اسراییل و آمریکا -عکس از اسوشیتدپرس

نشانه های برقراری روابط حسنه بین ایران و ایالات متحده آمریکا، لایه ی قابل اشتعال دیگری از اختلافات را به روابط از قبل مشتعل واشنگتن و تل آویو اضافه کرده است.

رهبران اسرائیل، هم صدا با دیگر هم پیمانان آمریکا در خاورمیانه، از پیشتر نگرانی خود را مبنی بر این که هر گونه “معامله بزرگ” [توافق] بین آمریکا و ایران بر سر برنامه ی هسته ای تهران، ممکن است منافع منطقه ای آنها را با خطر مواجه کند اعلام کرده بودند.

توافق موقتی که در تاریخ ۲۴ نوامبر سال گذشته میلادی در ژنو به امضا رسید، شک و بدگمانی اسرائیل را نسبت به بروز یک شکاف مخرب بین تل آویو و واشنگتن از دیدگاه استراتژیک بر سر موضوعی که مهمترین “خط قرمز” اسرائیل محسوب می شود تشدید کرد. نتیجه ی آن، ایجاد فضایی از عدم درک متقابل و ناامیدی دراسرائیل در دوره ی ریاست جمهوری باراک اوباما است.

توافق ژنو نشانی از تنش های بی سابقه در روابط دو جانبه است که به مدت شش دهه، زیربنای سیاست آمریکا در منطقه ی خاورمیانه به شمار می رفته است. در حالی که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، این توافق را به عنوان “اشتباه تاریخی” رد کرد، جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا به طور مستقیم بر خلاف آن سخن گفت. کری خاطر نشان ساخت که این توافق، اسرائیل و منطقه را امن ترخواهد کرد. چنین صراحتی در تبادل نظرها، قطبی شدن دیدگاه ها را برجسته تر می کند. دیدگاه هایی که در حال حاضر موجب جدایی تلاویو و واشنگتن شده و به بیشترین حد خود رسیده است.

اوباما نیز شخصا، حمایت خود را از پیشنهاد کم کردن تحریم ها درقبال پیشرفت در مذاکرات هسته ای اعلام کرد. وی حتی از کنگره خواست تا از رای دادن به تحریم های شدید تر اقتصادی خودداری کند. اظهارات او همچون سخنان کری، نشان دهنده این است که میزان روابط بین آمریکا و اسرائیل ، حداقل دربالاترین سطح، تا چه اندازه به یک بازی تند و زننده همراه با اتهام زدن متقابل تنزل پیدا کرده است. این در حالی است که اعتماد متقابل بین دولتهای کنونی واشنگتن و تل آویو در هم شکسته است.

با این وجود این تنها ایران نیست که باعث بروزبی سابقه ی اختلافات در همکاری های استراتژیکی شده است که برای چندین دهه زیر بنای سیاست آمریکا در خاورمیانه به شمار می رفته است. در هفته های بعد از توافق ژنو، کری تلویحا هشدار داده است که عدم موفقیت دررسیدن به توافقی نهایی در مورد فلسطین، ممکن است به سومین انتفاضه و انزوای بیشتر اسرائیل در جامعه بین المللی منجر شود.

این در حالی است که رهبران اسرائیل یک سال پس از حمایت و تایید میت رامنی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۲ میلادی، یک بار دیگر به مداخله در سیاست داخلی آمریکا پرداخته اند. نتانیاهو از سازمانهای یهودی آمریکایی خواسته است تا با اسرائیل هم صدا شده و در برابرمذاکرات ژنو موضع بگیرند این خود نشانی از شکافی است که بین دولت او و کاخ سفید به وجود آمده است.

رابطه بین دولت اوباما و نتانیاهو هرگز از ابتدا خوب نبود. مقامات اسرائیلی، سخنرانی رییس جمهور جدید آمریکا درقاهره در سال ۲۰۰۹ میلادی را خطرناک و ساده لوحانه خوانده و تلاش های نه چندان جدی دولت اوباما را در دوره ی نخست ریاست جمهوری وی، برای پایان دادن به ساخت شهرک های جدید یهودی نشین در سرزمین های فلسطین اشغالی، ناکام گذاشتند.

شیوع ناگهانی قیام های عربی در فوریه سال ۲۰۱۱ میلادی، باعث نگرانی های بیشتری شد چرا که مقامات واشنگتن و تل آویو هر دو در تلاش بودند تا مفهوم و میزان تغییراتی را که مسلسل وار منطقه را فرا گرفته بود درک کنند. در این مورد، آن ها مسلما تنها نبودند. اما تنها رها کردن هم پیمان دیرینه خود یعنی مصراز سوی آمریکا و همچنین به قدرت رسیدن اخوان المسلمین در قاهره، اعتماد موجود در خاورمیانه را در هم شکست.

نگرانی های فزاینده ی موجود در میان متحدین آمریکا در خاور میانه، منجر به مرزبندی های جدید در جهت تامین منافع، دراین منطقه شده است. اسرائیل و کشورهای عرب کرانه جنوبی ایران شاید رفیق گرمابه ی یکدیگر نباشند، اما بدگمانی مشترکی نسبت به نیات و اهداف منطقه ای ایراندارند. همه ی آن ها به شدت خواستار ادامه ی تحریم ها و فشار ها علیه تهران هستند. در این میان، فضایی برای رهبران فرصت طلبی همچون فرانسوا اولاند، رییس جمهور فرانسه، به وجود آمده است تا بتوانند اعتبارخود را نزد تل آویو و ریاض افزایش دهند.

دولت اولاند، علاوه براطمینان دادن به اسرائیل برای موضع گیری تند فرانسه در شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران، فروش تسلیحاتی خود از جمله انتقال فناوری های حساس به کشورهای حاشیه خلیج دو برابر کرده استفرانسه با این کار توانسته است گوی سبقت در بازار فروش تسلیحات را از رقبای آمریکایی و انگلیسی خود برباید. اوباما که به خاطر اجرای دشوار طرح مراقبت های بهداشتی خود از نظر سیاسی دچارضعف شده است، اگر چنانچه هر گونه توافق موقتی درژنو به توافقی دائمی با ایران نیانجامد (و فقط خرید زمان برای ادامه مذاکرات قلمداد شود)، باروت و مهمات فراوانی در اختیار منتقدین اوباما قرار خواهد گرفت. با وجود هاله ای از کینه و بغض که روابط آمریکا و اسرائیل را در بر گرفته است، احتمال آن می رود که مقامات ارشد دولت اسرائیل با کمک غیر مستقیم فرانسه وکشورهای حاشیه جنوبی ایران ، با منتقدین داخلی آمریکا هم آوا شده و کاخ سفید را در تنگنا قرار داده و از پشت به آن ضربه بزنند.

با توجه به مسائل موجود از فلسطین گرفته تا ایران، شرایط برای به وجود آمدن عمیق ترین و جدی ترین بحران در روابط آمریکا و اسرائیل در طول چندین دهه فراهم شده است. دلیل آن دقیقا این است که تنش های موجود در میان واشنگتن و تل آویو از مسائل مربوط به شخصیت خاص فراتر رفته و بر گرفته از بروز یک اختلاف اساسی در محاسبات منافع منطقه ای است.