رجب طیب اردوغان در کنار محمد مرسی رئیس جمهور برکنار شده مصر – عکس از خبرگزاری فرانسه
اکنون واضح است که حمایت از اخوان المسلمین برای ترکیه نفوذی به ارمغان می آورد که هم در شرایط فعلی و هم در آینده می توان نتایج آن را دید.
انتخابات محلی اخیر در ترکیه که طی آن حزب عدالت و توسعه به رهبری نخست وزیر ترکیه رجب طیب اردوغان به پیروزی رسید، به مثابه رفراندومی برای سیاست های داخلی و خارجی او محسوب می شود. رای دهندگان ترکیه تصمیم گرفتند از طریق برگه آرای خود نه تنها رهبران ترکیه را به خاطر سیاست های‌شان طی سال های اخیر تنبیه نکنند، بلکه به آن ها پاداش هم بدهند. این اتفاق با وجود همه هجمه های سیاسی و شخصی بود که در فضای انتخابات علیه اردوغان به راه افتاد.
سیاست حمایت از اخوان المسلمین در جهان عرب، به ویژه در مصر و سوریه، یکی از پایه های اصلی سیاست منطقه ای اردوغان است. او اکنون معتقد است حمایت مردمی که در انتخابات اخیر متوجه او بود، به معنای حمایت قاطع از بنیان سیاست های منطقه ای او است و به همین علت نه تنها در فضای سیاسی داخلی ترکیه مخالفتی با سیاست های منطقه ای او وجود ندارد، بلکه به عکس، اکنون توجیهی واقع بینانه برای گسترش این سیاست ها دیده می شود: این حقیقت که اخوان المسلمین در بیشتر کشورهایی که بهار عربی در آن ها جریان پیدا کرده، توانسته قدرت خود را بازیابد و در برابر فشارها مقاومت کند. اخوان المسلمین در سطوح مختلف نیروهای اپوزیسیون به عنوان نیرویی حاکم، دخیل در قدرت و پیشرو شناخته می شود. در محاسبات اردوغان، اتحاد با سازمان های اخوان المسلمین در جهان عرب قدرت نفوذ ویژه ای در اختیار ترکیه قرار داده است.
تایید سیاست های حمایتی اردوغان از نیروهای اخوان المسلمین در برخی کشورهای عربی دیده می شود و بعضی رهبران عرب با آن ها احساس نزدیکی دارند؛ مراکش و احتمالا لیبی نمونه ای از این کشورها هستند. برخی از دیگر کشورهای عربی، مثل قطر، منافع استراتژیک خود را در اتحاد با اخوان المسلمین می بینند. دیگرانی هم هستند که مجبورند برای بقای خود، به طور مستقیم با اخوان المسلمین رقابت کنند چرا که آن ها را نیروهایی توانا در چشم انداز سیاسی کشور خود می بینند – اردن، یمن و سودان از جمله این کشورها هستند. به دید اردوغان، در شرایط کنونی پایان دادن به سیاستی که در راستای منافع ترکیه به شمار می رود، عاقلانه نیست.
در سطحی دیگر، برخی بر این اعتقادند که پیروزی اخیر اردوغان در انتخابات از دو جهت در سیاست داخلی ترکیه نمود پیدا خواهد کرد: اول، برداشتن قدم های بیشتر برای حرکت به سمت اسلامی کردن جامعه ترکیه بر اساس اعتقادات شخصی اردوغان. دوم، تصمیم اردوغان برای حضور مجدد در مسند نخست وزیری ترکیه به جای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری. پست نخست وزیری در ترکیه بالاترین مقام اجرایی در این کشور است اما ریاست جمهوری قدرت اجرایی محدودی دارد. برای رسیدن به این خواسته باید اقداماتی در سطح حزب و سطح رسمی کشور انجام شود تا بتوانند در را برای ادامه حضور اردوغان در قدرت باز نگه دارند؛ مسئله ای که با پیروزی در انتخابات اخیر محقق شدنی است.
در مورد جنگ در سوریه که بزرگ ترین بحران امروز جهان عرب است، اتفاقات اخیر در ترکیه نقش گسترده تری را برای این کشور رقم زده که حتی تا مداخله مستقیم و پایان احتمالی جنگ نیز پیش رفته است. اکنون اتحادی تاکتیکی بین ترکیه و قطر تحت عنوان حمایت از اسلام میانه‌رو شکل گرفته که در واقع هدف آن حمایت از گروه های مسلح مرتبط با اخوان المسلمین است. این اقدام حمایت کشورهای غربی را نیز دارد. بنابراین سیاست حمایت گزینشی ترکیه با هدف قدرت گیری سازمان های مرتبط با ایدئولوژی اخوان المسلمین باعث خواهد شد این نیروها در سطح منطقه ای و بین المللی به عنوان جایگزینی برای سازمان های اسلام گرای تکفیری تندرو مورد قبول واقع شوند. اردوغان با افزایش مقبولیت سیاست های ترکیه در جهان عرب، به این هدف دست یافته و این به نوبه خود نتایج مثبتی را برای متحدان منطقه ای این کشور به دنبال خواهد داشت.
در اینجا باید به نقش ترکیه در گشودن جبهه نظامی جدیدی در سوریه نیز اشاره کرد. در هفته های اخیر، جبهه ساحلی شمالی اهمیت استراتژیک بالایی برای نیروهایی مخالف دولت سوریه داشته است. ترکیه نیروهای اسلام گرا را در عملیات آزادسازی شهرهای مرزی و پیشروی آنها برای دسترسی به دریا و حمایت از نیروهای مستقر در نزدیکی ساحل لاذقیه مورد پشتیبانی قرار داده است. این اقدام ممکن است به حفظ دسترسی نیروهای مخالف دولت به مسیر دریا منجر شود و این می تواند نقش استراتژیک مهمی در پیروزی های آینده برای انقلاب سوریه داشته باشد.
با توجه به حمایت های بین المللی و متغیرهای منطقه ای، اردوغان دلایل قانع کننده ای برای پایان دادن به سیاست های حمایتی خود از اخوان المسلمین ندارد.
