پوستر تبلیغاتی حسن روحانی پیش از انتخابات ریاست جمهوری در ایران – عکس از گتی ایمجز
اگر چه باور عمومی این بوده که سیاست های خارجی کلی حکومت ایران از جمله در زمینه هسته‌ای با آمدن رئیس جمهور جدید تغییر نمی‌کند، اما به نظر می رسد محافل و مقامات کشورهای گوناگون انتظار دارند یا امیدوارند با روی کار آمدن دولت جدید در ایران تحولی قابل توجه در بسیاری از زمینه‌های سیاست خارجی این کشور صورت گیرد.
وبسایت دیپلماسی ایرانی به نقل از وال استریت ژورنال نوشته است، بروکسل و واشنگتن می خواهند به سرعت توانایی روحانی در تعدیل سیاست هسته‌ای ایران و پل زدن بر اختلافات با غرب را بیازمایند.
به نوشته این روزنامه، مقامات آمریکایی و اروپایی می گویند انتخاب روحانی، راه را برای مقامات عالی تهران به منظور تغییر جهت در سیاست هسته ای همواره می کند، هرچند که هنوز تردیدهای جدی در این زمینه وجود دارد. مقامات وزارت خارجه آمریکا می گویند اگر روحانی بخواهد درباره ترمیم روابط با غرب اقدام کند، اکنون فرصت آن را دارد. همچنین در صورتی که روحانی به دنبال شفاف سازی در پرونده هسته ای باشد، آمریکا آماده همکاری است.
برخی بر این باورند که صدای میانه روی روحانی در عرصه بین المللی به خصوص در مقایسه با رفتار احمدی نژاد میتواند به کاهش اختلافات ایران و غرب کمک کند و این احتمال را افزایش دهد که حتی بدون توقف برنامه های هسته ای ایران از تشدید تحریم های بین المللی جلوگیری شود.
چنین باوری بی پایه نیست. حسن روحانی چند ماه پیش در مصاحبه ای در هنگام اعلام نامزدی ریاست جمهوری گفته بود، “اگر روزی این مسئولیت (ریاست جمهوری) را بر عهده بگیرم حتما این روند (هسته ای) را تغییر می دهم یعنی می‌توانیم استراتژی و شیوه بهتری را انتخاب کنیم که حقوق مسلم ما حفظ شود و در عین حال بتوانیم مشکلاتمان را با دنیا حل کنیم. درست است که فناوری هسته ای حق مسلم ماست، اما بسیاری از موضوعات دیگر هم حق مسلم ماست. از جمله اینکه تحریم نباشیم، هم حق مسلم ماست، اینکه فشاری بر ملت ایران نباشد هم حق مسلم ماست. زندگی توام با آرامش و رفاه هم حق مسلم ملت ماست. ما می خواهیم به همه این حق ها برسیم و نه فقط یک حق مسلم.”
از سوی دیگر واکنش غرب در مقابل این تحول در مواضع ایران هم جای بحث دارد. به نوشته وبسایت انتخاب، روزنامه فیگارو در مقاله ای در شماره روز چهارشنبه خود این پرسش را مطرح کرده است که آیا غرب باید در برابر رئیس جمهور جدید و میانه رو ایران از خود حسن نیت نشان دهد؟
مقاله نویس فیگارو در پاسخ می نویسد پاسخ به این پرسش بنا بر بعضی دلایل عمده، مثبت خواهد بود.
اول اینکه حسن روحانی با تعهد بهبود روابط ایران با غرب و رعایت حقوق بشر در داخل این کشور با رای عمده مردم کشورش انتخاب شده است. به زعم مقاله نویس فیگارو زمانیکه حسن روحانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران بود، دولت ایران با امضای پروتکل الحاقی پیمان منع گسترش سلاحهای هسته‌ای، با بازرسی سرزده مراکز اتمی این کشور موافقت کرده بود. از سوی دیگر، درست برخلاف محمود احمدی نژاد، حسن روحانی نه خواستار نابودی اسرائیل شده و نه هم تراژدی هولوکاست را کم اهمیت جلوه داده است.
دومین دلیل برای اعمال حسن نیت از سوی غرب در برابر حسن روحانی این خواهد بود که ایران به دلیل نفوذ خود در میان شیعیان، میتواند نقش با اهمیتی در کاهش منازعات سرد و گرم منطقه‌ای میان شیعیان و سنی‌ها در خاور میانه، به عهده بگیرد.
به عقیده نویسنده نباید فراموش کرد که این منازعات ثبات منطقه ای را که بیش از ۶٠ در صد نفت جهان را در اختیار دارد و از این طریق اقتصاد جهانی را تهدید می کند.
مقاله فیگارو با این نتیجه گیری پایان می یابد که کلید آشتی غرب با ایران، در پرونده هسته ای ایران نهفته است: کافی است غرب در گام نخست با به رسمیت شناختن حق غنی سازی برای ایران، به نوعی، غرور ملی ایرانیان را به رسمیت بشناسد تا در ازای آن، در گام بعدی، پارلمان ایران، پروتکل الحاقی پیمان منع گسترش سلاحهای هسته ای را تصویب کند.
تغییر در مواضع و نوع تعامل ایران و غرب در عرصه های دیگری هم خود را نشان می دهد که از جمله آنها می توان به بحران سوریه اشاره کرد. واضح است که در واکنش به تحولات سیاسی در ایران است که فرانسه موضع خود را در قبال حضور ایران در کنفرانس حل بحران سوریه در ژنو تغییر داده است.
فرانسوا اولاند رئیس جمهور فرانسه روز سه شنبه در حاشیه نشست سران کشورهای گروه ۸ در ایرلند شمالی تصریح کرد: «درباره حضور ایران، بگذارید رئیس جمهور جدید سخن بگوید و ببینیم رویکرد وی سازنده است یا خیر. به نظر من اگر رویکرد وی سازنده باشد، در این صورت، بله، از وی استقبال خواهد شد.»
این درحالی است که فرانسه پیش از این، در میان سکوت آمریکا و با وجود مخالفت‌های روسیه، با مشارکت ایران در کنفرانس ژنو-۲ مخالف بود.
رئیس جمهور فرانسه پیش از این در مخالفت با حضور ایران در نشست ژنو-۲ گفته بود: تهران تمایلی به صلح ندارد و از مذاکرات سوریه برای ناکارآمدی مذاکرات هسته‌ای پیش‌رو ۱+۵ سوء استفاده خواهد کرد.
