باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در کنار شاهزاده سلمان بن عبدالعزیز ولیعهد عربستان سعودی - عکس از خبرگزاری فرانسه

باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در کنار ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان سعودی – عکس از خبرگزاری فرانسه

«شکاف خوردن اتحاد»… «فروپاشی اتحاد»… «جدایی همیشگی»… «پایان ماه عسل».. و غیره، تیترهای عریض و طویل روزنامه ها و شبکه های رسانه ای طی دو سال گذشته درباره روابط عربستان سعودی و آمریکا این گونه بود. پیش بینی پایان اتحاد هفتاد ساله ای، که تا کنون غیر قابل باور است. این روابط شاهد بحران های شدید تر و خطرناک تری مانند ممنوعیت صادرات نفت در سال ۱۹۷۳ بود، با این حال در مواجهه با طوفان ثابت قدم ماند. درست است که کشورها در راه و روش برخورد با بحران های منطقه اختلاف نظر دارند، و ائتلاف استراتژیک میان آن ها در دوره گذشته دچار تنش و تشنج شد، و ناگفته نیست که میزان کنتراست و تضاد بین سیاست های واشنگتن و ریاض پس از آن که اغلب پنهانی و زیر میزی بود، علنی و آشکار شد، اما این دو متحد اصلی هنوز هم به یکدیگر نیاز دارند. به طور مثال ایالات متحده پشتیبانی اطلاعاتی بسیار دارای اهمیتی به عربستان سعودی برای حفاظت از امنیتی منطقه ای آن ارائه می کند، در حالی که عربستان نیز نقش بزرگی در مبارزه با گروه های تروریستی ایفا می کند که همان گونه که ریاض را هدف قرار می دهند واشنگتن را هم هدف قرار می دهند. علاوه بر این سعودی دومین تامین کننده نفت برای ایالات متحده به شمار می آید، به طوری که روزانه بیش از یک میلیون بشکه نفت از عربستان سعودی به بنادر آمریکا می رسد. با توجه به قاعده منافع، دو کشور نمی توانند از یکدیگر بی نیاز شوند حتی اگر گاهی اوقات اختلافات درب این دو متحد را بزند، اهداف ثابت و جزئیات متغیر می باشند. نمی توان اختلاف بین آمریکا و عربستان را انکار کرد، و در عین حال حجم اختلافات آن قدری نیست که دیگران می خواهند نشان دهند گویی که رابطه بین دو کشور در آستانه فروپاشی است. واقعیت این است که رابطه میان آن دو بسیار محکم و قوی است حتی اگر نگرانی هایی وجود داشته باشد.

شاهزاده محمد بن سلمان جانشین ولیعهد سعودی به ایالات متحده سفر کرده است تا قواعد جدیدی برای این اتحاد پایه ریزی کند که با متغیرهایی که جهان شاهد آن ها است متناسب باشد. به اندازه ای که ریاض از اهمیت استمرار اتحاد قوی خود با قدرتمند ترین کشور جهان آگاهی دارد، نهادهای بزرگ آمریکا، و نه تنها کاخ سفید، کاملاً آگاهند که نمی توانند به تنهایی و جدای از مهم ترین کشور منطقه ای که با تروریسم مبارزه می کند، امنیت و ثبات خود را حفظ کنند. نباید به گزارش ها و حدس و گمان ها و نقل قول ها درباره اتحاد بین دو کشور، که گویی قرار است فردا به پایان برسد، توجه کرد. روابط بسیار بهتر از آن است که شایعه می شود. پادشاه عربستان سعودی در ماه سبتامبر گذشته برای اولین بار از زمان به دست گرفتن قدرت به واشنگتن سفر کرد، و رئیس جمهور آمریکا بیش از هر کشور دیگری در منطقه خاورمیانه به عربستان سعودی سفر کرد، و جانشین ولیعهد سعودی برای سومین بار طی یک سال به واشنگتن سفر می کند، و همکاری در زمینه مبارزه با تروریسم بی عیب و نقص است، به همین خاطر عاقلانه نیست به اختلاف در مواضع اجازه داده شود قدرت مشارکت راهبردی را مختل کند.

هیچ کس ادعای کمال نمی کند، و به طور یقین سعودی ها نیز چنین ادعایی ندارند، و آن ها هم مانند دیگران اشتباهاتی دارند، و اگر کسی بخواهد بر اشتباهات تمرکز کند و آن ها را زیر ذره بین بگذارد، می تواند چنین کاری بکند و کسی نمی تواند جلوی او را بگیرد، اما به طور قطع همگرایی خیلی بیشتر است، و می توان به منظور تقویت اتحاد تاریخی که از تقویت آن گریزی نیست به آن ها تکیه کرد، حتی اگر در جزئیات آن آسیب هایی به وجود آید. علاوه بر این نباید تلاش های خستگی ناپذیر عربستان سعودی برای اصلاح اشتباهات خود را نادیده گرفت. شاید قابل توجه باشد که مقامات سعودی خودشان اعتراف می کنند که موفقیت «چشم انداز ۲۰۳۰»، یکی از اهداف بسیار مهم در این سفر است که از طریق شراکت شکاف های موجود را پر کرد و شکی نیست که شرکت های بزرگ آمریکایی توانایی چنین کاری دارند.

شاید بتوان بحث و مناقشه در مورد اتحاد سعودی آمریکایی و میزان استحکام آن را با گفته آرون دیوید معاون مدیر انستیتو ویلسون خلاصه کرد. هنگامی که از او سؤال کردم آیا گمان می کند ایالات متحده از منطقه دست بکشد و در اتحاد خود با عربستان بازنگری کند؟ پاسخ داد: چنین چیزی غیر ممکن است، نه برای این که واشنگتن نمی خواهد، بلکه برای این که نمی تواند، و منافع آن در داغ ترین نقطه از زمین (یعنی خاورمیانه) آن را مجبور می کند به اتحاد ادامه دهد.

تنها منافع، و نه روابط شخصی ، ایجاد کننده اتحادهای قوی تر و ماندگارتر هستند، و این مهم ترین قاعده جدید در بازسازی اتحاد سعودی آمریکایی در مرحله آینده است.