جان کری وزیر امور خارجه آمریکا

جان کری وزیر امور خارجه آمریکا

در این سفر که از آن با عنوان “سفری برای گوش فرا دادن” یاد شده، وی با هم پیمانان کلیدی آمریکا دیدار خواهد کرد.کری پیش از سفر اعلام کرده بود که قصد او از این سفر «شنیدن آرا و نظرات است و نه تحمیل راهکارهای جدید.» گفت و گو درباره مسائل خاورمیانه به ویژه جنگ داخلی سوریه و مسئله هسته ای ایران، محورهای اصلی این سفرخواهند بود. انجام مذاکراتی با قدرت های برتر اروپا در زمینه اقتصاد جهانی و صحبت در خصوص برنامه هایی برای توافقات دو جانبه تجاری آمریکا و اروپا نیز از دیگر رئوس این سفر هستند. جان کری سفر خود را از انگلستان و دیدار با ویلیام هیگ- وزیر امور خارجه این کشور- آغاز کرده وطی ۱۱ روز آتی به ۹ کشور سفر خواهد کرد.

کری پس از گفت‌وگو با هم‌پیمانان آمریکا در لندن، برلین و پاریس، به رم می‌رود تا با رهبران شماری از گروه‌های مخالف دولت سوریه و نمایندگان کشورهایی که از آنان حمایت می‌کنند، دیدار کند. پس از آن نیز به خاورمیانه خواهد رفت و با همتایان خود در آنکارا، قاهره، ریاض، ابوظبی و دوحه دیدار خواهد کرد.

بدون شک این مسئله که وی خاورمیانه را بعنوان مقصد اولین سفر دیپلماتیک خود برگزیده -بر خلاف وزیر امور خارجه پیشین که به آسیا اولویت داده بود- در شناخت موضوعاتی که در دوره دوم ریاست جمهوری اوباما برجسته است کمک می کند.

بسیاری در صدد هستند تا با تحلیل چرایی انتخاب کشورهایی که در برنامه ی سفر وی قرار دارند اولویت های سیاست خارجی آمریکا را شناسایی کنند.

حذف اسراییل از لیست کشورهایی که کری قصد سفر به آن ها را دارد نیز گمانه زنی هایی را بدنبال داشته اما ویکتوریا نولند سخنگوی وزارت خارجه آمریکا توضیح داده است که حذف اسراییل از این سفر به‌دلیل انتخابات مجلس این کشور است و کری قرار است به همراه اوباما از تاریخ اول فروردین از این کشور دیدار کند.

سوریه

جان کری پس از دیدار با ویلیام هیگ در لندن با انتشار اخطاری برای ایران و سوریه به آن ها گوشزد کرد که باید تغییر را بپذیرند. کری و هیگ متفقانه “کشتار تبعیض آمیز شهروندان” توسط بشار اسد را محکوم کردند و کری اعلام کرد: «این دلیل دیگری است که اسد باید برود.»

کری در لندن گفت: «ما به همکاری نزدیک با هم پیمانان بریتانیایی مان ادامه خواهیم داد تا به بحران فزاینده ی ضد بشر در سوریه خاتمه دهیم و از گروه مخالفان سوریه حمایت می کنیم.»

او در اوایل ماه نیز گفته بود که دولت اوبامادر حال “بررسی و ارزیابی” است تا وضعیت را در سوریه تغییر دهد.

رهبران مخالفان دولت سوریه پیشتر اعلام کرده بودند که در اعتراض به عدم همکاری جامعه بین المللی در پایان دادن به خون ریزی ها در هیچ نوع مذاکره ای شرکت نخواهند کرد. اما پس از تماس تلفنی کری با معاذ الخطیب رهبر ائتلاف ملی سوریه و وعده ی افزایش حمایت‌ها و کمک ها از سوی غرب، این گروه نسبت به حضور در نشست “دوستان سوریه” در ایتالیا اعلام آمادگی کرده اند. در این نشست نمایندگانی از ۶۰ کشور دنیا حضور خواهند یافت تا به بحران سوریه خاتمه دهند. کری نیز گفته بود که: «بهتر است مخالفان در این نشست شرکت کنند زیرا در حقیقت کشورهای دیگر به آنها کمک کرده اند و ما این نشست را بدین منظور برگزار می کنیم تا مشخص کنیم که چگونه می توانیم به اسد کمک کنیم تا در محاسباتش تجدد نظر کند.»

ایران نیز دو ماه پیش یک طرح صلح شش ماده ای جهت پایان دادن به جنگ سوریه ارائه داده بود. در این طرح تغییر رژیم دیده نمی‌شد اما از طرفین خواسته شده که با نظارت سازمان ملل، یک آتش بس فوری را اجرا کنند. هرچند ائتلاف ملی نیروهای مخالف و انقلابی سوریه طرح ایران را برای صلح در سوریه را تلاشی برای حفظ بشار اسد در قدرت خوانده و آن را رد کردند.

به گزارش وبسایت سیاست خارجی (F.P) یکی از مقامات ارشد دولتی که به همراه کری سفر می کند نیز گزارش داده است که وی تمرکز خود را بر این قرار داده که در دیدار با سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در برلین، آن کشور را قانع کند تا اسد را مجاب کند رفتار و محاسباتش را تغییر دهد.

بدون شک کری در آغاز مهمترین پست سیاسی خود در موقعیت حساسی قرار دارد. اگر وی موفق به خارج کردن اسد از سوریه و برقراری ثبات در این کشور شود تبدیل به یکی از موفق ترین وزیران امور خارجه تاریخ معاصر آمریکا خواهد شد اما در صورت سقوط و فروپاشی سوریه کل منطقه ی خاورمیانه شدیدا بی ثبات خواهد شد و این مسئله متعاقبا خسارات سنگینی برای آمریکا و هم پیمانانش به بار خواهد آورد.

وی هم چنین دیدار دشواری با مرسی رییس جمهور مصر پیش رو دارد. مسلما حمایت های کری از معترضان و گروه های مخالفان ضد دولتی برای مرسی که خود با معضل مخالفت های گسترده با دولتش رو به رو است چندان خوشایند نیست.

ایران

موضع گیری کری در قبال ایران به نظر بسیار صریح و قاطعانه می رسد. وی در لندن با عنوان این مطلب که دستیابی ایران به سلاح های هسته ای “غیرقابل قبول” است اعلام کرد: «همان طور که ما بار ها مطرح کرده ایم پنجره برای حل مسائل از طریق دیپلماسی تا ابد باز نخواهد بود.»

در حالی که مذاکرات ۵+۱ و ایران در قزاقستان در جریان است، کری اظهار امیدواری کرده است که «ایران راه حل دیپلماتیک را بر خواهد گزید.» وی هم چنین اعلام کرد که درست نیست که پیش از نهایی شدن مذاکرات وی هیچ اظهار نظری بکند و گفت: «من می خواهم این مذاکرات پیش از آن که من اظهار نظر کنم فرصت به نتیجه رسیدن داشته باشند.»

این مذاکرات هشتمین نشستی است که به منظور حل مسئله هسته ای ایران برگزار می شود و بسیاری از منتقدان این جلسات را وقت کشی ایران برای پیش بردن برنامه هسته ای اش می داند.

کری هم چنین ضمن اعلام این مطلب که اگر ایران به‌طور جدی به همکاری بپردازد، می‌توان به توافقی درازمدت و جامع دست یافت افزوده است: «آمریکا آماده است تا با ایران وارد بحث‌های دوجانبه شود.»

به گزارش المانیتور، علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه ایران نیز به انتصاب جان کری “عکس العمل مثبتی”نشان داده بوده است.

اما به نظر نمی رسد ایران و بطور خاص مقام رهبری علاقه ای به پیشنهادات ارایه شده و همکاری با ۵+۱ داشته باشند. پیش از این نشست هم آیت الله خامنه ای احتمال گفت و گوی مستقیم با آمریکا درباره ی مسئله هسته ای ایران را رد و در پاسخ به استقبال احمدی نژاد از این مسئله عکس العمل نشان داده و در خطبه ای اعلام کرده بود که کسانی که فریب آمریکا را می خورند احمق هستند.

این در حالی است که گروه ۵+۱ اعلام کرده بود پیشنهادات خوبی در زمینه تخفیف تحریم های ایران دارند.با اینکه به نظر می رسد کری در تلاش است تا تعاملات با ایران را به سوی مسیرهای دیپلماتیک سوق دهد اما درمیان سخنانش اشارات تندی نیز به نتایج عدم همکاری ایران داشته است. وزیر خارجه آمریکا هم چنین از رهبران جهان خواست، با واکنشی “نیرومند و قاطعانه” به آزمایش اتمی اخیر کره شمالی جدیت خود در مقابله با گسترش سلاح‌های هسته‌ای را به ایران نشان دهند.

فارق از عکس العمل منفی مقام رهبری و عدم رغبت برخی سیاستمداران ایرانی به دستیابی به توافق بر سر مسئله ی هسته ای دستاوردهای کری در روزهای باقی از سفر وی و به ویژه روشن شدن مسئله سوریه، به واکنش ها و احتمالا تصمیمات جدیدی از سوی مقامات ایرانی دامن خواهد زد. بعلاوه عکس العمل آمریکا بعد از پایان نشست قزاقستان و درصورت عدم دستیابی به نتایج مورد نظر، در پیش بینی سیاست آینده آمریکا در قبال ایران راهگشا خواهد بود.

دیدار با مقامات روسی و نشست “دوستان سوریه” برنامه های بعدی سفر کری هستند. وی کمتر از یک هفته وقت دارد تا قوی ترین دولت های اروپا و خاورمیانه را با خود همصدا کند تا پیش از اینکه دیر شود به بحران سوره خاتمه دهند و خطر ایران را در ایجاد بی ثباتی در منطقه خنثی کنند.