عکس از ایسنا

به نظر می رسد حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، سرانجام در عمل برنامه “طب ملی” را با استفاده از منابع حاصل از افزایش قیمت حاملهای انرژی به ویژه بنزین و گازوئیل به مرحله اجرا درآورده است.

ملی کردن طب از طریق پوشش ۱۰۰ درصدی بیمه درمانی به همه جمعیت کشور برنامه ای نسبتا کهنسال در تاریخ برنامه ریزی اقتصاد – اجتماعی ایران است که از سال های دهه ۱۹۵۰ میلادی و در پی افزایش چشمگیر درآمدهای نفتی ایران همواره و در دستور کار مدیران سیاسی ایران بوده است.

در برنامه سوم عمرانی در قبل از انقلاب بین سالهای ۱۹۶۲ تا ۱۹۶۷ میلادی به منظور گسترش پوشش شبکه بهداشت کشور “سپاه بهداشت” تشکیل شد که تا پایان همان برنامه به ۴۰۰ گروه در سراسر کشور رسید و پوشش درمان سرپایی روستایی را از ۲۵ تا ۴۵ درصد رسید.

پس از انقلاب نیز در سال ۱۹۹۶ میلادی سازمان بیمه درمانی با هدف تحت پوشش قرار دادن بیمه کشور که تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی و سایر بیمه های موجود نبودند، تشکیل شد.

با این همه وضعیت کنونی نشان دهنده آن است که تلاش ۶۰ ساله دولت های قبل و پس از انقلاب، به حل مسئله به صورت کامل نیانجامیده است.

در حال حاضر و با وجود همه کوشش های پیشین، مطابق اطلاعات رسمی، بیش از ۶ میلیون نفر از ایرانیان فاقد هر گونه بیمه درمانی هستند که به معنای آسیب پذیری مضاعف آنها در برابر نوسانات اقتصادی است. از آن مهم تر سوء مدیریت اعمال شده بر منابع سازمانهای بیمه تامین اجتماعی و از جمله مطالبات بیش از ۱۵ میلیارد دلاری سازمان تامین اجتماعی ایران از دولت و نیز فقدان سرمایه گذاری کافی در بخش بهداشت، کیفیت خدمات بهداشتی و بیمه ای دولتی در ایران را در سالهای اخیر چنان تنزل داده که برآورد می شود تا سالانه ۵/۱ درصد از جمعیت ایران به سبب ابتلا به بیماری های صعب العلاج به زیر صفر فقر سقوط می کنند.

بدین ترتیب، یکی از مهمترین بخش های اجتماعی ایران مرتبط با فرودست ترین اقشار اجتماعی، بخش بهداشت و به ویژه بیمارستان های دولتی است و حسن روحانی اگر بخواهد تا حدی التهابات اجتماعی – اقتصادی حاد ایران را طبق وعده های خود بکاهد، باید بدون بهره مندی از منابع حاصل افزایش قیمت سوخت باید به سرعت در زمینه احیاء شبکه بهداشت عمومی کشور که از آستانه فروپاشی عبور کرده، اقدامی قاطع انجام دهد.

به عنوان نخستین گام دولت برای سال ۱۳۹۳ خورشیدی، برقراری پوشش کامل بیمه درمانی شامل ۶ میلیون نفر بدون بیمه را با هزینه ای معادل ۳۲۰ میلیون دلار در دستور کار قرار داده است. همچنین قرار است از ۲۵ میلیارد دلار کل درآمد حاصل از افزایش قیمت حاملهای انرژی، مبلغ ۸۰۰ میلیون دلار به بهبود بیمه روستائیان و نیز حدود ۲ میلیارد دلار به ارتقاء وضعیت اسف بار شبکه درمانی موجود به ویژه بیمارستانهای دولتی اختصاص یابد.

در صورت تخصیص این مبالغ به بخش بهداشت ایران انتظار می رود سرانجام پوشش بیمه ای ایران به ۱۰۰ درصد جمعیت تعمیم یابد بلکه به معنای برآورده شدن آرزوی دیرینه دولت ها در ایران برای برقراری نظام “طب ملی” است. به علاوه، تا پایان امسال وضعیت بیمارستانهای دولتی در ایران به عنوان محل مراجعه فقیرترین اقشار درآمدی کشور، بهبود اساسی خواهد یافت.

به علت ساختار نامناسب و ناکارآمد شبکه بهداشت عمومی ایران که تحت سیطره مدیریت عمدتا دولتی است و نیز به علت کاهش چشمگیر منابع اختصاص یافته به این بخش در سال های اخیر حل کلی مسئله بهداشت و برقراری بیمه درمانی همگانی در ایران البته به زمان بیشتری نیاز دارد.

در حال حاضر فقط ۶ درصد تولید ناخالص داخلی ایران به بهداشت اختصاص می یابد که در صورت تحقق برنامه های بازسازی دولت و امسال به هفت درصد تا سال ۲۰۱۵ میلادی افزایش خواهد یافت. این رقم، مثلا با ۱۵ درصد مشابه در ایالات متحده آمریکا قابل مقایسه است.

با این همه به نظر می رسد سرانجام ایرانیان در سایه تداوم طولانی ترین دوران رونق نفتی خود و جهان، حذف تدریجی تحریمهای اقتصادی و بین المللی بر اثر پیشرفت مذاکرات هسته ای، و سرانجام رهایی از سوء مدیریت سالهای اخیر، به حل بنیادین مسئله بیمه همگانی درمانی و ارتقاء وضعیت بهداشتی کشور همه گماشته اند.

در این راه، البته مانع بسیار بزرگ بروکراسی اخیر، به حل بنیادین مسئله بیمه همگانی درمانی ارتقاء وضعیت بهداشتی کشور همت گماشته اند. در این راه، البته مانع بسیار بزرگ بورکراسی دولتی بزرگ و ناکارآمد است.

اما در صورت توفیق، حسن روحانی به یکی از مهمترین دستاوردهای اجتماعی و سپس سیاسی داخلی خود نائل آمده و از آن مهم تر سرانجام “هدفمندی یارانه ها” را به مفهوم واقعی خود یعنی اختصاص منابع به اصلی ترین نیازهای اقشار فرودست جامعه ایران که در سه سال اخیر بشدت بی سابقه فقیرتر شده اند، نزدیک ساخته است.