آیت الله هاشمی رفسنجانی برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری ایران رد صلاحیت شد. عکس از گتی ایمیجز
رد صلاحیت اکبر هاشمی رفسنجانی برای انتخابات ریاست جمهوری توسط شورای نگهبان هرچند حیرت و شگفتی فراوانی را در محافل سیاسی، رسانه ای و حتی در بین برخی مراجع و علما برانگیخت، ولی برخی ناگفته های سالهای پس از انقلاب را بتدریج عیان ساخت.
پیشتر عباسعلی کدخدایی در تبیین علت رد صلاحیت هاشمی گفته بود: “سن در شرط مدیریت برای احراز صلاحیت کاندیدای ریاست جمهوری در نظر گرفته می شود و اگر از نظر شورای نگهبان فردی سن بالایی دارد علیرغم توانایی بالای مدیریت، [شرایط] جسمانی لازم برای تصدی پست ریاست جمهوری را نداشته باشد”، ولی برخی اظهارنظرها و نامه نگاریها و اخبار منتشر شده طی روزهای اخیر گویای موضوع دیگری است و به نظر می رسد مسأله کبر سن و ناتوانی جسمی، در شرایطی که از رهبری گرفته تا فقهای شورای نگهبان و اعضای مجلس خبرگان رهبری همگی دوران کهولت سن را طی می کنند، صرفا بهانه ای برای پوشاندن واقعیت است.
برخی اخبار حکایت از دخالت وزیر اطلاعات و فرمانده سپاه در رای گیری شورای نگهبان و تغییر نظر آنها دارد. گفته شده شورای نگهبان پس از نشستی با این دو و شنیدن آمار رای آوری هاشمی و تحلیل‌های مبتنی بر پیروزی رفسنجانی در انتخابات با آرایی بالای ۷۰ درصد٬ در یک رأی گیری در غیاب برخی اعضا٬ نظر قبلی خود را در رابطه با احراز صلاحیت هاشمی عوض کرده است.
گذشته از خبر یاد شده، پیرو رد صلاحیت هاشمی، گمانه زنی های فراوانی در مورد چرایی این رد صلاحیت صورت گرفت. گمانه هایی که با برخی گفته های اخیر بعضی وابستگان به رهبر فقید جمهوری اسلامی آیت الله خمینی رمزگشایی شد و گوشه هایی از زوایای واقعیت را فاش کرد.
زهرا مصطفوی در نامه ای به رهبر جمهوری اسلامی نوشت : “همان روزی که تأیید امام بر رهبری حضرتعالی را از زبان ایشان شنیدم و همواره آن نظریه را در مواقع لازم بیان کرده ام تأیید صلاحیت برادر آقای هاشمی را هم شنیدم زیرا امام بعد از نام جنابعالی نام ایشان را هم ذکر کردند…”
فردای آن روز یکی از نزدیکان بیت آیت الله خمینی در تایید اظهارات زهرا مصطفوی گفت: “امام پس از مشورت‌هایی که با اطرافیانش درباره ضرورت پیشنهاد گزینه‌ای برای جانشینی خود داشته است، در اوایل اردیبهشت ۶۸ (یعنی دو یا سه هفته پیش از بستری شدن در بیمارستان) به دخترش خانم زهرا مصطفوی و برخی دیگر از اعضای بیت خود گفته که “گزینه‌هایی مثل آقای خامنه‌ای، آقای هاشمی رفسنجانی و امثال اینها برای رهبری مناسب هستند.”
در ادامه اظهار نظرهای پیش گفته که نخستین بار بیست و چهار سال پس از درگذشت آیت الله خمینی و جانشینی آقای خامنه ای مطرح می شود، نقل قول دیگری از آیت الله موسوی اردبیلی در این رابطه از سوی یکی از سرداران سپاه اعلام شد.
سردار محسن رشید در وبلاگ شخصی اش ذیل نامه خانم مصطفوی نوشت: “براساس شنیده های اینجانب، وقتی امام به برکناری آیت الله منتظری از سمت قائم مقام رهبری مصمم می شود، جلسه سران سه قوه شامل رئیس جمهور(آقای خامنه ای)، نخست وزیر(میرجسین موسوی)، رئیس مجلس(آقای هاشمی)، رئیس قوه قضائیه(آیت الله موسوی اردبیلی) و حاج سید احمد خمینی به حضور امام رسیده و نگرانی خود را از برکناری آیت الله منتظری ابراز داشته و می گویند: ′درصورت رحلت شما، ما بعد ازشما کسی را غیر از آقای منتظری نداریم.′
امام در پاسخ به نگرانی آنها برای انتخاب فقیه جایگزین خود می گوید: مثل یکی از شما آقایان و به آقایان خامنه ای، هاشمی و اردبیلی اشاره می نماید.”
محسن رشید در ادامه نوشته است: “آقای هاشمی که خود شاهد این ماجرا بوده، پس از رحلت امام، به جهت وضعیت ویژه کشور و لزوم انتخاب هرچه سریعتر جایگزین امام راحل و لزوم جلب نظرات نمایندگان خبرگان به رهبری آیت الله خامنه ای، بخشی از جریان را که مربوط به تایید رهبری آیت الله خامنه ای بوده نقل می کند و بقیه اش راناگفته می گذارد تا آنکه روزی آیت الله موسوی اردبیلی حواشی آن دیدار را در محفلی خصوصی بیان می کند و به گوش امثال من می رسد.”
مشابه این اظهارنظر از مرحوم آیت الله توسلی نقل شده است.
در واکنش بی سابقه و تندی به خواسته طیف های مختلف از جمله اظهارات زهرا مصطفوی که از رهبری درخواست استفاده ازحکم حکومتی برای تایید هاشمی داشتند و اطلاق درغگویی و اظهارات خلاف واقع به وی، آیت الله علم الهدی عضو مجلس خبرگان رهبری و امام جمعه مشهد به نکات مهمی اشاره می کند.
آیت الله علم الهدی می گوید: “حضرت آقا در دو روز گذشته که ما خدمت ایشان رسیدیم می‌فرمودند که قانون وظیفه احراز و تشخیص را بر عهده شورای نگهبان گذاشته است. بنابراین احراز و تشخیص چیزی نیست که بنده بخواهم دستور بدهم و با دستور حل نمی‌شود. قطعا حداکثر دستور رهبری این است که دستور تجدید نظر دهند…”
البته باید توجه داشت که رهبری در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۴ در قبال رد صلاحیت برخی کاندیداهای ریاست جمهوری ورود پیدا کرد و با استفاده از حکم حکومتی، دستور تایید صلاحیت مصطفی معین ومحسن مهرعلیزاده را که توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شده بودند صادر کرد اما اظهارنظرهای نزدیکان رهبری از مقامات نظامی امنیتی مثل فرمانده کل نیروهای مسلح، مدیر مسئول کیهان و فرمانده ناجا و ائمه جمعه نشانه آنست که رهبری تا این لحظه تصمیم به استفاده از حکم حکومتی ندارد.
ایران در هفته هایی که گذشت روزهای پرالتهاب و پرخبری را پشت سر گذاشت و گوشه هایی از ناگفته های تاریخ کشور در واکنش به ردصلاحیت یکی از چهره های اصلی نظام بیان شد. اکنون انتظار می رود در روزهای آینده نیز شاهد اظهارنظرهای سلبی و ایجابی بیشتری در این رابطه باشیم.
فقط چند روز به بیست و چهارمین سالگرد درگذشت آیت الله خمینی در ۱۴ خرداد سال ۱۳۶۸ و قضایای انتخاب جانشین ایشان توسط مجلس خبرگان باقی مانده است. رد صلاحیت هاشمی به رغم تاثیرات منفی که در بین طیف هایی از جامعه گذاشت، اگر به روشن شدن این بخش از تاریخ ایران پس از انقلاب کمک کند، به نظر می رسد واقعه ای تعیین کننده خواهد بود.