دکتر هاشم پسران
اوضاع اقتصادی ایران در وضعیت منحصر به فردی در طول تاریخ خود قرار دارد. از یک سو لطماتی که با تحریم ها به اقتصاد ایران وارد شده مشکل ساز شده است و از سوی دیگر سوء مدیریت در عرصه اقتصادی توانسته اقتصاد ایران را با بحران روبرو کند.
از سوی دیگر برخی کارشناسان معتقدند که جایگاه ضعیف و متزلزل احزاب در نظام سیاسی ایران، نقش این رکن سیاسی در جریان دست به دست شدن قدرت از دولتی به دولت دیگر را کمرنگ و محدود کرده و موجب شده تا اوضاع اقتصادی همچنان در وضعیتی نامطلوب قرار داشته باشد.
دکتر محمد هاشم پسران، استاد دانشگاه و مدیر برنامه اقتصاد سنجی کاربردی در کالیفرنیا، ضمن حضور در ایران و با ارائه سخنرانی در همایش ها و مشاوره های مختلف با شخصیت های اقتصادی و سیاسی سعی دارد راهکاری برای برون رفت از وضعیت فعلی اقتصاد ایران ارائه کند.
محمدهاشم پسران که از سوی موسسه تامسون رویترز یکی از برندگان احتمالی جایزه نوبل اقتصاد اعلام شده بود، در جریان سخنرانی که چهارشنبه ۱۸ دی ماه در همایش سیاست های پولی و چالش های بانکداری برگزار شد “یکی از مهم ترین راهکار های پیش روی کشور برای برون رفت از شرایط رکود تورمی کنونی را، وارد ساختن یک شوک بزرگ به اقتصاد ایران” دانست.
به گزارش مهر، وی معتقد است: “وارد ساختن شوک بزرگ اقتصادی برای چند مدتی تورم را افزایش داده اما بعد از دو الی سه سال اقتصاد به تعادل بازمی‌گردد”.
اظهار نظر دکتر هاشم پسران در حالی مطرح می شود که ولی‌الله سیف، رییس کل بانک مرکزی، بر قرار گرفتن کشور در شرایط رکود تورمی تاکید دارد. او معتقد است: “باید تورم را کنترل کرد اما در عین حال نمی توان از رکود غافل بود. در بانک مرکزی برنامه ریزی هایی انجام دادیم و اولویت هایی را در این خصوص تعیین کردیم”.
ایده شوک اقتصادی را دکتر مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رییس جمهور، نیز مطرح کرده است. وی معتقد است که “یکی از راهکارهای خروج از فضای رکودی اعمال یک شوک اقتصادی است”.
دکتر پسران یکی از مهم ترین دلایل تورم کنونی کشور را، وعده هایی دانست که مسوولان پیش از در دست گرفتن قدرت به مردم می دهند. وعده هایی که با واقعیات اقتصاد کشور همخوانی نداشته و به تورم دامن می زند.
همچنین افزایش سالانه هزینه دولت ها از جمله مسائلی است که در کنار سهم بالای درآمد های نفتی، موجب ناکار آمدی ساختار های اقتصادی شده است که اگر این ساختارها اصلاح نشود می توان انتظار داشت بحران دیگری شاید تا هفت سال دیگر بار دیگر اقتصاد ایران را فرا بگیرد. اثرات شوک‌های اقتصادی در ایران بسیار سریع عمل می‌کند و این در حالی است که اثر این شوک ها در اقتصاد های آمریکا و اروپا شاید تا ۷ سال نیز طول می کشد”.
دکتر هاشم پسران در عین حال معتقد است که “تحریم بر اقتصاد کشور ما تاثیر گذاشته اما تحریم عامل اصلی تورم نیست، بلکه علت آن مسائل مالی است که ریشه آن در سیاست های دولت نهفته است”.
این استاد بازنشسته دانشگاه کمبریج همچنین در نشست هم فکری با دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام، همچنان موضوع تورم را در اقتصاد فعلی ایران مورد نقد و بررسی قرار داد.
دکتر هاشم پسران با تشریح مدل اقتصادی آربیتاژ (رابطه بین سطح قیمت ها، تورم و نرخ برابری ارز) اجماع را لازمه نظام و سیاست های اقتصادی ایران دانست و گفت: “اجماع نه با زور، بلکه باید با گفت و گو محقق شود.”
هاشم پسران درباره خصوصیات اقتصاد ایران معتقد است که درآمد های نفتی به دولت کمک می کند قیمت ارز را برای مدتی ثابت نگاه دارد، اما این امر بلند مدت نیست هر چند که این درآمد ها سرعت اجرای قانون آربیتاژ را در ایران کاهش می دهد.
استاد دانشگاه کالیفرنیای جنوبی همچنین به بررسی وضعیت ارز در تبادلات تجاری ایران پرداخت و اعلام کرد: ” بر اساس بررسی ها نرخ ارز در ایران سالانه ۲ درصد بیش از آن چیزی است که باید باشد که این امر به دلیل تحریم و انزوای کشور است”.
به گفته کارشناسان در شرایط کنونی ایران ۲ ارز متفاوت در بازار ایران دیده می شود. یکی ارز بازار آزاد و دیگری ارز مبادله ای. اما با وجود این دو نرخ ارز آنها معتقدند که می توان تورم را تا ۱۵ الی ۲۰ درصد به راحتی کاهش داد اما کاهش بیشتر نرخ تورم به راحتی امکان پذیر نیست.
هاشم پسران تورم بالا، نبود سازمان های پولی و مالی توسعه یافته و وابستگی اقتصاد ایران به نظام بانکی را دلیل اختلاف زمانی اثرات شوک های اقتصادی دانست و گفت: “تورم و نرخ ارز نه تنها رابطه علت و معلولی ندارند بلکه بر هم اثرگذار هستند. کنترل نقدینگی در کوتاه مدت تورم را کاهش می دهد اما در بلند مدت با فشار های سیاسی نرخ تورم رشد می یابد”.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شریف، دکتر هاشم پسران روز سه شنبه ۱۶ دی ماه در جمع دانشجویان دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی شریف نیزبر بحث شوک اقتصادی تاکید کرد. او در سخنان خود گفت: “در ایران ۲ سال طول می‌کشد که شوک اقتصادی اثر خود را نشان دهد، این در حالی است که در اروپا شوک های اقتصادی ۴ سال بعد خود را نشان می دهند”.
وی دلیل کاهش زمان نمایان شدن شوک های اقتصادی در ایران را نبود مؤسسات مالی خوب دانست و گفت: “اگر این مؤسسات وجود داشتند می توانستند با شوک های مالی و اقتصادی مقابله کنند”.
محمد هاشم پسران در سال ۱۳۵۱ دکتری خود را از دانشگاه کمبریج دریافت کرد. او از اقتصاد دانان مکتب کمبریج و اقتصاد کینزی و معتقد به نظام اقتصاد بازار است هر چند دخالت محدود دولت را در شرایط بحران صحیح می داند. هاشم پسران در این سالها همواره وضعیت اقتصاد ایران را دنبال کرده است و توصیه هایی برای اقتصاد ایران داشته است. وی هم در جریان برنامه تعدیل اقتصادی دولت اکبر هاشمی رفسنجانی بود و هم برنامه حذف یارانه های محمود احمدی نژاد را دنبال می کرد، اگرچه در دولت های نهم و دهم از نظرات وی استفاده نشد.
دکتر هاشم پسران چندی پیش در گفت و گویی با نشریه اقتصادی “تجارت فردا” ابراز امیدواری کرده بود بتواند در شرایط فعلی و فضای مثبتی که ایجاد شده برنامه ای برای اقتصاد ایران داشته باشد. وی همچنین گفت: “من می د‌انم اقتصاد د‌ان ها و متخصصان زیاد‌ی در ایران هستند که آشنایی کاملی به علم اقتصاد و مسائل اقتصادی ایران د‌ارند. ممکن است در د‌وران آقای احمدی نژاد دست شان بسته بود‌ه اما خوشبختانه الان می‌توانند فعالیت کنند”.
