ملکه الیزابت دوم، سلطان بلامنازع انگلستان و ۱۶ کشور مشترک المنافع تحت قلمرو پادشاهی بریتانیا، و نیز رییس دولت موسسه فراملی و فرا دولتی “جمهوری ملل” که ۵۳ کشور مشترک المنافع که عمدتا مستعمرات سابق انگلستان هستند را تحت حکومت دارد، هفته گذشته تولد ۸۸ سالگی خود را جشن گرفت.

اگر ذکر القاب بالا برای تبیین علو مرتبه ملکه کافی نباشد و این مسئله که وی بزرگترین ملاک روی این کره خاکی و مالک قانونی یک ششم خاک روی سیاره است باعث حیرت شما نشود؛ قطعا این مسئله که وی دو بار در سال تولدش را جشن می گیرد حسادتان را برخواهد انگیخت.

گرامی داشت تولد پادشاه، مراسمی سنتی در انگلستان است و از سال ۱۷۴۸ میلادی که این مناسبت بطور رسمی جشن گرفته می شود، پادشاهان انگلستان این اختیار را داشته اند که اگر متولد فصل تابستان نیستند، دو تولد داشته باشند.

از آنجا که مراسم تولد پادشاه جشنی ملی همراه با راهپیمایی و مانور نظامی است، این تمهیدات اندیشیده شدند تا پادشاهان را قادر کنند که در هوای خوب تابستان که از مه و باران دائمی انگلستان خبری نیست، مراسم را با طیب خاطر و شکوه هرچه بیشتر برگزار کنند.

ملکه الیزابت دوم هم به سنت اجداد سلطنتی اش تولد واقعی اش که مصادف با ۳۱ فروردین ۱۳۰۵ هجری شمسی است را خصوصی و پنهان از انظار برگزار می کند و تولد رسمی اش را در تابستان و اواخر خرداد در ملا عام جشن می گیرد.

در این جشن تولد نظامی طی راهپیمایی ویژه ای که “رژه رنگ” یا “رژه پرچم” نام دارد سربازان یگان های داخلی سواره بر اسب نظام و نیز پیاده نظام در یکی از خیابان های مرکزی لندن مقابل خانواده سلطنتی، مهمانان آنان و نیز مردمی که برای تماشا آمده اند رژه می روند، و ملکه از آنها سان می بیند. راس نیمه روز در قلب لندن به نشانه درود نظامی به ملکه غرش شلیک تیر از تفنگ ها برمی خیزد: ۴۱ تیر در هاید پارک، ۲۱ تیر در پارک بزرگ ویندزور و ۶۲ تیر در برج لندن سالروز تولد ملکه را زنده می کنند.

سپس ملکه با مشایعت رییس نگهبانان به کاخ باکینگهام باز می گردد و از ایوان کاخ نمایش آکروباتیک مانور نیروی هوایی سلطنتی “معروف به پیکان های قرمز” به این مناسبت را به نظاره می نشیند.

ملکه الیزابت دوم که طولانی ترین عمر تکیه بر مسند قدرت در میان پادشاهان زنده جهان را دارد سال آینده افتخار طولانی ترین مدت سلطنت در تاریخ بریتانیا را نیز ازآن خود خواهد کرد. تا کنون رکورد بیشترین مدت سلطنت در تاریخ بریتانیا به ملکه ویکتوریا، جد وی، که ۶۳ سال بر تخت سلطنت بود اختصاص داشته است. ملکه اایزابت دوم ۶۲ سال است که پادشاهی انگلستان را بر عهده دارد.

تولد ملکه که بطور تاریخی در سراسر امپراطوری عظیم بریتانیا جشن گرفته می شد، امروزه در مستعمرات سابق و برخی کشورهای مشترک المنافع نیز برگزار می شود.

پیش از استقلال مستعمرات بریتانیا در دهه ۹۰ میلادی، این امپراطوری چنان عظیم بود که به ادعای مورخان “خورشید هرگز در آن غروب نمی کرد”. امروزه نیز گرامیداشت تولد ملکه انگلستان در کشورهای مشترک المنافع یادآورمیراث استعماری انگلستان و قدرت و نفوذی است که در دنیای پسا استعماری نیز زنده نگاه داشته شده است.

در بیشتر این کشورها نظیر استرالیا، نیوزلند، و جبل طارق این مناسبت تعطیل رسمی است و در برخی دیگر نظیر برمودا و جزایر فالکلند قانون تعطیل عمومی به این مناسبت برچیده شده است ولی جشن برگزار می شود. حتی در چین نیز تا قبل از انتقال قدرت در سال ۱۹۹۷ میلادی این مناسبت تعطیل عمومی بود. تولد ملکه در کشورهای مشترک المنافع در تاریخ های متفاوت و گاه همزمان با مراسم دیگر جشن گرفته می شود؛ اگرچه در بسیاری کشورها نظیر کانادا و حتی در انگلستان این روز تعطیل رسمی نیست.

مراسم روزتولد پادشاه انگلستان تنها با جلوه های قدرت و شکوه جشن گرفته نمی شود بلکه از زمان ادوارد هفتم در آغاز قرن بیستم (۱۹۰۱) مصادف با تولد شاه، خدمات افراد برجسته به خاک بریتانیا نیز با انتصاب القاب افتخاری به آنها گرامی داشته می شود.

در این روز عموما لیستی با عنوان “افتخاران روز تولد” منتشر می شود که در آن نام افرادی که در آن سال دستاوردهای بزرگی در عرصه اجتماع داشته اند یا متعهدانه به بریتانیا خدمت یا کمک کرده اند در آن ذکر شده است.

این افراد عموما کسانی هستند که به نحوی از انحا و در خلال کار یا تخصصشان زندگی را برای همنوعانشان بهتر و زیباتر کرده اند و یا در اقدامی متهورانه جان یک شهروند بریتانیایی را نجات داده اند. افراد منتخب فعالان و پیشکسوتان حوزه های مختلف از آموزش و پروش و سلامت تا ورزش، سیاست، هنر، و رسانه هستند.

امسال بازیگر معروف هالیوود آجلینا جولی به پاس خدماتش به عنوان نماینده مخصوص سازمان ملل و همکاری هایش با ویلیام هیگ وزیر امور خارجه انگلستان در زمینه کمپین “پایان دادن به تجاوز در مناطق جنگی” لقب “بانو” که یکی از بلندمرتبه ترین القاب در مراتب سیستم افتخارات انگلستان و معادل لقب “شوالیه” یا “نجیب زاده” برای آقایان است را از آن خود کرد.

جولی به همراه همسرش برد پیت و ویلیلم هیگ بنیانگذاران کمپین “ممانعت از خشونت جنسی”هستند.

طراح مد “ساندرا رودز”، “هیلاری منتل” نویسنده، پروفسور “جسیکا کورنر” رییس بخش علوم پزشکی دانشگاه ساسهمپتون”، و “دان پریمارولو” نماینده حزب کارگر از دیگر زنانی بودند که به لقب “بانو” مفتخر شدند.

جوانی ۱۹ ساله مبتلا به سرطان به نام استفان ساتن هم که پیش از مرگش با کمک های مردمی ۴ ملیون پوند برای مبارزه با سرطان جمع آوری کرده بود “لقب عضو نظام امپراطوری بریتانیا” را دریافت کرد. وی پیش از مرگش از دریافت لقب آگاه شد.

“آندره اکیف” پیانیست برجسته، پروفسور “کولین بلیک مور” متخصص اعصاب و فعال حقوق حیوانات، و “نیکولاس سومز” نماینده حزب توری نیز از مردانی بودند که لقب “نجیب زاده” دریافت کردند.

امسال ۱۱۴۹ نفر در روز تولد ملکه ملقب به القاب سلطنتی شدند که نیمی از آن ها ( ۴۹ درصد) زن بودند. ۳۰۰ نفر هم مدال امپراطوری بریتانیا را دریافت کردند. نام این افراد در لیستی در مطبوعاتی نظیر “گازت لندن” “گازت کانادا” و “گازت استرالیا” در انگلستان و کشورهای مشترک المنافع منتشر می شود و برگزیدگان در طول سال طی مراسم تفویض در کاخ باکینگهام یا قلعه ویندزور مقام خود را بطور رسمی از ملکه یا نماینده وی که یکی از اعضای خاندان سلطنتی است دریافت می کنند.

با اینکه این سنت بیشتر جنبه تشریفاتی دارد، نوعی قدردانی سمبلیک خاندان حاکم از برگزیدگان ملت است که باعث تشویق و دلگرمی آنان برای حضور هرچه فعال تر در جامعه و احترام به ارزش هایی نظیر شایسته سالاری و کوشندگی می شود.

ارج نهادن به چنین ارزش هایی از دلایل پیشرفت و تفوق ملت انگلستان و بسیاری برتری های سیاسی و علمی آنان است که در طول تاریخ پر فراز و نشیب به قدرت و اقتدار این کشور افزوده است.

دوران طولانی سلطنت ملکه الیزابت دوم نیز پر حادثه بوده است. در دوران سلطنت پدربزرگش وی سومین کاندیدای سلطنت پس از عمو و پدرش بود و از آنجا که پدرش جوان بود هرگز گمان نمی رفت که زمانی سلطنت به وی برسد. هرچند عمویش به دلیل ازدواج با یک بیوه ونقض قانون از سلطنت کنار گیری کرد و پدر الیزابت جورج ششم به سلطنت رسید. الیزابت ۱۳ ساله بود که جنگ جهانی دوم آغاز شد و در حالیکه بیشتر کودکان به دلیل نا امنی وحملات هوایی مکرر به لندن به شهرهای دیگر فرستاده می شدند در کاخ ویندزور کنار خانواده اش باقی ماند و در جریان وقایع جنگ قرار گرفت. در سن ۱۸ سالگی و در اواخر جنگ به عنوان نماینده افتخاری ارتش به ” یگان ارضی جانبی زنان” پیوست و به عنوان راننده و مکانیک تعلیم دید.

در سن ۲۱ سالگی با شاهزاده بی تاج و تخت یونان و دانمارک پرنس فیلیپ که پسرعموی دور وی بود نامزد کرد هرچند این وصلت نگرانی ها و انتقاداتی را در دربار در پی داشت. پرنس فیلیپ نه تنها یک خارجی بود و پشتوانه اقتصادی چندانی نداشت بلکه اعتبار خانواده اش به دلیل وصلت و نشست و برخاست با اشراف زاده های نازی مورد سوال بود. گفته می شود پرنسس الیزابت در سن ۱۳ سالگی با پرنس فیلیپ در کالج نیروی دریایی سلطنتی آشنا و از همان زمان عاشق وی شد.

الیزابت در سن ۲۵ سالگی و پس ازمرگ پدرش ملکه انگلستان شد و از آن پس شاهد تغییرات گسترده در امپراطوری بریتانیا بود. وی بیشترین تعداد سفر به عنوان رییس دولت در تاریخ جهان را داشته است، هر سال جلسات پارلمان انگلستان را افتتاح کرده است و جلسات منظم دیدار با نخست وزیرانش در روزهای پنجشنبه از وینستون چرچیل تا مارگرت تاچر، گوردن براون، و دیوید کامرون هرگز لغونشده اند. وی اولین پادشاه بریتانیایی است که به موجب پیروزی جنگ خلیج در سال ۱۹۹۱ در کنگره ایالات متحده آمریکا سخنرانی کرده است. وی سخنرانی هایی نیز در نشست عمومی سازمان ملل متحد داشته است.

وی ولی نعمت ۶۰۰ انجمن خیریه است و در سال ۱۹۵۶ میلادی سنت برگزاری میهمانی کوچک غیر رسمی نهار برای نخبگانی از تمامی حرفه ها و حوزه ها از هنر تا اقتصاد را در قصر باکینگهام را نیز بنیان نهاده است.

در دوران طولانی ۶۲ ساله سلطنت وی، محبوبیت خاندان سلطنتی گاه افزایش یافته و گاه نزول کرده است. طی دهه های ۱۹۸۰ نارضایتی عمومی از خاندان سلطنتی بالا گرفت و در پی مرگ مرموز پرنسس دایانا به اوج خود رسید. در این سال ها بازتاب عقاید و زندگی خصوصی خاندان سلطنتی در رسانه ها گسترش یافت و منجر به حساس سازی افکار عمومی نسبت به گذشته و نوع زندگی این خاندان شد. در نتیجه ملکه در اقدامی به منظور آرام سازی اوضاع متعهد به پرداخت مالیات شد و برای اولین بار درهای کاخ باکینگهام را به روی عموم گشود.

از آنجا که وی به ندرت در مصاحبه شرکت می کند و بسیار کم به طور عمومی درباره احساسات و گرایش های سیاسی اش صحبت می کند رمزگشایی از وجهه سیاسی وی کار دشواری است. با این همه وی در سخنرانی هایش همواره حس تعهد عمیق به مسئولیت های مدنی و گرایش های جدی مذهبی اش را به نمایش می گذارد. درونمایه مذهبی-اعتقادی سخنانش خصوصا در پیام های سلطنتی کریسمس به اوج خود می رسند.

وی در دوران سلطنتش انگلستان را در جریان بحران های سیاسی و تاریخی هدایت کرده است و حین زنده نگاه داشتن ارزش های کهن با انعطاف پذیری، هویت مدرن و مقبولی برای خانواده سلطنتی تعریف کرده است و اعتبار و اعتماد به این خانواده را افزایش داده است. چنانچه نتایج یک نظرسنجی در سال ۲۰۱۳ نشان داده است که دو سوم (۶۶ درصد) مردم بریتانیا معتقدند که نظام پادشاهی برای بریتانیا مناسب تر است و تنها ۱۷ درصد نظام جمهوری را ترجیح داده اند.