صبح امروز دوشنبه ششم آبان، هیئت نظارت بر مطبوعات ایران روزنامه اصلاح طلب بهار را توقیف کرد. این اولین روزنامه اصلاح طلبی است که از زمان انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور جدید ایران توقیف می شود.
روزنامه بهار روز چهارشنبه اول آبان و در آستانه عید غدیر خم، یادداشتی را در زمینه امامت امام اول شیعیان منتشر کرده بود که با واکنش تند گروههای محافظه کار مواجه شده بود.
روزنامه بهار چه نوشته بود؟
محمد علی غروی که از چهره های نواندیش دینی محسوب می شود، در یادداشتی با عنوان “امام، پیشوای سیاسی یا الگوی ایمانی” نوشته بود که : “جزو وظایف رسولان الهی، از جمله پیامبر اسلام، تعیین جانشین یا خلیفه، که اصطلاحا نصب می‌گویند، برای تشکیل حکومت و اداره امور دنیای مردم نبوده است.”
غروی همچنین در این یادداشت نوشته بود که : “رفتار علی (ع) با هر سه خلیفه پیش از خود و به ویژه ابوبکر و عمر، که در بسیاری از کتب تاریخی مکتوب شده، به روشنی نشان می‌دهد که وی آن‌ها را کسانی نمی‌پندارد که سخن پیامبر را بر زمین زده و حکومت را غصب کرده باشند! همکاری‌های شگفت‌انگیز علی (ع) با خلفا، که بارها از جانب خودشان مورد تاکید قرار گرفته، آن چنان مشفقانه است که جای هیچ شائبه‌ای باقی نمی‌گذارد.”
مطالب این مقاله دینی در تضاد با دیدگاه رایج شیعیان است. شیعیان عموما معتقدند که پیامبر اسلام در جریان “حجه الوداع” امام علی را به عنوان جانشین خود برای حکومت بر مسلمانان تعیین کرد. این شیعیان همچنین معتقد هستند که سه خلیفه اول به جای تمکین به درخواست پیامبر اسلام و واگذاری قدرت به امام علی، قدرت را از وی غصب کردند.
از زمان انتشار این یادداشت اعتراض ها و بیانیه هایی از سوی برخی از تشکل ها و گروههای مذهبی به ویژه در شهر مذهبی قم آغاز شد و رسانه های متعلق به گروه های محافظه کار ایران نیز فشارهای بسیاری را برای توقیف این روزنامه آغاز کردند.
خبرگزاری فارس که نزدیک به سپاه پاسداران است در این مدت مصاحبه های زیادی با چهره های محافظه کار انجام داد که همگی خواستار توقیف این روزنامه اصلاح طلب بودند.
در پارلمان ایران نیز که تحت کنترل گروههای اصولگراست اعتراض هایی صورت گرفت و حتی کمیسیون فرهنگی مجلس ایران، وزیر ارشاد را برای ارائه توضیحاتی در خصوص این یادداشت به مجلس احضار کرد.
در مقابل، مسئولان روزنامه بهار نیز اقدام به عذرخواهی کردند و حتی در شماره روز شنبه خود مطالبی در رد این یادداشت جنجال برانگیر نوشتند و حتی در نامه ای، انتشار این یادداشت را به دور از مشی مدیران و روزنامه نگاران بهار عنوان کردند و انتشار آن را “خطای فنی” نامیدند که موجب جریحه دار شدن روحیه مؤمنان شد.
اعتراض ها به اقدام روزنامه بهار اما محدود به محافظه کاران شیعی نبود؛ در فضای مجازی نیز برخی از روزنامه نگاران به سخنان “محمد رضا عارف”، فردی که هدایت روزنامه را بر عهده دارد، اعتراض کردند. عارف در سخنانی انتساب این روزنامه به خود را رد کرده بود و گفته بود که از انتشار این مطلب ناراحت شده است.
محمدرضا عارف در انتخابات اخیر ریاست جمهوری نامزد شده بود اما در میانه راه به نفع حسن روحانی از رقابتهای انتخاباتی کنار کشید. در آن زمان روزنامه بهار اصلی ترین تریبون محمدرضا عارف به شمار می رفت. محمدرضا عارف این روزها خود را برای راه اندازی یک حزب فراگیر و حضور در رقابتهای مجلس آماده می کند.
سایت خبری فرارو که نزدیک به اصلاح طلبان است نیز سخنان عارف را “اظهارات عجیب” خوانده و نوشته است که بیش از ۵۰ درصد از سهام روزنامه بهار تا چندی پیش متعلق به حمید عارف پسر محمد رضا عارف بود اما از هفته گذشته صد در صد سهام روزنامه به تملک بنیاد امید ایرانیان در آمده است. موسسه ای که زیر نظر محمدرضا عارف فعالیت می کند.
روزنامه نگاری در ایران قدم زدن در میدان مین
با آنکه مدیران روزنامه بهار روزشنبه اقدام به “خود تنبیهی” کردند و انتشار روزنامه را موقتا متوقف کردند این امر اما موجب نشد که هیئت رسیدگی بر مطبوعات از توقیف این روزنامه برای چهارمین بار جلوگیری کند.
روزنامه بهار پیش از این نیز سه بار توقیف شده بود. یکبار ۱۵ سال پیش و زمانی که به صورت هفته نامه منتشر می شد. یکبار تنها پس از ۱۴ شماره انتشار، بار سوم تنها پس از ۷۶ شماره و چهارمین بار پس از ۲۵۴ شماره. در واقع در ۱۵ سال اخیر این روزنامه هرگز نتوانست در یک دور از انتشار خود یکساله شود.
این وضعیتی که در ایران برای بسیاری از روزنامه های اصلاح طلب آشناست. در ایران هم اکنون ۴۰ روزنامه نگار در زندان به سر می برند. بر اساس گزارش های جهانی ایران بدترین کشور برای روزنامه نگاران است. تنها در چهار سال پایانی دولت احمدی نژاد بیش از ۲۰۰ روزنامه نگار بازدداشت و برای دوره های متفاوت به زندان افتادند.
ریحانه طباطبائی خبرنگار سیاسی روزنامه توقیف شده بهار به “شرق پارسی” می گوید که ظاهرا حاکمیت هنوز نمی خواهد فضای سیاسی را در ایران باز کند و نمی خواهند که تجربه دو سال اول دولت محمد خاتمی که طی آن رسانه های مستقل در فضای نسبتا آزاد منتشر می شدند تکرار شود. حاکمیت با این اقدام خواست که به بقیه روزنامه هایی که در حال انتشار و یا در حال راه اندازی هستند اتمام حجت کرده باشد.
پس از روی کار آمدن محمد خاتمی در سال ۷۶ فضای نسبتا بازی در ایران به وجود آمد و روزنامه های اصلاح طلب آغاز به کار کردند. فعالیت این روزنامه ها در توسعه فضای سیاسی و پیروزی اصلاح طلبان در انتخابات مجلس نقشی چشمگیر ایفا کردند. روزنامه های اصلاح طلب مروج اسلامی میانه رو شدند و دست به برخی افشاگری ها زدند. موضوعی که موجب شد آیت الله خامنه ای در سخنرانی، این روزنامه ها را پایگاه دشمن معرفی کند و بعد از آن به سرعت ۱۷ روزنامه اصلاح طلب توقیف و صدها روزنامه نگار بی کنار شدند.
طباطبائی می گوید ارتباطی میان توقیف روزنامه بهار و دولت حسن روحانی نمی بیند زیرا معتقد است که حسن روحانی معتقد به سرکوب و بستن فضای سیاسی نیست اما جریان هایی درحکومت وجود دارند که نگران گسترش حیطه فعالیت و تاثیر گذاری رسانه های اصلاح طلب هستند.
