شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان در مراسم گشایش کنفرانس دو روزه «ترویج صلح در جوامع مسلمانان» در ماه مارس ۲۰۱۴ در ابوظبی – عکس از خبرگزاری فرانسه
برخی از گزارش‌های رسانه‌های بریتانیا اخیرا از تامین بودجه داعش از سوی عربستان سعودی خبر داده اند؛ داعش که در قلمرو تحت کنترل خود اعلام خلافت کرده و به دنبال کسب عنوان آل سعود است. این ادعا چندین بار از سوی رسانه‌های بریتانیایی مطرح شد تا جایی که سفارت عربستان سعودی در لندن با صدور بیانیه‌ای حمایت مالی ریاض از داعش را تکذیب کرد.
محمد السانوسی، مدیر روابط داخلی شبکه مذهبی و سنتی پیام آوران صلح می‌گوید دلیل ایجاد ظن نسبت به روابط عربستان سعودی با این گروه تندرو تا حد زیادی به این خاطر است که از ۱۹ هواپیماربای حادثه ۱۱ سپتامبر، ۱۵ نفر سعودی بوده اند. او می‌گوید به همین دلیل است که «جوامع مسلمان باید در بحث و مذاکره بر سر ایجاد صلح مشارکت داشته باشند.»
السانوسی در کنفرانسی که برای مذاکره بر سر تفرقه‌ها و اختلافات مرگباری که گریبان جوامع مسلمان را گرفته در ماه مارس در امارات متحده عرب برگزار شده بود، حضور داشت. در این کنفرانس ۲۵۰ نفر از چهره‌های مذهبی مسلمان از سرتاسر منطقه حضور داشتند.
کنفرانس «ترویج صلح در جوامع مسلمان» به دعوت شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر امور خارجه امارات برگزار شد و شیخ عبدالله بن بیه، پژوهشگر و حقوقدان برجسته متولد موریتانی مسئولیت هدایت آن را بر عهده داشت.
این گردهمایی هم یکی دیگر از اقدامات متحد کردن سران مذهبی اسلام در مبارزه با افراط‌گرایی اسلامی بود. این اقدام همچنین یکی دیگر از اقداماتی بود که در راستای تغییر دیدگاه بسیاری از غربی‌ها که می‌گویند کشورهای حاشیه خلیج به طور مخفیانه از شبه‌نظامیان مسلمان تندرو حمایت می‌کنند.
در حالی که گفته می‌شود برخی از گروه‌های دیگری که از این کشورها کمک دریافت می‌کنند، دردسرسازو غیرقابل تحمل هستند و به اتحاد مسلمانان لطمه وارد می‌کنند، احتمال اینکه گروه‌های تندرو از سوی قدرت‌های این منطقه حمایت می‌شوند، بسیار کم است.
این گردهمایی روحانیون برجسته جهان اسلام از جمله سنی‌ها، شیعیان، سلفی‌ها و صوفی‌ها را از سرتاسر جهان به خود جذب کرد. هیئت پرتعدادی از سوی دانشگاه الاظهر قاهره و برخی از نخبگان مذهبی عربستان سعودی هم در این گردهمایی حضور داشتند.
اما آیا چنین گردهمایی‌هایی واقعا می‌تواند تغییری در شرایط فعلی به وجود آورد؟ السانوسی که در ایالات متحده زندگی و با سران اسلامی همکاری می‌کند، معتقد است که این گردهمایی‌ها می‌توانند تغییر به وجود آورند. او به ویژه به کنفرانس اخیر در ابوظبی امیدوار است، نخست به این خاطر که هدایت آن بر عهده شیخ عبدالله بن بیه است؛ چهره‌ای که السانوسی او را «غول» چرخه مذهبی مسلمانان می‌داند.
شیخ عبدالله بن بیه ریاست مرکز جهانی ارشاد و نوآوری را که مستقر در لندن است و فعالیت‌هایش روی فقه اسلامی مرتبط با زندگی مدرن تمرکز دارد، بر عهده دارد. او همچنین ساکن پاره وقت جده عربستان سعودی هم محسوب می‌شود و در آن‌جا در دانشگاه ملک عبدالله تدریس می‌کند.
در سال ۲۰۱۰، شیخ عبدالله بن بیه کنفرانسی بینالمللی با حضور نخبگان مذهبی را در ماردین ترکیه هدایت کرد؛ کنفرانسی که به بررسی فتوای ابن تیمیه در قرن ۱۴ که القاعده بارها برای توجیه فعالیت‌های تروریستی خود از آن استفاده کرده بود، پرداخت.
حضار در این کنفرانس بیانیه‌ای را تحت عنوان «به چالش کشیدن داستان‌سرایی القاعده: قانون جدید ماردین» را با این شرح صادر کردند:« هر کس که با استناد به این فتوا مسلمانان یا غیرمسلمانان را بکشد، برداشت اشتباهی از این فتوا داشته و مرتکب خطا شده است.» در این بیانیه همچنین آمده که این مسئولیت سران مذهبی مسلمان است که «هر گونه اقدام خشونت‌بار با هدف تغییر یا اعتراض خشونت‌بار را در داخل یا خارج جوامع مسلمان محکوم کنند.»
چنین محکومیت‌هایی بایدصریح، واضح و نمونه بارز شجاعت حقیقی در سخن از حقیقت باشد تا هر گونه سردرگمی یا ابهامی را از بین ببرد. السانوسی می‌گوید:« همان طور که پیش‌بینی می‌شد این بیانیه از سوی القاعده نادیده گرفته و مورد تمسخر واقع شد.»
السانوسی می‌گوید در سپتامبر سال ۲۰۱۳، شیح عبدالله بن بیه از سمت خود در مقام نایب رئیس اتحادیه بینالمللی نخبگان مسلمان استعفا داد، چرا که «تعریف او از صلح و مصالحه با دستورکار و رویکرد اتحادیه یکی نبود.» السانوسی می‌گوید:« او می‌خواست اتحادیه موضع خنثی‌تری داشته باشد.»
این اتحادیه تحت ریاست یوسف القرادوی متولد مصر است که رابطه بسیار نزدیکی با اخوان المسلمین مصر دارد. در زمان ریاست او، اتحادیه علیه برکناری محمد مرسی ، نخستین رئیس‌جمهور مصر که به صورت دموکراتیک انتخاب شد، در تاریخ ۱۳ ژوئیه سر و صدای زیادی به پا کرد.
السانوسی می‌گوید دلیل دیگری که او اطمینان داشت کنفرانس ماه مارس کارآمد خواهد بود، این است که شیخ عبدالله در حال سازماندهی «شورایی متشکل از نخبگان» به منظور اجرای تصمیمات بود. او می‌گوید اعضای شورا در قالب «ماموران آتش‌نشانی» برای جلوگیری از کشمکش‌های خشونت‌بار در کشورهای اسلامی- بدون اینکه ملامت دیگران- فعالیت خواهند کرد. السانوسی به نقل از شیخ عبدالله می‌گوید:« وقتی ماموران آتش‌نشانی از راه می‌رسند نمی‌پرسند چه کسی عامل آتش‌سوزی بوده، فقط آتش را خاموش می‌کنند.»
تمام کنفرانس‌هایی که در این راستا برگزار شده، نتایج مثبتی در برداشته اما برای مقابله با افراط‌گرایی در میان جوانان عرب و آفریقایی و برای تغییر تصویر اسلام درغرب به اقدامات بیشتری نیاز است. سران مذهبی که نفوذ زیادی درجوامع خود دارند، باید حضور بیشتری در رسانه‌های عربی و غربی داشته باشند. و باید برای ترویج مصالحه در میان فرقه‌ها و گروه‌های مسلمان مخالف خشونت فعالیت متداوم بیشتری داشته باشند.
در آخر باید گفت که اگر سران مذهبی جهان اسلام در میان جوانان ناامید، بیکار و خشمگین جهان عرب اعتبار داشته باشند، باید در راستای تامین نیازهای این جوانان قاطعیت بیشتری از خود نشان دهند و حضور پررنگ‌تری در صحنه داشته باشند؛ حالا چه در راستای شغل‌یابی، تامین مسکن یا ایجاد فضا برای خلاقیت فکری و مشارکت سیاسی.
تنها با نشان دادن فعالیت در راستای مبارزه برای برقراری عدالت برای این جوانان است که سران مذهبی جهان اسلام می‌توانند جلوی تندروهایی را که جوانان مسلمان را با فریب به سمت جهادهای آنارشیستی سوق می‌دهند، بگیرند.
