رئیس جمهور ایران از استادان و دانشگاهیان خواست که سکوت نکنند و خاموش نباشند و از دولت حمایت کنند. اما استادان دانشگاه وتحلیلگران سیاسی بر این باورند که فضای دانشگاه ها هنوز مناسب و دانشگاهیان دیگر تمایلی برای پرداخت هزینه ندارند.

حسن روحانی طی مدت نزدیک به دویست روزی که کرسی ریاست جمهوری ایران را بر عهده گرفته است، تلاش بسیاری کردکه با آرامش سخنان خود را بیان کند.
اما روز سه شنبه، ۱۵ بهمن، رئیس جمهور ایران در سخنرانی در جمع روسای دانشگاه‌ ها و مراکز تحقیقاتی ایران درباره نقش دانشگاهیان در بررسی مسایل کشور خواستار شکست سکوت آنها دربرابر عده ایی کم سواد پر مدعا شد.

از روزی که توافق ژنو صورت گرفت خوشحالی ویژه و ملموسی در میان مردم و نخبگان دیده می شد و کمتر کسی از دانشگاهیان به نقد و بررسی کارشناسی این توافق اقدام کردند. ناگفته نماند که عدم اطلاع رسانی دقیق و جامع از جزییات این توافق نامه نیز به دلایل این سکوت اضافه کرد.

از سوی دیگر منتقدان روحانی این فرصت را مجالی دیدند برای انتقاد علیه روحانی و توافق ژنو را بدتر از معاهده ترکمنچای و خفت ملی نامیدند.
اما روحانی از دانشگاه هیان خواست که از او حمایت کنند. رئیس جمهور ایران در بخشی از سخنانش با بیان اینکه “من یک گله مطرح می ‌کنم؛ البته نمی ‌خواهم دانشگاه را نقد کنم و شما باید خودتان نقد کنید” گفت : “چرا دانشگاه خاموش است؟ چرا اساتید خاموش هستند؟ ما در دانشگاه شهامت سقراط‌وار می‌ خواهیم. از چه می‌ ترسیم؟ چرا وقتی یک کار بزرگ بین‌ المللی انجام می ‌شود، نمی ‌آیید حرف بزنیدو
صحبت کنید و خصوصی برای رییس‌ جمهوری نامه‌ می ‌نویسید؟”از سوی یگر برخی از استادان معتقدند که طی سالهای گذشته و به
خاطر امنیتی شدن فضای دانشگاه ها و اخراج و بازنشسته کردن اعضای هیات علمی دانشگاه ها، کمتر کسی از استادان حاضر است هزینه ای در این مورد بپردازد.

دکتر سروش دباغ، عضو هیات علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، که پس از ماجرای انتخابات سال ۸۸ ایران را ترک کرد و در کانادا زندگی و تدریس می کند، به شرق پارسی گفت :”سخنان روحانی، سخنانی متین و درستی است و به عنوان عضوی از جامعه دانشگاهی ایران، تعداد زیادی از دانشگاهیان و اساتید مشکلی ندارند که وارد میدان شوند و سکوت خود را بشکنند و سلوک سقراطی پیش بگیرند. اما به شرط این که بابت این کار هزینه های گزاف نپردازند و امنیت جان و زندگی شان به خطر نیفتد”.

وی همچنین به این نکته اشاره کرد که “رئیس جمهور به خوبی خبر دارد که دانشگاهیان طی سالهای گذشته به خاطر ابراز مواضع سیاسی و حتی کارشناسی چه هزینه های سنگینی پرداخته اند. گروهی از اساتید را بازنشسته کردند، برخی اخراج شدند، برخی به زندان افتادند و همچنان در حبس اند، برخی مجبور به جلای وطن شدند”.

دکتر دباغ همچنین به دانشجویان نیز اشاره کرد و گفت : “دانشجویان هم جزو دانشگاهیان محسوب می شوند و این عزیزان نیز نه تنها سکوت نکردند بلکه در بسیاری از موارد جلوتر از استادان بودند. اما دیدیم که تعداد زیادی از آنها به حبس و تعزیر افتادند و ستاره دار شدند و از تحصیل محروم گشتند”.
به گفته این عضو هیات علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران “اگر فضای امنیتی و اطلاعاتی از دانشگاه دور شود و حاکمیت، امنیت جامعه دانشگاهی را تضمین کند؛ دانشگاهیان ما از سخن گفتن و پیشنهاد دادن و انتقاد کردن دریغ نمی ورزند؛ نه فقط درباره مسئله هسته ای و توافق ژنو که درباره دیگر مسائل مبتلا به جامعه سخن می گویند”.

در همین دیدار روحانی با استادان و روسای دانشگاه ها بود که اظهار داشت : “چرا فقط یک عده کم‌ سواد صحبت کنند و اساتید دانشمند و بزرگان دانشگاه ما خصوصی حرف می‌ زنند؟ چرا آنها به میدان نمی‌آیند؟ آینده تاریخ این را به ما نمی‌ بخشد”.

سخنان روحانی بازتاب های مختلفی درمیان اهل سیاست نیز پیدا کرد، به طوری که برخی این سخنان را فرصتی برای اظهار نظر و نقد منصفانه دیدند و برخی دیگر به خصوص اهالی سیاست به انتقادهای صریح و بی پرده به روحانی دانستند.

تندترین نقدها به روحانی از سوی بخش تندرو جناح محافظه کار مطرح شد. به طوری که آیت الله مصباح ‌یزدی، رهبر معنوی جبهه پایداری، نیز به سخنان روحانی درباره “سواد” برخی منتقدان توافق ژنو پاسخ گفت و اظهار داشت: “می گویند انتقاد را دوست داریم، اما دروغ می‌گویند”.
درباره توافق هسته ای و سخنان روحانی در حمایت از آن دکتر عماد افروغ، استاد دانشگاه و نماینده سابق مجلس، به شرق پارسی گفت : ” دانشجویان و دانشگاهیان و حتی نمایندگان مجلس در جریان ماجرای هسته‌ ای نیستند و به جزئیات آن اگاهی ندارند. لذا چگونه می ‌توانند در مورد مذاکرات هسته ای نظری بدهند و سکوت نکنند”.

به گفته این نماینده سابق مجلس “جواب نقد را باید با نقد داد. این که رئیس جمهور منتقدان را کم سواد خطاب کند کار درستی نیست و آقای روحانی باید سعه صدر و آرامش بیشتری از خود نشان دهد”.
عماد افروغ معتقد است که “سخنان روحانی سراسر ضد و نقیض بود و هماهنگی در صحبتهای او وجود نداشت و او نقد فکری را با تخریب منتقد همراه کرد”.

به هر حال با کاهش فشارهای امنیتی بر مراکز پژوهشی و دانشگاهی،انتقادات منصفانه از دولت هم افزایش می یابد که این امر به اصلاح امور و پاسخگویی بیشتر نهاد های حکومتی منجر خواهد شد.