باراک اوباما رییس جمهور آمریکا – عکس از اسوشیتدپرس

به نظر می رسد اکنون دور، دور مقصر دانستن یکدیگر است. این بازی بلافاصله پس از آن آغاز شد که روشن شد هیچ کس انتظار نداشت وضعیت در عراق و سوریه آنقدر وخیم شود که سازمانی تروریستی بتواند مناطقی وسیع از عراق از جمله شهر مهمی مانند موصل را در زمانی چنین کوتاه تصرف کند و به تهدیدی برای ثبات منطقه و امنیت جهانی تبدیل شود.

در دور تازه رد و بدل سرزنش ها، آمریکا از یک سو و ترکیه و امارات عربی متحده از سوی دیگر قرار دارند. در نهایت، این آمریکا بود که می بایست به خاطر اظهارات جو بایدن معاون رییس جمهور آمریکا که طی آن وی ظاهرا دوستان واشنگتن در منطقه را به خاطر رشد داعش مورد سرزنش قرار داده بود، عذرخواهی کند. بایدن گفته بود که متحدان واشنگتن مسئول شکست سیاست های این کشور در قبال سوریه هستند.

این فصلی جدید از روند مقصر دانستن دیگران است، و قرار نیست که آخرین آنها باشد. این دور در واقع درخود واشنگتن آغاز شد – بین باراک اوباما رییس جمهور و جامعه اطلاعاتی.

اوباما گفت که این جامعه اطلاعاتی بوده که خطر گروه اسلامگرای داعش را نادیده گرفته و در همان حال درباره توان ارتش عراق اغراق کرده است. جامعه اطلاعاتی هم به نوبه خود گفت که قبلا در گزارش هایی به کاخ سفید درباره این گروه هشدار داده بوده اما کاخ سفید به خاطر گرفتاری های فکری آنها را نادیده گرفته است.

لیون پانتا وزیر دفاع سابق آمریکا نیز در دو روز گذشته از اوباما انتقاد کرده است. پانتا در کتاب جدید خود اوباما را از این جهت مسئول دانسته که از مقامات نظامی و هیلاری کلینتون وزیر خارجه سابق این کشور در زمینه توافق با نوری مالکی نخست وزیر وقت عراق مشاوره نخواسته است تا بدین ترتیب ارتش آمریکا بتواند به جای خروج کامل از عراق و ایجاد خلاء ، در این کشور باقی بماند.

بدون شک، اشتباهاتی صورت گرفته است؛ در غیر این صورت مسائل اینقدر بد نمی شد. همه بر این باورند که عقب نشینی سریع ارتش آمریکا از عراق، بدون تضمین حضور نهادهای دولتی قوی و فراگیر عامل وخامت کنونی اوضاع است.

همچنین، تردید در اقدام سریع در قبال بحران سوریه به گروه های رادیکال اجازه داد خود را دوباره سازماندهی کنند و پیش از نقل مکان به عراق و حذف مرزهای بین دو کشور دور هم جمع شوند.

شاید توافق واشنگتن و دولت افغانستان مبنی بر حفظ نیروهای آمریکایی در این زمینه عبرت آمیز باشد.

این اشتباهات باید موضوع تحقیق استادان استراتژی و دیپلماسی شود تا معلوم کنند چه کسی مسئول اوضاع به هم ریخته کنونی است و نسل های آینده این اشتباهات را تکرار نکنند.

اما در شرایط کنونی، هیچ کس از بازی انداختن تقصیر به گردن دیگران که از آن برای مقاصد سیاست داخلی بهره گرفته می شود، نفع نمی برد. این رویکرد بیشتر زیان آور است تا سودبخش، و به شراکت ها و اعتماد بین اعضای ائتلاف علیه تروریسم بین المللی که هم اکنون برای شکست دادن گروه هایی مانند داعش جمع شده اند، لطمه می زند.

مساله مهم اکنون، توافق بر سر راهبردهای واقع بینانه و سیاست هایی در جنگ و بسیج تلاش های منطقه ای و بین المللی به منظور محاصره و ریشه کنی پدیده تروریسم است. این وضعیت به صورت جدی به وخامت گراییده و اکنون در حال گسترش از عراق و سوریه به لبنان است، در حالی که گروه های تروریستی دیگری را در دیگر مناطق مانند لیبی و کشورهای شمال آفریقا جذب می کند، کشورهایی که روش هایی مشابه را به کار می گیرند و تهدیدی برای گسترش حوزه جغرافیایی تروریسم هستند.

سال ها پیش، هیچ کس درک روشنی درباره ماهیت پیچیده نقشه داخلی سوریه نداشت و اینکه امکان دارد این نقشه مورد بهره برداری رژیم سوریه یا طرف های دیگر قرار گیرد تا چیزی که به عنوان قیام مردمی مشروع آغاز شد به جنگی داخلی با ویژگی فرقه ای تبدیل شود.

در واقع، رژیم سوریه تجربه زیادی در این بخش دارد به طوری که نیروهای بی شمار رادیکال را در زمان اشغال عراق توسط آمریکا، از مرز خود به این کشور فرستاد.

از سوی دیگر، ما نباید توان این گروه های تروریستی خیلی دست بالا بگیریم. اظهارات اخیر پانتا مبنی بر اینکه این جنگ ممکن است چندین دهه و یا حتی سی سال طول بکشد، سوال بر انگیز است. بدون شک، اگر تلاش های هماهنگ و صادقانه سیاسی و نظامی صورت گیرد، جنگ با تروریسم آنقدرها طول نخواهد کشید.

بحران ها زمانی طول می کشند که دولت ها از آنها برای رسیدن به منافع سیاسی و شخصی خود بهره برداری کنند.

بحران سوریه نمونه ای از آن موارد است که در آن قدرت های بین المللی به گونه ای رودر رو شدند که یادآور جنگ های نیابتی بین آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی سابق است.

بهتر است همه طرف ها به همکاری بپردازند تا این بحران ها خنثی شود، چه در سوریه و چه در عراق.