موضوع حجاب یکی از شاخص های اصلی مسلمانان در جهان محسوب می شود. بیشتر کشورها پوشش حجاب اسلامی را در اماکن عمومی بر عهده خود فرد قرار داده اند. برخی از کشورها مانند عربستان و مالزی داشتن حجاب را فقط در برخی شهرها اعمال می کنند، اما رعایت حجاب اسلامی در دو کشور ایران و سومالی اجباری است.

موضوع حجاب اختیاری از زمان رضا شاه یکی از دغدغه های ایرانیان بود. رضا شاه «کشف حجاب» را با زور انجام داد و به طور ناگهانی حق انتخاب را از زنان گرفت. این مسئله موجب شد تا بخشی از زنان که مسن‌تر و سنتی بودند و احساس برهنگی می‌کردند، در خانه محبوس شدند.

سال ها بعد در دوران حکومت محمدرضا شاه پهلوی حجاب در ایران اختیاری بود و زنان ایرانی با توجه به اعتقادات، سنت و فرهنگ خانواده، پوشش خود را انتخاب می کردند. بسیاری از زنان در شهرستان ها و روستاها باتوجه به سنت خود چادرهای گل دار و رنگی سر می کردند. برخی از زنان مدرن شهری به سبک غربی ها لباس می پوشیدند و افراد مذهبی شهرنشین حجاب اسلامی را انتخاب کرده بودند و چادرهای مشکی به سر می کردند.

پس از پیروزی سال انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ شمسی، رعایت حجاب اسلامی و اجباری شدن آن در جامعه به طور جدی مورد بحث قرار گرفت. در حالی که بسیاری معتقدند هدف انقلاب اسلامی حجاب نبوده است، زیرا عکس ها و فیلم های به جا مانده از دوران مبارزات انقلابی ایران، نشانگر آن است که زنان بسیاری در این انقلاب حضور داشتند که مقید به حفظ حجاب نبودند.

همچنین در روزنامه های آن روزها، تیترهای فراوانی از قول مسوولان انقلاب اسلامی وجود دارد که اعلام کرده اند، اجباری درباره حجاب وجود ندارد. حتی در یکی از شماره های روزنامه اطلاعات به نقل از دادستان کل انقلاب آمده است که “مزاحمان خانم های بی حجاب، ضد انقلابی هستند.”

در ۱۷ آبان سال ۵۷، آیت الله خمینی در پاسخ به خبرنگار گاردین مبنی بر اینکه “آیا زن ها قادر خواهند بود آزادانه بین حجاب و لباس غربی حق انتخاب داشته باشند؟” گفت: “زنان در انتخاب فعالیت و سرنوشت و همچنین پوشش خود با رعایت موازین آزادند.” وی در توضیح این موازین در اسفند همان سال در جمع روحانیون حوزه علمیه قم گفت: “این را می‌گویم که به دولت برسد، آن‌طوری که برای من نقل می‌کنند، الان وزارتخانه ها، باز همان صورت زمان طاغوت را دارد. در وزارتخانه‌های اسلامی نباید زن‌های لخت بیایند، زن‌ها بروند اما باحجاب باشند.”

به این ترتیب اولین راهپیمایی اولین روز زن بعد از انقلاب اسلامی (۸ مارس ۱۹۷۹) رنگ و بوی مخالفت با حجاب اجباری به خود گرفت و جمعیت بسیاری از دانشگاه تهران به سمت کاخ دادگستری راهپیمای کردند و شعار دادند: “چادر اجباری نمی‌خواهیم” این تجمع مورد حمله گروه‌های تندروی طرفدار حکومت اسلامی قرار گرفت و پایه‌گذار شعار معروف “یا روسری یا توسری” شد.

آیت الله طالقانی یکی از اصلی ترین شخصیت های موثر در پیروزی انقلاب اسلامی در پاسخ به این اعتراضات در مصاحبه ای رادیو تلویزیونی گفت: “اسلام، قرآن و دین می‌خواهند شخصیت زن حفظ شود، مسئله این است که هیچ اجباری در کار نیست… اجباری حتی برای زن‌های مسلمان هم نیست… چه برسد به اقلیت‌هایی مانند زردشتی‌ها، یهودی‌ها، مسیحی‌ها و دیگر اقلیت‌ ها.”

روزنامه کیهان در روز ۲۲ اسفند از قول طالقانی دادستان وقت تهران نوشت: “با هر گونه مزاحمتی برای بانوان، به دلیل نوع لباس پوشیدنشان، مقابله می شود.”

گزارش ها نشان می دهد، تا سال ۱۳۶۲ شمسی قانونی در زمینه لزوم رعایت حجاب اسلامی وجود نداشت. اولین قانونی که در خصوص پوشش زنان به تصویب رسید، ماده ۱۰۲ قانون تعزیرات بود که در سال ۶۳، رعایت کامل حجاب اسلامی برای زنان الزامی و بی حجابی و بدحجابی جرم و مستوجب مجازات شلاق دانسته شد. در سال ۷۵ این موضوع، به صورت تبصره‌ای به ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی الحاق شد و مجازات به حبس و جزای نقدی تقلیل پیدا کرد.

بر اساس این قانون “زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند به حبس از ۱۰ روز تا دوماه یا از ۵۰ هزار تا پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.”

اگر چه مدت زیادی از الزامی شدن حجاب اسلامی برای زنان در ایران می گذرد، اما هیچ گاه در این مدت بحث های مربوط به آن خاتمه پیدا نکرده است. موضوع حجاب در جامعه ایران، به مساله ای هزارتو و گاه جنجال آفرین تبدیل شده و این موضوع بارها در کانون توجه افکار عمومی، محافل سیاسی و رسانه های مختلف قرار گرفته است.

هاشمی رفسنجانی یکی از اصلی ترین شخصیت های نظام جمهوری اسلامی ایران که در اولین امامت نماز جمعه خود در سال ۶۱ خواستار حذف شعار “مرگ بر بی حجاب ” شد، در فیلم تبلیغاتی انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۴، به ایجاد حجاب اختیاری در ایران در صورت رای آوردن اشاره کرد و گفت: “زنان باید رنگ و شکل لباس خود را آزادانه انتخاب کنند.”

فائزه هاشمی رفسنجانی نماینده مجلس دوره پنجم(۲۰۰۰-۲۰۰۴)و دختر رییس مجمع تشخصی مصلحت نظام نیز در مصاحبه ای در اسفند ۸۷ گفت: “به عقیده من حجاب همچنان که در کشورهاى اسلامى معمول است، باید در ایران هم اختیارى باشد نه اجبارى و من در سفرهایم به الجزایر، مصر و مغرب شاهد این مسئله بودم. این که زن مجبور به پوشیدن حجاب شود، این مسئله مى تواند منجر به سرکشى بیشتر زن شود و زن را به جاى این که به حجاب به عنوان پوشش شرعى پایبند کند، از حجاب متنفر مى کند.”

سایت خبری الف در مقاله تحت عنوان “ناگفته های مجلس ششم” نوشت: “یکی از مسائلی که در مرکز پژوهش‌های مجلس ششم (در دوره خاتمی) پیگیری می‌شد، این بود که چگونه باید حجاب چادر را از سر خانم‌ها برداشت، حتی صحبت از این بود که زنان نماینده مجلس چگونه بدون چادر به مجلس بیایند و در مرکز پژوهش‌های مجلس این موضوع مطرح بود.”

از سوی دیگر با روی کار آمدن دولت احمدی نژاد «طرح جامع گسترش فرهنگ حجاب و عفاف» شدت گرفت و «گشت ارشاد» که مسئولیت برخورد با بدحجابی در جامعه ایران را برعهده داشتند ،راه اندازی شد.

اگر چه احمدی نژاد در شعار های تبلیغاتی خود گفته بود که “موی سر جوانان مشکل ما نیست” اما طرح امنیت اخلاقی از سال ۸۶ با ابلاغ رییس جمهور وقت آغاز شد.

مطابق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، این طرح شامل محورهای مختلفی می‌شود که از برخورد نیروی انتظامی با افراد “بدحجاب” گرفته تا تلاش برای “بالا بردن فرهنگ عفاف” توسط سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مختلف را در بر می‌گیرد.

در همین راستا، گشت های ارشاد در سطح شهرهای بزرگ ایران فعال شدند و بسا برخورد های تند و شدیدی میان آن ها و مردم انجام شد. پخش تصاویر و فیلم های گرفته شده از برخورد پلیس با مردم، بحث “برخود با بد حجابی” را داغ تر از پیش مطرح کرد.

زهرا اشراقی نوه بینیانگذار انقلاب اسلامی ایران در گفت و گو با شرق پارسی دراین باره گفت: “من مخالف هرگونه گشت ارشاد هستم. چون معتقدم اینگونه اقدامات دردی را دوا نمی کند. کل قانون گشت ارشاد باید از میان برداشته شود. خود روحانی هم مخالف این نوع برخوردها هستند، امیدوارم کم کم این موضوع گشت ارشاد را هم جمع کنند. ”

همچنین حسن روحانی رییس جمهور ایران در دیدار خود با دانش آموختگان پلیس با اشاره به اینکه تذکر پلیس به بد حجابی آخرین مرحله است و در این مورد باید مدارس، دانشگاه ها و حوزه های علمیه عمل کنند، گفت: “پلیس و دولت نباید خود را معلم و مردم را دانش آموز بدانند. بانوان عفیف جامعه باید از حضور پلیس احساس امنیت کنند و باید کاری کنیم که پلیس محبوبتر باشد و از این پس به پناه مستحکم تری برای مردم تبدیل شود.”

حسن روحانی پیش از این در سخنرانی های انتخاباتی خود گفته بود: “عفیف بودن چیزی فراتر از حجاب داشتن است. به نظر من اگر زنی یا مردی حجاب رسمی مد نظر ما را رعایت نکند، عفیف بودنش زیر سؤال نمی‌رود. قبل از انقلاب زنان زیادی در جامعه ما حجاب نداشتند، ولی آیا انسان‌های عفیفی نبودند؟ من هشدار می‌دهم که حجاب را عین عفاف ندانیم”

می توان معروف ترین جمله و شعار انتخاباتی حسن روحانی را در زمینه حجاب این دانست که “کاری می کنم دختران احساس امنیت کنند. نخواهم گذاشت ماموری بی نام و نشان از کسی سوال کند. دختران جامعه خود حافظ حجاب و عفاف خود هستند”.

هاله افشار عضو مجلس اعیان بریتانیا و کارشناس زنان در این باره به شرق پارسی گفت: “طبق متن قرآن زنان نباید با نوع پوشش خود، خودنمایی کنند و این به این معنا نیست که سرتا پای خود را کامل بپوشانند. ”

وی با اشاره به نظرات متفاوتی که درباره حدود حجاب اسلامی وجود دارد گفت: “تحمیل نوع پوشش به زنان از سوی دولت ها، اشتباهی بزرگ است که خوشبختانه در ایران با روی کار آمدن دولت جدید، امید های تازه ای برای حل این مشکل ایجاد شده است.”