پوستر محمد مرسی، رئیس جمهور برکنار شده مصر در دست هواداران – عکس از گتی ایمجز

بینندگان سریال های تلویزیونی ماه رمضان در مصر، کاملا متوجه رویکرد انتقادی این سریال ها نسبت به اخوان المسلمین و دیگر گروه های تندرو شده اند.

سریال های تلویزیونی امسال مصر، اخوان المسلمین و اعضای آن را به شدت مورد حمله قرار دادند و از ساختار و مکانیسم محرمانه این گروه و گفتمان پر سر و صدای آن، انتقاد کردند.

با توجه به خشم مردم مصر از اخوان المسلمین، این رویکرد دور از انتظار هم نبود. این عصبانیت از اخوان، در میان هنرمندان شدیدتر هم هست، چرا که اسلام گرایان در دوره حکومت مرسی تلاش داشتند صنعت سرگرمی را در مصر به تعطیلی بکشانند. در این دوره شاهد افزایش سانسور بودیم و همه ما به خاطر داریم که چطور اخوان المسلمین و طرفدارانش تلاش می کردند به بازیگر سرشناس مصری، الهام شاهین، تهمت و افترا بزنند.

بیشتر سریال های ماه رمضان امسال، به گونه ای در نهایت با اخوان المسلمین مرتبط می شدند؛ تلویحی یا آشکارا. داستان سریال «سیب آدم» در مورد یک شیاد حرفه ای بود که با جا زدن خود به جای یکی از متفکران اخوان المسلمین از مردم کلاهبرداری می کرد. این شخصیت، چهره های رسانه ای و جوانان انقلابی را فریب می داد. در واقع می توان او را نماینده رویکرد اخوان در دوره حکومتش دید. این برنامه همچنین تعدادی از افسران امنیتی فاسد را نشان می داد که به رژیم سابق وابسته بودند. قسمت عجیب ماجرا این است که سریال سیب آدم به انتقاد، هرچند محدود، از نیروهای انقلابی نیز می پرداخت.

دیگر سریال های تلویزیونی امسال نیز به صورت تلویحی اخوان المسلمین و دیگر گروه های مسلح اسلام گرا مانند التنازلی و جبل الهلال را مورد انتقاد قرار می دادند.

معروف ترین سریالی که راجع به اخوان المسلمین ساخته شده بود، سریال «گروه» بود که به تاریخ شکل گیری اخوان می پرداخت. این سریال اولین روزهای تاسیس اخوان و برخی چهره های معروف آن را به تصویر می کشد و نشان می دهد که این سازمان طی سال ها چه تغییراتی داشته است. از اساس، بزرگ ترین نقطه قوت اخوان ساختار سلسله مراتبی آن و سپس محرمانه بودن فعالیت هایش بود. هر کس تلاش می کرد از اخوان المسلمین انتقاد کند و در برابر آن بایستد، متهم می شد که یا مامور رژیم است یا برای رژیم خبرچینی می کند. برخی جوانان عضو این سازمان تصمیم گرفتند از درون، سازمان را اصلاح کنند، اما سرنوشتی مشابه داشتند. با این همه، این نقاط قوت هم نتوانست مانع شکست اخوان المسلمین در سال گذشته شود.

در این میان، فیلم های بازیگر معروف مصری «عادل امام» را نباید فراموش کنیم که سوژه هایش بیشتر گروه های تندرو و اخوان المسلمین بود؛ خصوصا فیلم پرندگان سیاهی. این فیلم روند نفوذ اخوان المسلمین به دستگاه قضایی مصر را به تصویر می کشد.

به نظر می رسد اکنون حتی کمدین های مصری نیز تصمیم گرفته اند از طریق فیلم و تلویزیون با اخوان المسلمین به مخالفت بپردازند. خبرهایی وجود دارد مبنی بر اینکه کمدین مصری معروف طلعت زکریا روی فیلمی با عنوان محافظان رییس جمهور کار می کند که داستان محافظان رییس جمهور مخلوع، محمد مرسی، را روایت می کند.

انتقاد از اخوان المسلمین از طریق فیلم و تلویزیون، مزایا و معایبی داشته است. یکی از معایب آن وجود نقد بی طرف نسب به این گروه است. در واقع چنین نقدی اجازه می دهد طرفداران اخوان هم بار دیگر دیدگاه های خود را مطرح کنند؛ مانند آنچه در فیلم گروه اتفاق افتاد.

در مجموع باید گفت، نکته مهم این است که باید در مورد اخوان المسلمین به عموم مردم آموزش داد که به اعتقاد من مسئول بسیاری از عقب ماندگی ها و شکست های مکتب فکری عربی در قرن بیستم هستند.