تبلیغات انتخاباتی در عراق-خبرگزاری فرانسه
کدامیک از احزب و جریان های سیاسی عراق از شانس بیشتری برای پیروزی در انتخابات پارلمانی برخوردار هستند؟ این سوال از آن رو دارای اهمیت است که کسب اکثریت مطلق از سوی هیچ حزب وجریانی متصور نیست و تشکیل دولت ائتلافی در عراق حتمی است.
نگاهی به توزیع استانی کرسی انتخاباتی بین استان های مختلف عراق نشان می دهد که از ۳۲۸ کرسی پارلمان ۵۶ کرسی در استان های کردنشین ؛ ۱۲۳ کرسی در استان های شیعه نشین ، ۷۲ کرسی در استان های عمدتا سنی نشین ، ۶۹ کرسی در بغداد به عنوان پایتخت و ۸ کرسی در حوزه اقلیت های قومی قراردارد. چنین توزیعی از کرسی ها رقابت بر سر تک تک کرسی ها را تشدید می کند و به همین دلیل شناخت های سنتی و از نوع کلی نگری به معادلات سیاسی عراق، برای شناخت و تحلیل انتخابات کنونی عراق کفایت نمی کند.
شناخت و تحلیل این انتخابات نیاز به نگاهی میدانی و جزیی نگرتر دارد. “آزاد محمد” کارشناس و روزنامه نگار عراقی در گفتگویی که با شرق پارسی داشته ما را به دهلیزها و دالان های درونی انتخابات پارلمانی عراق می برد.
شرق پارسی: ظاهرا مهمترین و فوری ترین سوال برای همه این است که در این دوره چه ائتلاف ها یا فهرست هایى امکان پیروزى در انتخابات را دارند؟
آزاد محمد: در این دوره ما کمتر شاهد ائتلاف هستیم . در دوره قبل لیست العراقیه به رهبرى ایاد علاوى را داشتیم که اکثریت اهل سنت با وی بود. لیست دولت قانون نورى مالکى را داشتیم که اکثریت شیعیان از جمله جریان های تحت رهبری مقتدی صدر و خانواده حکیم هم با وی بودند، اما در این دوره هر کدام از احزاب لیست جداگانه اى اعلام کرده اند که احتمال دارد بعد از انتخابات با هم ائتلاف هایى داشته باشند. در حال حاضر هر کدام یک لیست براى خود دارند و حتى برخى از این لیست ها نخست وزیر پیشنهادى هم براى خود انتخاب کرده اند. مثلا گروه صدر اعلام کرده ما نوری المالکى را به عنوان نخست وزیر قبول نخواهیم کرد، اما به احتمال زیاد لیست نوری المالکى یکى از لیست هاى برنده خواهد بود و پس از آن احتمالا لیست “متحدون” به رهبری اسامه نجیفی خواهد بود. البته در این دوره خود ایاد علاوى زیاد فعال نیست و لیست وی بیشتر فعال است. در بین کردها هم کما فى السابق لیست حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنى والبته جنبش تغییر جزو لیست هاى اصلی هستند.
چرا چهره های سیاسی اهل سنت علی رغم اینکه مخالف دولت نوری المالکى هستند، قادر به ارائه یک فهرست مشترک شامل همه چهره های سرشناس سنی نیستند؟
فهرست مشترک ارائه ندادند به این دلیل که برخى از این گروه ها مى خواهند وزن خود را بسنجند، اما با این حال از گروه هاى سیاسی شیعیان متحدتر به نظر مى رسند. یعنى لیست هاى گروه هاى سیاسی شیعه خیلى بیشتر از لیست هاى گروه هاى اهل سنت است.
نقاط ضعف و قدرت، ائتلاف دولت قانون به رهبری نورى المالکى را در چه حوزه هایی می دانید؟
نقطه قوت این ائتلاف، در دست داشتن دولت و کابینه است که به این وسیله قادر به خیلى از کارها از جمله تقلب احتمالی و اعمال فشار است. نقطه ضعف ائتلاف دولت قانون هم این است که خیلى از شخصیت ها و گروه هایى که با آن همراه بودند، در حال حاضر همراه آن نیستند. حتى یکى از مراجع تقلید فتوا داده که راى دادن به نوری المالکى حرام است. چون وی در دوران نخست وزیرى اش باعث شد گروه هایى از اهل تشیع از هم منفک شوند، سنى ها در جبهه کاملا ضد شیعى قرار بگیرند و همین طور کردها هم که از هم پیمانان شیعه ها بودند به مخالفین پیوستند.
موقعیت نامزدهاى اتحادیه میهنى را در حالی که جلال طالبانى رهبر این گروه بیمار و در خارج از عراق بسترى است، چگونه می بینید؟
در انتخابات درونی کردها در شمال عراق برای پارلمان کردستان، احتمال می رود اتحادیه میهنى به نسبت دور قبل راى بیشترى را به خود اختصاص دهد. به چند دلیل؛ اول اینکه اتحادیه میهنى در کردستان عراق تا به حال خیلی جدی وارد کابینه کنونی نشده است و تقریبا خود را به عنوان اپوزیسیون نشان مى دهد. این مسئله باعث شده برخى از آراى حزب تغییر و برخى از احزاب دیگر به سوى اتحادیه میهنى کشیده شود. هم چنین برخى از شخصیت هاى احزاب دیگر در این چند روزه به صفوف اتحادیه میهنى پیوسته اند. عامل سوم هم نمایش ویدئو راى دادن جلال طالبانى در آلمان بود که تاثیر زیادى در روحیه مردم و به ویژه طرفداران اتحادیه میهنى گذاشت. البته اگر هم راى اتحادیه میهنى زیاد باشد این تنها در کردستان است و به حدى نیست که بتواند در عراق کارى جدی کند.
میزان مشارکت مردم را در این دوره چطور مى بینید؟ این میزان که در دور قبل حدود ۶٠ درصد بود در این دوره چگونه است؟
نوری المالکى برای انتخابات، یک هفته تعطیلات اعلام کرده است. من طى این چند روز که سرى به برخى از ستادها مى زدم مى دیدم بیشتر افرادى که در کوچه و بازار و محل هاى گردشگرى هستند از شهرهاى دیگر عراق به خاطر این تعطیلات به این مناطق گردشگری آمده اند. این نشان مى دهد این مردم خواهان شرکت در انتخابات نیستند، چون اگر قصد راى دهى داشتند باید در محل خود حضور داشته باشند و راى بدهند. علاقه مردم به راى دادن کم شده است. هنگامی که در ایران بودم به خاطر مى آورم تعطیلات تاسوعا و عاشورا بود و برخی مردم به جاى اینکه به عزادارى بروند به شمال مى رفتند!اینجا هم به همین صورت تعطیلات را براى انتخابات گذاشته اند، اما مردم براى گردش مى روند. در کردستان هم طبق آمارى که ارائه شده مردم کمتر کارت هاى راى گیرى دریافت کرده اند.
شیوه انتخابات در این دوره چگونه است؟
شیوه انتخابات در عراق متفاوت با دیگر کشورها است. افرادى که قصد راى دادن دارند پیش از انتخابات باید به ستاد انتخاباتى نزدیک محل سکونت خود بروند و نام نویسى کنند. بعد از یک پروسه اسامى برمى گردد و این اسامى مى توانند راى دهند. عراق مانند ایران نیست که رای دهندگان با شناسنامه مراجعه مى کنند و هر صندوقى که خواستند راى دهند. مسئله دیگر این است که لیست ها مثلا صد نفر را معرفى مى کنند از بین این صد نفر احتمال دارد فقط یک نفر راى بیاورد، اما راى افرادى که به این لیست راى داده اند هم سوخته نمى شود. این راى براى افراد دیگر استفاده مى شود. ممکن است فرد راى نیاورد، اما راى ها جمع می شود و به نفر اول داده مى شود. در این دوره نوری المالکى کارت هایى الکترونیکی را صادر کرده که هر کس قصد راى دادن دارد باید این کارت را داشته باشد که البته این کارت ها داراى نواقص فنى زیادى است. به طور مثال روز دوشنبه که انتخابات نیروهاى ویژه شامل نیروهاى نظامى و بیمارستان ها بود، خیلى از دستگاه هاى کارت خوان مشکل داشتند.
در انتخابات بعد از صدام همیشه برقراری امنیت مسئله و دغدغه مهمی بوده است ؟ این بارچه تدابیرى براى ایجاد امنیت در حوزه هاى راى گیرى اتخاذ شده است؟
در کردستان امنیت بهتر است، اما در شهرهاى تحت سلطه دولت عراق امنیت مناسب نیست. اوایل هفته گذشته در خانقین در اثر انفجار انتحارى بیش از ٢٠ نفر کشته و حدود ٣٠ نفر زخمى شدند.
آیا در این دوره هم طبق توافقاتى که قبلا براى تقسیم پست هاى کلیدى صورت گرفته، عمل خواهد شد؟ یعنى ریاست جمهورى به کردها، نخست وزیرى به شیعیان و ریاست مجلس به سنى ها خواهد رسید؟
این بر مى گردد به اینکه کردها و سنى ها تا چه حد مى خواهند در عراق یکپارچه باقى بمانند، این بعد از انتخابات مشخص مى شود. اگر قصد باقى ماندن در عراق یکپارچه را داشته باشند راهى جز این نیست. اما مسئله این است هم کردها و هم سنى ها به خاطر مسائل بوجود آمده با دولت نوری المالکی مشکل دارند. پروژه جو بایدن معاون کنونی ریاست جمهوری آمریکا براى تقسیم عراق به سه اقلیم سنى و شیعه و کردستان، توسط نوری المالکى به شکل ناخواسته یا ناخواسته و به خاطر ندانم کارى هاى وى در حال اجرا است.
عراق یک کشور واحد نبوده است و بعد از اینکه نفت در کرکوک پیدا شد، دولت انگلیس سهمى را به آمریکا و فرانسه اختصاص داد و عراق را به عنوان یک کشور معرفى کرد. افراد در این کشور تاکنون نتوانسته اند به عنوان یک کشور در کنار هم زندگى کنند. کردهایى که در حال حاضر در کردستان عراق زندگى مى کنند به آن اندازه که به ایران احساس نزدیکى مى کنند که براى معاملات بازرگانى دوست ندارند یک بار هم به بغداد بروند. البته من فکر مى کنم گروه هاى سنى در این دوره هم بتوانند رقم خوبى را به خود اختصاص دهند به شرط آنکه در برخى از مناطق جنگى مانند الانبار قادر به راى دادن باشند. البته اینکه تا چه حد این درگیرى ها زیر سر دولت نوری المالکى هست یا نه هم جاى سوال دارد.
در دور قبل فهرست تحت رهبری ایاد علاوى ٩١ کرسى را به خود اختصاص داد و فهرست تحت رهبری نوری المالکى ٨٩ کرسى را به دست گرفت. بعد در معامله اى که با کردها شد، آقاى مالکى توانست نظر کردها را به خود جلب کند. در این دوره هم آیا ائتلافى میان کردها و نوری المالکى رخ خواهد داد؟
نه . به هیچ وجه.
چرا؟
به دلیل اینکه در این دوره، ائتلاف دولت قانون نوری المالکى در مشارکت دادن گروه هاى دیگردر تصمیم گیری های دولت، پرونده خوبی از خود به جا نگذاشت. نوری المالکی کارى کرد که از وی و گروه سیاسى اش سلب اعتماد شد. به این دلیل در این دوره اگر ائتلاف دولت قانون راى بالایى هم بیاورد، بعید است قادر به تشکیل دولت باشد.
شما اشاره کردید درگیرى ها در مناطق سنی نشین عراق مانند انبار و فلوجه ممکن است، زیر سر دولت نوری المالکى باشد. در این مسئله چه نفعى متوجه دولت مالکى است؟
اجازه بدهید مسئله اى را کاملا شفاف به شما بگویم. اینکه در شهرهاى عراق امنیت نیست مقصر دولتمردان عراق هستند. چه اهل تشیع و چه اهل سنت، وقتى با هم کنار نمى آیند به سمت کارهاى تروریستى مى روند. هر کدام از این سران براى خود یک گروه شبه نظامى دارند تا زمانى که جلال طالبانى بود اینها را پاى میز مذاکره مى نشاند. در آن زمان آمار انفجارها خیلى پایین بود. پس از آن به محض اینکه دو طرف بر سر مسائلى به توافق نمى رسند، انفجارها افزایش مى یابد. مگر مى شود وارد منطقه سبز در بغداد شد و انفجار انجام داد در حالی که منطقه سبز کاملا زیر نظر آمریکایى ها و دولت نوری المالکى است. این گروه ها از اعمال خشونت براى پیشبرد اهداف خود استفاده مى کنند.
نوری المالکى بر سر قضیه الانبار نشان داد نمى تواند نخست وزیر کشور باشد و تنها قادر است رییس یک حزب باشد. در الانبار نوری المالکى هیچ یک از مبانى حقوق بشر را رعایت نکرد. مردمى را که بازداشت مى کردند به پشت تانک مى بستند.این از ارتش عراق بعید بود و نوری المالکى نمى بایست در دوران نخست وزیرى اش دچار این خشونت ها مى شد.
فکر مى کنید ایران در این دوره هم تمایل دارد نوری المالکى دوباره نخست وزیر شود؟
ایران دیگر از نورى المالکى حمایت نمى کند، اما علاقه دارد یک دولت شیعه در عراق بر سر کار باشد و آمریکا هم به این نتیجه رسیده که عراق نباید اینگونه باقى بماند.
