ماه رمضان و رونق در لندن

برای بیشتر ایرانیان خارج نشین، ماه رمضان طعم شله زرد و آش نذری و زولبیا بامیه را زنده می کند و صدای جادویی شجریان که با دعای “ربنا ….” پیش از اذان از موعد افطار خبر می داد؛ یاد رستوران ها و اغذیه فروشی های تعطیل قبل از افطار و خیابان های خلوت بعد از افطار، سریال های ویژه رمضان که از صدا و سیما پخش می شد، روزهای طولانی و گاه روزه خواری های پنهانی و احساس گناه یا ترس از توبیخ شدن؛ که دیگر از آن ها خبری نیست.

برای ایرانیان مقیم ایران نیز دیگر رمضان مثل گذشته نیست. دیگر “ربنا”ی شجریان از شبکه های سیما پخش نمی شود و ویژه برنامه های شبکه های ماهواره ای رقیب سریال های صدا و سیما شده اند. ملاحظات فردی در مراعات روزه خواری در ملا عام هم عموما نادیده گرفته می شوند، چنانچه امسال برای مبارزه با روزه خواری علنی، پلیس امنیت تهران “طرح برخورد با روزه خواری” را در دستور کار خود قرار داده است. برخی ایرانیان نیز در اعتراض به این طرح در شبکه های اجتماعی از قبیل فیسبوک با پیوستن به صفحاتی نظیر “روزه خواری یواشکی ایرانیان در فیسبوک”، آماده انتشار عکس های روزه خواری شان شده اند.

با این وجود، ایرانیان و مسلمانان معتقد مقیم در کشورهای سکولار، نظیر انگلستان، هر سال رمضان را با شکوه تر از سال قبل برگزار می کنند.

در انگلستان که از مداخله و نظارت دولت در اجرای احکام دینی خبری نیست، “جوامع مسلمانان” نظیر مساجد و موسسات اسلامی وظیفه خود می دانند که با فرهنگ سازی و تبلیغ، احکام و سنن اسلامی را زنده نگاه دارند و نه تنها آن ها را به نسل بعد انتقال دهند بلکه به بهترین شکل به همشهریان غیر مسلمان خود و جامعه جهانی معرفی کنند.

در طول ماه رمضان مساجد و مراکز اسلامی انگلستان درهایشان را برای مراسم افطار به روی مسلمان و غیر مسلمان می گشایند و غذاهای سنتی رمضان را به طور رایگان به مهمانان عرضه می کنند.

در این ماه “پروژه افطار بزرگ” که در بیشتر شهر های بزرگ انگلستان برگزار می شود بهانه ای می شود که مسلمانان را به هم نزدیک تر و چهره ای مهمان نواز از جامعه آن ها به پیروان دیگر ادیان معرفی کند.

امسال نیز در هر محله ای در لندن، مسلمانان در مرکز اسلامی محله شان جمع می شوند تا ضمن خوردن افطار مسابقات جام جهانی را نیز تماشا کنند. هم چنین واحدهای متحرک طرح “افطار بزرگ” در حاشیه رودخانه تیمز، پارک ها و سایر مراکز و خیابان های پر تردد در لندن مستقر می شوند تا حال و هوای رمضان را در یکی از پر جنب و جوش ترین شهرهای چند ملیتی دنیا زنده کنند.

این موسسات هم چنین به مناسبت رمضان با کمک مسلمانان مقیم انگلستان طی برنامه خیریه ای به نام “کاروان رحمت” به پخش مواد غذایی در مناطق محروم و جنگ زده نظیر سوریه می پردازند.

امسال “افطار فرا مذهبی” که توسط انجمن مسلمانان-یهودیان تدارک دیده شده نیز در کنیسه های یهودیان برگزار می شود که افرادی با هر گرایش دینی و حتی افراد بی دین در آن اجازه شرکت دارند.

هم چنین سازمان عمومی بهداشت و سلامت در انگلستان به نام “خدمات بهداشت ملی(NHS) ” خدمات و مشاوره های سلامتی رایگان به روزه داران ارائه و در خصوص برنامه های غذایی مفید و خطرات آن برای افراد با بیماری های خاص اطلاع رسانی می کند.

در حال حاضر ۵ درصد جمعیت انگلستان مسلمان هستند که از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۱ جمعیتشان از ۱٫۵ ملیون نفر به ۳ ملیون نفر افزایش یافته است. هم چنین آمار سرشماری سال ۲۰۱۱ حاکی از آن بود که از هر ده کودک زیر پنج سال انگلیسی یک نفر مسلمان است.

مقامات انگلیسی هم که به خوبی به اهمیت ایدئولوژیک رمضان برای مسلمانان و سودآوری عید فطر برای بازارهای تجاری انگلستان واقف اند، تمهیدات لازم برای این ماه را در نظر می گیرند.

امسال پیشاپیش رمضان نخست وزیر انگلستان، دیوید کامرون، طی پیامی تصویری حلول ماه رمضان را به مسلمانان تبریک گفت.

هر ساله شهردار لندن هم به مناسبت عید فطر مراسمی را برای خانواده ها در یکی از میادین اصلی شهر به نام میدان ترافالگار برگزار می کند که با فستیوال غذاهای بین المللی مسلمانان، برنامه های سرگرم کننده و شاد، و حضور هنرمندان مسلمان همراه است. دراین مراسم مسلمانانی از بسیاری کشورها خصوصا ترکیه، لبنان، هند، پاکستان، بنگلادش، و مراکش حضور می یابند.

با اینکه امسال فاصله طولانی ۱۹ ساعته میان سحر و افطار درانگلستان روزه گرفتن در این کشور را به کاری شاق تبدیل کرده است ولی این مسئله از سفر اعراب ثروتمند به لندن به مناسبت رمضان و عید فطر نکاسته است.

در ماه رمضان و پیشاپیش عید فطر که مهمترین عید اعراب است، بسیاری از اعراب با سفرهای تفریحی به پیشواز این ماه شاد و تعطیلات عید فطر می روند.

سال ها است که لندن در ماه رمضان میزبان اعراب فوق العاده ثروتمند است. در این ماه محله های اعیان نشین لندن جولانگاه اتومبیل های رولز رویس و فراری با پلاک کشورهای عربی می شوند که ورود اعراب ثروتمند با خدم و حشم را به اهالی شهر یادآوری می کنند. اعراب ثروتمند که در ماه رمضان از راه می رسند نه تنها چهره لندن را دگرگون، بلکه بهترین مراکز خرید دنیا در این شهر را از گران ترین اجناس خالی می کنند.

خصوصا زمانی که ماه رمضان در تابستان واقع می شود ملیونرها و ملیاردرهای خاورمیانه ای از گرمای کشورهای عربی و روزهای ملال آور طولانی به خنکای لندن و سرگرمی های بی انتهایش، از مغازه ها و رستوران ها تا کلاب ها، پناه می آورند. ممنوعیت پوشیدن برقعه در فرانسه در سال های اخیر نیز منجر شده است که بسیاری از اعراب ثروتمند که عموما این شهر را برای سفر انتخاب می کردند اکنون به لندن بیایند.

این ماه برخی هتل های ۵ ستاره از رزرو ۸۰ درصدی اتاق هایشان توسط میهمانان خاورمیانه ای خبر داده اند.

در حالیکه متوسط خرید یک انگلیسی در هر بار مراجعه به مغازه های مرکز لندن ۱۲۰ پوند و یک آمریکایی ۵۵۰ پوند است، یک مسافر خاورمیانه ای به طور متوسط در هربار خرید ۱۹۰۰ پوند خرج می کند که این رقم در ماه رمضان دوبرابر می شود.

یک شرکت مدیریت بازارهای تجاری خبر داده است که سال گذشته تنها فروش فروشگاه های مرکز لندن در ماه رمضان به مشتری های خاورمیانه ای ۱۲۰ ملیون پوند بوده است که این رقم هر سال افزایش می یابد و امسال انتظار می رود ۱۰ درصد افزایش پیدا کند.

پدیده هجوم مسافران خاورمیانه ای ثروتمند به لندن در ماه رمضان میان انگلیسی ها به “هجوم رمضان” معروف شده و حضور چشمگیر آن ها در اعیانی ترین وگرانترین مرکز خرید اروپا، هرودز، “حج هرودز” لقب گرفته است.

ولی این تنها توریست های خاورمیانه ای نیستند که با حضورشان ماه رمضان را به اهالی لندن معرفی می کنند، بلکه نسل جدید و جوانان مسلمان اقلیت های ملیتی نیز با اجرای آداب این ماه مستقیم و یا غیر مستقیم آموزه های رمضان را به دوستان غیر مسلمان خود می آموزند.

مسلمانان رمضان را یکی از پنج رکن اسلام می دانند و روز گرفتن را یک مسئولیت خطیر دینی تلقی می کنند. هرچند برای مسلمانانی که در جوامع غیر مسلمان زندگی می کنند اجرای آداب مذهبی جنبه دیگری نیز می یابد چرا که به نوعی با هویت جمعی و تصویر اجتماعی شان گره می خورد.

اغلب جوانان اقلیت های مسلمان نیز با اینکه مقید با اصول روزه داری هستند ولی این فرصت و فضا را در اختیار دارند که آداب و مراسم رمضان را به گونه ای که با شرایط زندگی شان منطبق باشد تعریف کنند. در انگلستان بیشتر جوانان مسلمان برای افطار در کافی شاپ ها و رستوران های اسلامی جمع می شوند و افطار می کنند. هم چنین ماه رمضان برای خانواده های مسلمان بهانه ای می شود که علی رغم درگیری های زندگی پرمشغله شهرهای مدرن همه افراد خانواده را برای سحری و افطار دور هم جمع و کانون خانواده را گرم کنند.

رمضان در لندن بر خلاف سایر کشورهای مسلمان نظیر ایران به معنای تعطیلی رستوران ها و تق و لقی ادارات و شرکت ها، و کوتاه شدن ساعات کاری نیست. بلکه ماهی است که در آن بازارهای تجاری جان می گیرند و خانواده ها و جوانان مسلمان برای زنده نگاه داشتن آداب دینی شان به تکاپو می افتند. ماهی است که به مسلمانان این فرصت را می دهد که میراث مذهبی شان را زنده کنند و با غیرمسلمانان به اشتراک بگذارند. رمضان در لندن برای مسلمان و غیر مسلمان پر از مسئولیت های سنگین است.