجا نمی توانیم جان کسی را نجات بدهیم.»
البته اغلب افراد تیم اکواریوس هم مثل این امدادگر جوان سرخورده و ناراضی هستند. اکواریوس در ۲۹ ژوئن در بندر مارسی توقف کرده و ایتالیا و مالت اجازه ورود به این کشتی را نمی دهند.
-مرگ یا زندگی
«اکواریوس» برای انجام عملیات امداد با مرکز هماهنگی نجات دریایی ایتالیا همکاری می کند. این مرکز اطلاعات به روز شده درباره قایق های پناهجویان در دریا را در اختیار «اکواریوس» قرار می دهد. اما حالا دولت جدید ایتالیا دستور توقف این همکاری را صادر کرده است.
گروه «اکواریوس» در کنار اطلاعاتی که در اختیار دارند عملیات شناسایی کشتی های پناهجویان هم انجام می دهند.
کلیمن در این باره می گوید «کلید موفقیت عملیات امداد دریایی حفظ آرامش مسافران است. این بزرگ ترین مشکل است: یا باید آنها را آرام کنید یا همگی در دریا غرق می شوند. وقتی یکی از مسافران در کشتی های پرسرنشین دستپاچه می شود این نگرانی به بقیه سرایت می کند و یکی پس از دیگری شروع می کنند به پریدن در آب های عمیق و سرد. خیلی از آنها اصلا شنا کردن بلد نیستند. گاهی هم تعادل قایق به هم می خورد و در آب واژگون می شود.» کلیمن افزود «در مرحله اول یک نفر که هم زبان مسافران است با آنها حرف می زند تا آرامشان کند. بعد هم جلیقه های نجات را توزیع می کنیم. عملیات امداد حدود یک ساعت و نیم طول می کشد البته شاید بیشتر زمان ببرد.
مشکل دوم این است که گاهی اوقات مسافران بر اثر آمیزش بین سوخت کشتی و آب دریا در آتش می سوزند. قایق های مهاجرین معمولا یکی دو تا مخزن سوخت دارند که وقتی سوخت آنها به بیرون نشت می کند و با آب شور دریا ترکیب می شود به یک ماده سوزاننده تبدیل می شوند.»
کلیمن می گوید: این نوع سوختگی در عملیات امداد بسیار شایع است. اگر سوخت به قایقی که مسافران در آن نشسته اند راه پیدا کند قسمت پایین تنه دچار سوختگی می شود. به محض اینکه مسافران از آن قایق خارج می شوند شست و شوی کامل بدنشان با آب سرد و صابون انجام می گیرد و کسانی که دچار سوختگی شده اند با دارو و باند پیچی مورد درمان قرار می گیرند.
کاهش شدید دمای بدن یکی دیگر از عوارضی است که مهاجران به آن مبتلا می شود و ایست قلبی را به دنبال دارد.
«پتو» و چای داغ در میان مهاجران توزیع می شود تا دمای بدنشان به حالت طبیعی برگردد.»
-تولد «معجزه»
اموان با لبخندی پهن بر صورت جریان عملیات امداد اخیر در سواحل لیبی که در آن شرکت کرده بود را بازگو می کند. در این عملیات یک مورد زایمان در کشتی هم انجام شد. ۱۰ درصد نجات یافتگان زنان و ۳۰ تا ۴۰ درصد کودکان و ۸۰ درصد نوجوانان تنها هستند. زنان و کودکان زیر ۱۴ سال و مردان در اماکن جداگانه نگهداری می شوند. همچنین گروه امداد پتوی اضافی و آبمیوه و شیشه های آب بین نجات یافتگان توزیع می کنند. اموان مسئول رسیدگی به زنان و کودکان است که در دو اتاق با حجم متوسط توزیع شده اند. تابلوهایی به زبان عربی و فرانسوی و انگلیسی درباره کمک به قربانیان خشونت جنسی در کنار شماره تلفن کمک به این افراد به چشم می خورد. تابلوهای دیگری درباره احترام به همدیگر و پرهیز از نژاد پرستی هم نصب شده است.
کلیمن می گوید «زنان و مسافران معمولا به دلیل خستگی شدید به مدت طولانی می خوابند.»
اموان به مدت سی سال به عنوان مددکار فعالیت کرده است. او به صندوق چوبی اشاره می کند که در آنها سایزهای مختلف «پوشاک» بچه جاسازی شده است. این پرستار و مددکار سرپرست ششمین مورد زایمان در اکواریوس بوده است. این کودک «معجزه» نام دارد. خبر به دنیا آمدن این نوزاد در رسانه های جهان در ماه مه گذشته منتشر شد.
پناهجویان دو وعده در روز غذا می خورند. وعده اول، نان و چای و بیسکویت مقوی و وعده دوم برنج است.
بازگشت بدون ضامن به دریا
اما در مقابل، نگرانی ها درباره اینکه چه بلایی بر سر مهاجران غیر قانونی که «اکواریوس» نجاتشان داده افزایش یافته است. رویای رسیدن به اروپا همواره با تصورات پناهجویان درباره زندگی با کرامت و امنیت همسویی ندارد.
«سفر مشقت بار و پرخطری که جان سالم از آن به در بردیم برای پناهجویان فراوانی تنها نقطه آغازین یک فصل طولانی و سخت است.» این جمله همواره توسط پناهجویان گفته می شود. جولیان راننده تاکسی که مسافران «قانونی » را از مبدا و مقصد مارسی جابجا می کند می گوید «موج گسترده مهاجرت از آفریقا و مغرب عربی به اروپا ادامه دارد. این افراد در حومه شهرها زندگی و در مشاغل سطح پایین فعالیت می کنند. برخی از آنها هم وارد فعالیت های غیر قانونی می شوند. اگر پناهجویان می دانستند چه چیزی در انتظارشان است اصلا به فکر مهاجرت هم نمی افتادند.»
حالا رویکرد مهاجرتی در راس اولویت های حکومت های اروپایی قرار گرفته و هر روز خبرهای بیشتری در مورد غرق شدن ده ها تن از مهاجران در مدیترانه منتشر می شود. این در حالیست که حکومت های اروپایی در معرض فشارهای فزاینده درباره بهبودی شرایط اقتصادی مردم به ویژه جوانان مواجه هستند. اقدامات سختگیرانه اروپایی ها برای حفظ مرزها بر خلاف ارزش های «همبستگی و اتحاد اروپایی ها» ادامه دارد.
اما، اکواریوس در این بلبشو و با نادیده گرفتن اینکه چه کشوری اجازه ورود به نجات یافتگان را می دهد و چه کشوری درهای خود را به روی آنان می بندد برای بازگشت به دریا آماده می شود..