سرگئی لاورف وزیر خارجه روسیه (راست) ولید معلم وزیر امور خارجه سوریه

سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه از آغاز بحران سوریه، از دفاع کردن از رژیم بشار اسد دست نکشید و این علت اصلی در طولانی شدن درگیری و همچنین زیر بار نرفتن اسد برای دادن امتیازت شد. و هنگامی که جنگ طولانی شد، افراط گرایی و تروریسم دینی به آن وارد شد. مسکو در برابر تمامی راه حل های سیاسی، مانند دیدار ژنو، ایستاد، و به صورت عجیبی بر حفاظت کامل از رژیم اسد اصرار کرد. اگر ایالات متحده، رقیب روسیه، یکی از طرف های مبارزه با اسد بود، می توانستیم دلایل موضع گیری مسکو را بفهمیم. اما آمریکایی ها موضع بی طرفی منفی داشتند، و حتی از دادن هر نوع اسلحه ای به معارضه میانه رو جلوگیری کردند.

بنابراین چرا روس ها به حمایت از رژیم اسد علاقمندند؟

شاید موضع آن ها این گونه تفسیر شود که با نبرد آن ها بر ضد گروه های تروریستی مطابقت دارد، بخصوص این که در بین صف های «داعش» در سوریه مبارزان اسلامی روسی وجود دارند. اما واقعیت این است که موضع روسیه در حمایت از رژیم اسد قدیمی است و از یک سال پیش از ظهور هر گونه جنگجویی در خاک سوریه بود. مسکو در تأیید رژیم سوریه صریح و روشن بود ، و به منظور حمایت از رژیم دمشق، علاقمند به اجرای مانور نیروهای دریایی خود آنهم بیش از یک بار، در طرطوس بود.

علاوه بر این، کشورهای عربی حامی معارضه، پیش از این به مسکو اطلاع دادند که آمادگی همکاری با او را در زمینه میدانی برای مبارزه با گروه های تروریستی در سوریه دارند، و مسکو را از هر چیزی که از سوی آن ها اتفاق می افتد مطلع کردند، اما روس ها اصرار دارند که با رژیم اسد همکاری کنند.

شاید موضع گیری روسیه، در برابر هرگونه تغییر در نقشه سیاسی، و بر ضد تضعیف هر گونه توازن منطقه ای، را بتوان این گونه تفسیر کرد که منعکس کننده حالت نگرانی مسکو از چیزی است که در اکراین اتفاق افتاد. اما این مسئله، با موضع گیری روسیه در دیگر مناطق درگیری هماهنگ نیست، به طوری که مسکو از هرج و مرج در لیبی یا عراق یا غیر از آن ها، ابراز نگرانی نمی کند!

روسیه همیشه برای این که مهمانان خود را «سردر گم» کند، مرتباً در برابر آن ها تکرار می کند که به سرنوشت اسد اهمیت نمی دهد، و اینکه ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به همه منطقه سفر کرد ولی سفر به دمشق را نپذیرفت. مسؤلان روسی، بارها در برابر مهمانان آمریکایی و اروپایی و خلیجی کرمیلین، این ادعا را تکرار کردند: «اسد برای ما اهمیتی ندارد». اما واقعیت این است که حامی همیشگی اسد، دولت روسیه است؛ اوست که به اسد کارشناس و اسلحه و نفت داد، و حتی پس از این که چاپ خانه های سوئیس، بر طبق تحریم ها، از چاپ ارز برای او خود داری کردند، روسیه برایش ارز چاپ کرد!

اما چرا روسیه این قدر به حمایت از رژیم اسد اصرار می ورزد را نمی توان درک کرد مگر در چارچوب وجود یک ائتلاف محکم با ایران، که گمان می کند می تواند همه منطقه را فرا بگیرد و قدرت خود را تحمیل کند؛ همان گونه که در عراق موفق به این کار شد. ایران می داند که بدون تأمین قدرت در سوریه، نمی تواند عراق را برای خود تثبیت کند.

تیم دو جانبه ایران و روسیه، مواضع هماهنگی را در دیگر قضایا بازی می کنند. مانند توافق هسته ای با غرب و روابط با عراق. این تیم از سیاست باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، در رها کردن متحدان کشورش در منطقه بهره می برد. به طوری که ایرانی ها و روس ها، شروط خود را مانند پذیرفتن اسد به عنوان رئیس جمهور، و نه تنها پذیرفتن رژیم او را، تحمیل می کنند. با این که ممکن است این کار در مراحل بعدی بسیار مشکل ساز شود.