محمد مرسی رئیس جمهور مصر

آیا شمارش معکوس برای سرنگونی مرسی آغاز شده است؟ این سوالی است که با توجه به اتفاقات دو سال گذشته در منطقه از یک سو و تحولات یک ماه اخیر در مصر، ذهن بسیاری را به خود مشغول داشته است. هرچند، پیش بینی در عالم سیاست کاری خلاف قاعده است و تحولات کشورهای عربی غافلگیرکننده بود و تغییرات ناشی از خیزش مردمی پس از آن در کشورهای عربی نیز چندان قابل پیش بینی نیست و منوط به عوامل متعدد داخلی، منطقه ای و بین المللی است که باید مورد توجه قرار داد، ولی با توجه به شواهد موجود، به نظر می رسد امروز محمد مرسی همان میزان امکان بقا و حفظ قدرت در مصر دارد که بشار اسد در سوریه و به همان میزانی که وضع مرسی در مصر تحلیل رفته، شرایط اسد در عرصه سیاسی بهبود یافته است، به گونه ای که مخالفینی که تا پیش ازین حاضر به گفتگو با دولت اسد نبودند امروز حاضر به مذاکره با دولت و متحدین منطقه ای و بین المللی او شده اند، در حالیکه مخالفین مرسی از گفتگو با وی پرهیز می کنند.

شاید زمانی که محمد مرسی رییس جمهور مصر در هر اظهار نظری پیرامون منطقه و سوریه، عباراتی نیز در ذم اسد، جنایات او و توجه رییس جمهور سوریه به نظرات مردم معترض داشت، هیچگاه فکر نمی کرد روزی خودش بعنوان رییس جمهوری برامده از خیزش سراسری مردم مصر پس از سرنگونی رژیم مبارک، با موج گسترده ای از اعتراضات و راهپیمایی های مردمی مواجه شود که بتدریج دامنه خواسته های خود را افزوده، خواهان کناره گیری او از ریاست جمهوری باشند و شعار “ارحل یا مرسی” و ” الشعب یرید اسقاط النظام” را سردهند، عکس او را در کنار مبارک قرار دهند و مثل رییس جمهور قبلی مستبد، خودکامه و دیکتاتورش بدانند و مسئولیت خونهای ریخته شده در خیابانهای مصر را بر عهده او بگذارند و با ضربدری بر صورت او، در صدد روانه کردن وی نزد اسلافش باشند.

مخالفان مرسی در مصر معتقدند وی با رویکرد اخوانی در مصر حکومت می کند و از قدرت خود برای سلطه اخوان المسلمین بر نهادهای مختلف بهره برداری می کند و نقش بخش های دیگر جامعه مصر را نادیده گرفته ، جامعه را شقه شقه کرده است. البته به نظر می رسد سیاست خارجی مرسی در قبال کشورهای منطقه از جمله در برابر سوریه نیز در ادامه همین سیاست رییس جمهور در داخل برای سلطه اخوان المسلمین در منطقه و این کشور و مبتنی بر رویکرد حزبی مرسی و از زاویه دید اخوان المسلمین است و با توجه به دشمنی تاریخی اخوان المسلمین با خاندان اسد، مصر مرسی نیز سیاست مقابله با اسد را از روزهای نخست قدرت اتخاذ کرد.

مرسی چه گفت؟

در حالیکه شورای نظامی حاکم بر مصر، پس از سقوط مبارک در قبال تحولات سوریه موضع خاصی اتخاذ نکرد و تلاش کرد اظهار نظرهایش در رابطه با این کشور در حداقل میزان ممکن باشد، محمد مرسی از بدو روی کار آمدن، ضمن مخالفت با مداخله نظامی خارجی در سوریه، مخالفت خود را با ادامه حکومت اسد از یکسو و حمایت از مخالفان حکومت از سوی دیگر اعلام نمود.

رییس جمهور مصر در اجلاس غیرمتعهدها در ایران، متحد استراتژیک سوریه، خواستار ساقط شدن حکومت سوریه شد و گفت: «مخالفان باید صفوف خود را متحد کنند؛ به گونه‌ای که همه جریان‌ها را در بر گیرد و مخالفتی در میان آنها نباشد. ما کاملا آماده‌ایم از این مساله حمایت کنیم. همه طرف‌ها در بحث سوریه باید جلوی خونریزی را بگیرند و سوریه‌ای آزاد و جدید را بسازیم و وارد یک مرحله سازندگی در این کشور شویم.»

محمد مرسی در گفتگو با شبکه خبری “سی.ان.ان” هم اظهار داشت: «بشار اسد باید از قدرت کناره گیری کند و من خواسته ملت سوریه مبنی بر اینکه اسد باید به اتهام ارتکاب جنایت جنگی محاکمه شود، تایید می کنم.»

او در جمع وزرای امور خارجه اتحادیه عرب در قاهره خطاب به رهبران و حاکمان سوریه از آنان خواست تا از قدرت کنار روند: «رهبران سوریه تصمیم بگیرند تا خون ریزی در سوریه متوقف شود. هم اکنون زمان تغییر در رهبری سوریه است. زمینه ای برای غرور وجود ندارد. رهبران سوریه باید از تاریخ درس بگیرند و نباید وقت را از دست بدهند … ملت سوریه حرف خود را زد و حضور شما طول نخواهد کشید. رهبران سوریه باید از قدرت کناره گیری کنند و هیچ فرصتی برای سخن گفتن از اصلاحات وجود ندارد.»

وی در گفت‌وگویی با خبرگزاری رویترز هم گفت: «زمان آن فرا رسیده که خونریزی در سوریه متوقف شده، ملت سوریه به طور کامل به حقوق خود دست یافته و این رژیم که ملتش را به قتل می‌رساند، از صحنه حذف شود.»

رئیس‌جمهوری مصر همچنین در یک گفت‌وگوی تلویزیونی با شبکه پی بی اس آمریکا اظهار داشت: «بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه راهی جز رفتن ندارد و تغییرات سیاسی در سوریه دیگر کارساز نیست زیرا تغییر آن چیزیست که مردم می‌خواهند و خواست و اراده آنها قابل احترام است. هم‌اکنون مهمترین مساله پایان دادن به حمام خونی است که در سوریه جاری شده است.»

حال با توجه به استدلالهای فوق که مرسی در قبال دولت سوریه و نیروهای مخالف این کشور (اعم از داخلی یا خارجی) داشته، آیا مبانی استدلالی وی در مورد سوریه و حکومت اسد، در مورد خود او و مخالفینش در مصر نیز صدق می کند و می شود نسبت به خود او نیز از زاویه دید خودش نسبت به سوریه، همین مواضع را اتخاذ کرد و از او خواست که به خواسته مردم مصر تمکین کند؟ از تاریخ درس بگیرد؟ طبق خواسته مخالفین بخاطر خونهایی که در دوران وی بر زمین ریخته مورد محاکمه قرار گیرد؟ مخالف در قاموس هر حکومتی محدوده، حقوق و تعریف خاصی دارد. مهم اینست که حکومتها با همان رویکردی که به مخالفین در کشورهای دوست، رقیب و یا دشمن خود نگاه می کنند، به مخالفین کشور خود نیز توجه کنند و به گونه ای موضعگیری نکنند که تعارض در گفتار و عمل گریبانگیرشان شود.