کشف تازه بعد از سیصد سال
ناپولی ایتالیا – شوقی الریس

شهر پمپئی ایتالیا در ۲۴ اوت سال ۷۹ میلادی زیر چندین میلیون تن گدازه آتشفشان کوه وزوو مدفون شد. شهرها و روستاهای واقع در دامنه کوه در آتش سوختند و زیر خاکستر ماندند.
پمپئی یکی از مهم ترین بنادر امپراتوری روم و ییلاق رومیان ثروتمند و اشراف زادگان و هنرمندانی بود که از هیاهو و شلوغی پایتخت به آنجا پناه می بردند اما این شهر و مردمانش و رازهایش چند قرنی است که زیر آوار مدفون شده.
باستان شناسان در سال ۱۷۴۸ گنجینه های زیر خاکستر پمپئی را کشف کردند. آثار کشف شده به مهم ترین منبع برای آگاهی از تاریخ اجتماعی و هنری و عمرانی امپراتوری روم تبدیل شدند. نخستین حفاری به دستور کارلوس هفتم پادشاه اسپانیا انجام شد. ناپولی در آن زمان در کنار لندن و پاریس یکی از شهرهای مهم اروپایی بود. گنجینه ها و آثار هنری ارزنده ای که هفده قرن در کاخ های باشکوه زیر خاکستر آتشفشان بودند راهی موزه های بزرگ اروپا به ویژه مادرید و رم و ناپولی شدند.
باستان شناسان در حفاری های اولیه موفق به کشف چندین هزار جسد سوخته در خیابان های شهری شدند که اغلب خانه هایش خالی از سکنه بود. این، نشان می دهد که گدازه های آتشفشان غافلگیرشان کرده و آنها در حال فرار بودند اما آتشفشان امانشان نداده است.
باستان شناسان در حفاری های اولیه با شهری روبرو شدند که با ساکنان و خانه هایش در غبار زمان گمشده است. به دنبال انجام حفاری های اولیه و کشف این گنجینه عظیم باستانی، گروه های باستان شناسی اروپایی و آمریکایی راهی شهری شدند که تاریخ یکی از امپراتوری های بزرگ جهان را از نو نوشت.
طرح شهری و عمرانی و آداب و رسوم اجتماعی و خوراک و پوشاک این شهر و مردمانش که در قرن اول میلادی در امپراتوری روم می زیستند بر روی در و دیوار پمپئی که از غبار زمان سر برآورد نقش بسته بود. نقاشی ها و مجسمه های به دست آمده در دیوار کاخ های باشکوه و راهروهای حمام های شهر نشان می دهد که این شهر مرکز عیش و نوش و فحشا بوده است.
شواهد و پژوهش های باستان شناسان در چندین سال گذشته نشان می دهد که تاریخ دقیق وقوع این حادثه که از قرن هجدهم به این سو مطرح شده درست نیست. این عده اینگونه استدلال می کنند مردم در زمان وقوع آتشفشان لباس های پشمی کلفت که معمولا در زمستان یا پاییز به کار می آید به تن می کردند. در میان آثار کشف شده می توان به میوه هایی مثل انار و بلوط اشاره کرد که معمولا در اوایل پاییز روانه بازار می شوند. اما باستان شناسان موفق به ارایه دلیل قاطعی که نشان دهد آتشفشان در پاییز اتفاق افتاده نشدند.
چندی پیش، یک گروه پژوهشی آثاری بر روی دیوار یک ساختمان نیمه کاره در زمان وقوع آتشفشان یافتند که نشان می دهد این آتشفشان در پاییز اتفاق افتاده نه تابستان.