انتخابات در افغانستان

انتخابات ریاست جمهوری افغانستان با مبارزات انتخاباتی نامزدان به چنان تنور گرمی تبدیل شد که طالبان با وجود جنگ شدید روانی و افزایش اقدامات خونین و مرگبار خود نتوانستند آن را سرد سازند و از شور و شوق مردم برای رفتن به پای صندوق های رای بکاهند.

مردم افغانستان ۱۶ حمل (فروردین) ۱۳۹۳ با حضور گسترده در پای صندوق های انتخابات بزرگترین گام را برای تعیین سرنوشت این کشور برداشتند؛ انتخاباتی که به عنوان یک شمشیر دو لبه برای مردم مشتاق به تدوام نظام مردم سالار و همچنان طالبان که جنگ را معیار پیروزی خود برگزیده اند، به یک عنصر تعیین کننده تبدیل شده است.

از نیمه سال ۱۳۹۲هجری خورشیدی که طالبان با موجی از اقدامات خشونت بار به مقابله با روند برگزاری این انتخابات رفتند. آن ها تا زمان رای گیری، چندین نفر را از جمله یک مسئول محلی کمیسیون انتخابات، نامزدان و اعضای ستادهای انتخاباتی گرفته تا نیروهای امنیتی مردم عادی و حتی پنج خبرنگار را به کام مرگ فرستادند.

در مقابل، مردم خسته از جنگ افغانستان، استقبال و حمایت خود را از آغاز ثبت نام نامزدان تا روز رای دهی به طالبان نشان دادند.

چرا طالبان از برگزاری انتخابات وحشت کرده اند؟

طالبان از برگزاری انتخابات در افغانستان راضی نیستند و حتی می توان گفت از آن وحشت دارند که در اینجا دلایل وحشت آن ها از برگزاری انتخابات آورده شده است:
اول: برگزاری مناظره های نامزدان از طریق رادیو و تلویزیون های خصوصی و حتی رادیو و تلویزیون دولتی که بدون تردید می توان گفت که نمونه آن در سطح کشورهای منطقه دیده نشده است.

در جریان دو ماه مبارزات انتخاباتی همه ١١ نامزد که درنهایت تعداد آنان به هشت تن کاهش یافت با شرکت در مناظره های آزاد رسانه ای، برنامه های خود را برای مردم بیان کردند و حتی به نقد برنامه های یک دیگر پرداختند.

دوم: نشر پی هم این مناظره ها و تبلیغات انتخاباتی از طریق بیشتر از دوصد رادیو و تلویزیون خصوصی و رادیو و تلویزیون ملی، رسانه های اجتماعی فیس بوک و توییتر، توزیع و نصب عکس و پوسترهای رنگارنگ نامزدان و معاونان آنان در تمام ٣۴ ولایت کشور

سوم: مبارزات گرم و پرشور انتخاباتی نامزدان و قدرت آنان در گردهم آوری توده های مردمی که نشان داد مردم تا چه اندازه از جنگ و خشونت طالبان بیزار هستند و به همان پیمانه به رای خود برای تعیین رییس جمهور آینده باورمند هستند.

چهارم: دسترسی حدود دو نیم میلیون تن از جمعیت ٣٠ میلیونی افغانستان به اینترنت که اکثریت آنان کاربران شبکه های اجتماعی فیس بوک و توییتر هستند. این شبکه ها به محلی برای بازتاب روند انتخابات و مسائل جانبی آن، تشویق به رای دادن و چگونگی نتایج انتخابات تبدیل شده است.

پنجم: حضور ٣٢۵ هزار ناظر انتخابات از ۶٧ نهاد داخلی، ١۶ نهاد بین المللی، ٧١ رسانه خبری ملی، ۴۵ رسانه بین المللی، ٣١ حزب سیاسی، هفت نامزد ریاست جمهوری و ٢٠٢٨ نامزد شوراهای ولایتی.

ششم: تحریم پوشش خبری رویدادهای تبلیغاتی وخشونت طلبانه طالبان از سوی رسانه های افغانستان در پی کشته شدن خبرنگار خبرگزاری فرانسه با همسر و دو کودکش توسط طالبان.

این تحریم با وجود هشدارهای طالبان از ابتدای حمل (فروردین) تا روز انتخابات عملی شده است.

هفتم: حامد کرزی رییس جمهور افغانستان نیز با تاکید بر سیاست صلح جویانه اش با طالبان و”برادر” خواندن آنان، دو روز قبل از انتخابات گفت که روند گرم مبارزات انتخاباتی و شور و شوق مردم در گردهمایی های انتخاباتی نشان داد که درایت سیاسی مردم تا چه اندازه بهبود یافته است.

به گفته کرزی، به هراندازه که تهدید و فعالیت های تخریب کارانه “دشمنان” افغانستان زیاد شود، به همان پیمانه مردم در انتخابات سهم خواهند گرفت.

از سوی دیگر، لبه دیگه شمشیر انتخابات به سوی خود مردم نشانه رفته است و از آن جایی که تیم های انتخاباتی هشت نامزد انتخابات بر محور مسائل عمدتا تباری (قومی) شکل گرفته است، احتمال این که این انتخابات جنجالی شود نیز به قوت خود باقی است.

حدود یک ماه پیش موسسه مطالعات استراتژیک افغانستان، از هشت سناریوی احتمالی فراروی این انتخابات خبرداده بود. از این تعداد، دو سناریوی آن که شامل اقدام رییس جمهور این کشور مبنی بر تعویق انتخابات و اعلام حالت اضطراری به دلیل نا امنی و یا شرکت کم رنگ مردم به دلایل مختلف به ویژه نا امنی خوانده شده بود، با گذشت زمان منتفی شد.

سناریوی برگزاری انتخابات سالم و عادلانه: این سناریو زمانی اتفاق می افتد که همه افراد و نهادها در هر بخشی که هستند از حکومت گرفته تا نامزدان، کمیسیون های انتخابات و شکایات انتخاباتی، نهادهای جامعه مدنی و رای دهندگان کار و وظیفه خود را به نحو احسن اجرا کرده باشند.

سناریوی حمایت غیر علنی حکومت از تیم انتخاباتی مورد نظر خود: طبق قانون اساسی، رییس جمهور و معاونان وی نمی توانند بیش از دو مرتبه نامزد ریاست جمهوری شوند. بنابراین تیم حاکم برای تداوم و بقای خود در قدرت به صورت غیر رسمی و غیر علنی از فرد مورد اعتماد خود حمایت کند.

سناریوی رفتن انتخابات به دور دوم و خلاء قدرت در افغانستان: مطابق با قانون اساسی، ختم دوره ریاست جمهوری، اول جوزا (خرداد) ١٣٩٣ است و پس ازاین دوره رییس جمهور حق ندارد در قدرت باشد.

سناریوی عدم پذیرش نتایج انتخابات از سوی نامزدان بازنده: در افغانستان دلایل و عوامل بسیاری می تواند برای عدم پذیرش نتایج انتخابات وجود داشته باشد. امکان دارد نامزدان بازنده خود را مستحق باخت ندانند، یا به خاطر گرفتن امتیاز در زمینه به چالش کشیدن و ایجاد تنش و ناامنی تلاش کنند.

سناریوی اختلاف بین دو کمیسیون مستقل انتخابات و کمیسیون سمع شکایات انتخابات: هر چند در قانون انتخابات صلاحیت کاری و شرح وظایف مشخصی برای این دو کمیسیون تعریف شده است، اما باز هم امکان دارد این دو کمیسیون بر سر این انتخابات اختلاف پیدا کنند.

سناریوی دخالت دادگاه عالی در امور انتخابات: هر چند به لحاظ قانونی دادگاه عالی افغانستان این صلاحیت را ندارد، اما در انتخابات دوره قبل شورای ملی، این دخالت صورت گرفت.

در این میان احتمال دارد که یک سناریوی دیگر نیز که موسسه مطالعات استراتژیک به آن اشاره نکرده است، رخ دهد و آن این است که در صورت کشیده شدن انتخابات به دور دوم، حمایت یک یا چند نامزد از دور خارج شده از یکی از دو نامزد برتر، برنده انتخابات را تعیین کند.

در این دور از انتخابات ریاست جمهوری که به طور همزمان با انتخابات شوراهای ولایتی این کشور برگزار شد چهرهای جهادی و اسلام گرا، نزدیکان آخرین شاه این کشور و تکنوکرات هایی از غرب برگشته به رقابت پرداخته اند.

عبدالله عبدالله، از نزدیک ترین یاران احمد شاه معسود، فرمانده فقید مجاهدین، اشرف غنی احمد زی و زلمی رسول از وزیران و مقام های ارشد حکومت های پس از سقوط طالبان، عبدرب الرسول سیاف از رهبران مجاهدین و از مخالفان سرسخت طالبان و محمد شفیق گل آغا شیرزی با سابقه کار به عنوان والی دو ولایت بزرگ قندهار و ننگرهار نامزدانی هستند که به ترتیب از بیشترین شانس برای پیروزی برخوردار هستند.

حامد کرزی رییس جمهور افغانستان بر بی طرفی کامل حکومت و برگزاری یک انتخابات شفاف و آزاد تاکید کرده و در عین زمان گفته است که اطمینان دارد نامزدان نیز نتایج یک انتخابات “مشروع” را خواهند پذیرفت، اما زمان نشان خواهد داد که حکومت و نامزدان تا چه اندازه به رای مردم و نتیجه آن احترام خواهند گذاشت.