شط العرب به زباله دان تبدیل شده… و آبهای خیلج در آن نفوذ می‌کنند
بصره: الشرق الاوسط
یونس سلیم بر تخت اورژانس بیمارستان بصره منتظر معاینه پزشکان است، پزشکانی که سخت درگیر معالجه بیمارنند. همه اینها براثر مسمومیتی است که آب آلوده موجب شده. این حال و روز هزاران نفر از اهالی این استان جنوبی است.
در حالی که عراق با کمبود شدید آب براثر کاهش نزولات جوی روبه رواست، بصره در میان بحران آب آلوده و شور، کمبود خدمات عمومی، قطعی برق، دریچه‌های باز فاضلاب و آلودگی هوا به سبب فلرهای گسترده تأسیسات و حوزه‌های نفتی رنج می‌برد.
یونس سلیم از درد شکم به خود می‌پیچد به خاطر خطایی که در نوشیدن آب از شیرلوله مرتکب شده چرا که آب معدنی گران است. نگاهی در میان اطراف می‌گرداند که برای جبران کاهش آب بدن بر اثر اسهال به سرم و آمپول بسته شده‌اند. سلیم به فرانس پرس گفت: «آب معدنی را فقط به سه‌تا بچه‌مان می‌دهیم، ولی من و زنم بیشتر وقت‌ها از آب لوله استفاده می‌کنیم».
رئیس اداره بهداشت بصره، ریاض عبدالامیر می‌گوید:« از ۱۲ آگوست تاکنون ۱۷ هزار مورد اسهال، درد شکم و استفراغ پذیرش کردیم» در استان بصره که بیشترین تراکم جمعیت را در کشور دارد و تنها استانی است که به خلیج مشرف است. اما او هشدار داد” موارد مسمومیت حاد نیست و اغلب بیماران به خانه‌هایشان برمی‌گردند ولی وضعیت رو به وخامت می‌رود”. او گفت در طول مدت یازده سال خدمتم با چنین بحرانی مواجه نشده‌ام که با کمبود خدمات عمومی و بالا رفتن قیمت‌ها همزمان شد. او ابراز نگرانی کرد که آبهای شور با کم اثر شدن کلر و کاهش دما در فصل پاییز، می‌توانند زمینه مناسبی برای شیوع وبا بشوند.
ام حیدر نیز که در یکی از بازارهای بصره فروشند‌گی می‌کند، تلاش می‌کند آب سالمی به خانواده ۳۰ نفره‌اش برساند. او می‌گوید” هزار لیتر آب ۲۰هزار دینار(حدود۱۷ دلار) هزینه می‌برد که در نیم ساعت صرف خوردن و شستن کودکان می‌شود و چیزی از آن نمی‌ماند”. همین مقدار پیش از این ۵هزار دینار آب می‌خورد.
حیدر العبادی نخست وزیر که طی دوماه گذشته با اعتراضات مردمی گسترده‌ای دربصره روبه رو شد، می‌گوید، از چند دهه پیش میزان شوری آب رو به افزایش گذاشته و تأثیر کلر کاهش می‌یابد. امسال هم با کاهش نزولات جوی مواجه بودیم.
شط العرب میان ایران و عراق تقسیم می‌شود، دو رود دجله و فرات آب شیرین در آن می‌ریزند، اما با آب شور دریا پیش آمده خلیج قاطی می‌شوند. آبهای شور خلیج اکنون تا عمق ۴۰ کیلومتری شط العرب در شمال بصره پیش کشیده اند. در سالهایی که عراق شاهد جنگهای پیاپی بود، ترکیه و ایران سدهایی بر رودخانه‌های مشترک با عراق بستند، امری که موجب کاهش فراون آب جاری و در نتیجه تغییرات زیست محیطی شد.
علاوه بر افزایش شوری آب، زباله‌ها و مجاری فاضلاب در کشوری ۳۸ میلیونی در رودخانه‌ها می‌ریزند. در بصره مجاری فاضلاب از طریق کانالهای روباز به سمت شط العرب سرازیر می‌شوند. همچنین مواد آلوده صنعت نفت که در آمد اصلی این کشور را تأمین می‌کند. صنایع پتروشیمی ایران در سواحل شط العرب در بخش ایرانی هم عامل دیگر آلودگی این رودخانه‌اند.
فیصل عبدالله نماینده هیئت حقوق بشر دولت می‌گوید که” شط العرب بدل به محل دفع زباله‌ها شده و ایستگاههای کنترل از ۱۵ سال پیش مرمت نشده است”. این هیئت درخواست کرده بصره به عنوان استان “مصیبت دیده” معرفی شود تا دولت بودجه‌ای به آن اختصاص دهد و برای تامین حقابه از سدها و منابع آبی تلاش کند. عبدالله می‌گوید ” لازم است حجم ۷۵ متر مکعب در ثانیه آب به استان بصره برسد اما در حال حاضر فقط مقدار ۵۹ متر مکعب در ثانیه می‌رسد” به این دلیل که استان‌هایی که در امتداد دو نهر واقعند آب فراوان مصرف می‌کنند. باید به جای آب خلیج که به سمت بصره پیش روی می‌کند، میزان بالای آب از نهرها وارد شط العرب بشود.
جاسم محمود که امسال همه ماهیان پرورشی‌اش را که عددشان به ۵۰ میلیون می‌رسید از دست داد و غرق قرض شده می‌گوید: این فصل از ۲۵ سال پیش تاکنون بدترین فصل بود. او اضافه کرد، بدون شک این آخرین سال ماست. در گوشه‌ای دیگر از حوضچه‌ها، صدها ماهی براثر تابش آفتاب متلاشی شده‌اند.
کاظم گیلانی، مهندس کشاورزی که مشغول اندازه گیری مقدار شوری آب است می‌گوید: میزان شوری به ۱۲میلی‌گرم در هر کیلوگرم آب رسیده در حالی که به طور طبیعی این مقدار باید بین یک تا یک و نیم میلی گرم باشد”.
در حالی که هر روز تظاهراتی به ساختمان اداره بهداشت بصره می‌رسد، دکتر عبدالامیر می‌گوید: ” ما با بحران دست و پنجه نرم می‌کنیم و مدیریتش می‌کنیم، ولی دنبال کردن ریشه‌ها، کار دیگران است” اشاره او به مناطق دیگر است.
نخست وزیر در دفاع از دولتش می‌گوید:” نباید دولت کنونی را سرزنش کنیم”. العبادی به این اشاره دارد که حفظ و تصفیه آبها در حوزه وظایف استان‌هاست.
