بان کی مون دبیر کل سازمان ملل
در پی خودداری ایران از تایید ایجاد دولت انتقالی در سوریه که از مصوبات کنفرانس قبلی ژنو درباره سوریه محسوب می شود و نیز پس از بحث های شدید دیپلماتیک، سازمان ملل متحد دعوت از ایران برای حضور در کنفرانس صلح آینده درباره بحران سوریه موسوم به ژنو ۲ را پس گرفت.
روز دوشنبه، سخنگوی بان کی مون دبیرکل سازمان ملل، اعلام کرد که به علت اینکه جمهوری اسلامی از قبول نتیجه اجلاس ژنو – ١ شامل لزوم برقراری یک دولت انتقالی برای حل بحران سوریه خودداری کرده، آقای بان دعوت قبلی خود از ایران برای شرکت در اجلاس موسوم به ژنو-٢ را پس می‌گیرد.
بان کی مون دبیر کل سازمان ملل روز یکشنبه در کنفرانس خبری گفته بود که پس از دریافت تضمین های شفاهی از سوی مقامات ایران، وی از این کشور دعوت کرده است در نخستین روز کنفرانس صلحی که قرار است این هفته در شهر مونترو سوییس برگزار شود حضور پیدا کند.
اعلام این خبر به واکنش های زیادی از سوی مقامات سیاسی انجامید و از جمله واشنگتن اعلام کرد دعوت از ایران باید پس گرفته شود مگر اینکه ایران شروط حضور در این کنفرانس از جمله موافقت با ایجاد دولت انتقالی را که در بیانیه ژنو صادر شده است بپذیرد.
همچنین ائتلاف ملی سوریه، گروه اصلی مخالفان در این کشور اعلام کرد ایران نباید در این گفتگوها شرکت کند و بنابراین این گروه حضورش را در این کنفرانس معلق می کند.
از سوی دیگر در حالی که قرار بود تهران در روز دوشنبه، حمایت خود را از بیانیه ژنو اعلام کند چنین بیانیه ای از سوی ایران صادر نشد و حتی نمایندگی ایران در سازمان ملل بیانیه ای را بین خبرنگاران توزیع کرد که بر اساس آن “ایران هیچ پیش شرطی را برای حضور” در کنفرانس ژنو ۲ نمی پذیرد.
روز دوشنبه آژانس خبری عربستان سعودی به نقل از یکی از مقامات این کشور که از او نام برده نشده، اعلام کرد: “ایران رسما و آشکارا مواضعش را در مورد ایجاد دولتی انتقالی در سوریه اعلام نکرده و به دلیل حضور نیروهای نظامی ایران در سوریه، این کشور واجد شرایط شرکت در مذاکرت صلح ژنو نیست.”
همچنین دولت عربستان سعودی روز دوشنبه در بیانیه ای اعلام کرد: “ایران صلاحیت حضور (در این کنفرانس) را ندارد. دعوت از طرف ها برای حضور در گفتگوهای ژنو ۲ منوط به حمایت آنها از دولت انتقالی است.”
مرضیه افخم سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز سه شنبه در کنفرانس خبری در واکنش به این تحولات و پس گرفته شدن دعوت از ایران برای حضور در کنفرانس ژنو ۲ گفت:”ما هیچ گاه متقاضی شرکت در ژنو ۲ درباره سوریه نبودیم و این موضع ما از ابتدا مبتنی بر این امر بوده است.”
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران گفت: “این موضع صریح در مکالمات و تماس هایی که در روزهای گذشته بین دبیرکل سازمان ملل متحد و اخضر ابراهیمی نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه با مسوولان ایرانی بوده اعلام شد.”
به گفته افخم، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و همچنین سفیر ایران در سازمان ملل متحد صریحا این مواضع را اعلام کردند که تهران پیش شرطی را نمی پذیرد.”
در پی اعلام خبر لغو حضور ایران در نشست ژنو ۲، دکتر هرمیداس باوند، استاد دانشگاه و تحلیل گر سیاست و روابط بین الملل، در گفت و گو با شرق پارسی گفت: “پیش از دعوت سازمان ملل متحد جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، اعلام کرده بود که ایران باید اعلامیه ژنو یک را بپذیرد در غیر این صورت دعوت ایران در نشست ژنو ۲ ملغی خواهد شد. ایران هم بارها گفته بود که هیچ پیش شرطی برای ژنو ۲ نمی پذیرد. لذا ایران نیز دیروز توافق ژنو ۱ را مردود دانست و فشار آمریکا نیز باعث شد که سازمان ملل متحد دعوت ایران از ایران را پس بگیرد”.
دکتر باوند گفت: “اگرچه دبیر کل سازمان ملل متحد پیش از این بارها از حضور ایران در نشست ژنو ۲ سخن گفته بود اما فشار آمریکا باعث شد که سرانجام دبیر کل سازمان ملل متحد با تمرکز بر این مسئله که ایران اعلامه ژنو را نپذیرفته دعوت خود را پس بگیرد.”
محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران در واکنش به لغو دعوت از ایران گفت:: “اول از این متاسفیم که بان‌کی‌مون بر اثر فشاری که به آن وارد شد پیشنهاد خود را پس گرفت و ما از ابتدا مشتاق به این موضوع نبودیم و فقط به خاطر اینکه از ما دعوت شده بود می‌خواستیم شرکت کنیم، آن هم نه در سطح وزیر بلکه در سطح معاون وزیر زیرا اعتقاد داشتیم که زمان دعوت برای حضور وزیر خارجه ایران خیلی دیر شده بود و قرار بود اگر دعوت جدی باشد معاون وزیر خارجه شرکت کند و ما متاسفیم که آقای بان‌کی‌مون تحت فشار پذیرفت که دعوت را پس بگیرد.
ظریف افزود: “آنچه که بیشتر باعث تاسف است نداشتن شهامت برای اعلام دلیل پس گرفتن دعوت بود.”