سکوی نفتی

سکوی نفتی

هر چند مذاکرات هفته گذشته ژنو بین ایران و کشورهای ۵+۱ نتایج ملموسی در مورد حل سریع اختلافات دو طرف بر سر برنامه هسته ای در بر نداشت اما از آن هنگام بحث در مورد تاثیرات اقتصادی توافق احتمالی ایران با غرب از نظر فعالان اقتصادی بازار های بین‌المللی دور نمانده است.

در بین این بررسی ها، تاثیر بازگشت نفت ایران بر بازار و قیمت طلای سیاه مورد توجه معامله گران اقتصادی بازار نفت قرار گرفته است.

کاهش صادرات نفت ایران در کنار افت تولید نفت لیبی به دنبال تغییر رژیم آن کشور و غیبت طولانی عراق از بازار صادرات نفت تا زمان اشغال آن کشور، فرصتی برای دیگر کشورهای عضو اوپک برای افزایش تولید نفت فراهم کرد و در آمریکا نیز سرمایه‌گذاری برای تولید نفت از شیل به دلیل افزایش بهای نفت توجیه اقتصادی یافت.

به گفته معامله گران بازار نفت یکی از تاثیرات مستقیم بازگشت نفت ایران به بازار بین‌المللی بر قیمت آن خواهد بود که شماری از تحلیل گران پیش‌بینی می‌کنند که در چنین حالتی قیمت نفت به پایین تر از یک صد دلار در هر بشکه خواهد رسید.

اثر دیگر این بازگشت می‌تواند اتخاذ تدابیر جدید کشورهای تولید کننده نفت در برابر آمریکا و کانادا در تولید نفت از شیل خواهد بود که از آن به عنوان انقلاب در این عرصه یاد می شود. یکی از بحث هایی که در مورد ایران مطرح است، توانایی آن کشور در بازگرداندن سریع تولید نفت به میزان قبل از تحریم ها است.

شماری از کارشناسان فنی در این امر که ایران بتواند در مدت کوتاهی تولید نفت خود را به پیش از تحریم ها بازگرداند، تردید دارند. گروهی عراق را مثال می‌زنند که پس از پایان تحریم ها و با وجود سرمایه‌گذاری کلان به تازگی توانسته است، تولید خود را به میزان تولید سال ۱۹۹۰ برساند.

اما تجربه لیبی نیز وجود دارد که ظرف چند ماه از تغییر رژیم توانست سطح تولید خود را به میزان چهار میلیون و یکصد هزار بشکه در روز به حد پیش از تحولات آن کشور بازگرداند. کارشناسان یکی از عوامل مهم در به جریان انداختن مجدد تولید نفت از چاه ها را به چگونگی توقف تولید در آن می دانند.

اگر تولید از چاه نفت بر اساس قواعد اصولی متوقف شود به گونه‌ای که تجهیزات سر چاهی در محل خود باقی‌مانده و تولید متوقف شود در چنین حالتی چاه نفت لطمه چندانی نمی‌بیند و به سرعت می‌توان تولید را از آن سر گرفت.

در مورد عراق این امر تحقق نیافت و چاه های نفت در جریان حملات هوایی به حال خود رها شدند که به این ترتیب صدمه های زیادی به جریان تولید نفت عراق وارد شد.

اما ایران در مقابله با تحریم ها از روش اول بهره برده است به ویژه این که تحریم ها به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده بود که تهران می‌توانست بر اساس زمانبندی های اعلام شده تولید نفت از چاه ها را تنظیم کند و متناسب با تحریم ها اقدام به بستن چاه ها کند.

بر اساس تحلیل شرکت مشاوره ای منار انرژی دوبی، ایران می‌تواند ظرف یک تا سه ماه ۸۰۰ هزار بشکه نفت را به صادرات فعلی خود بیفزاید.

البته شرکت حفاری ایران در دوره تحریم به فعالیت خود در حفر چاه های جدید نفت با اولویت چاه های مشترک با همسایگان ادامه داده است و به گفته مقامات وزارت نفت با تحول در روابط ایران با کشورهای غربی این فعالیت افزایش خواهد یافت. وزیر نفت و معاون بین الملل این وزارتخانه بارها از تغییر قراردادها با هدف جذب شرکت های بین‌المللی برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران سخن گفته اند.

بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران پیش از این گفته بود که به دنبال آن است که ظرفیت تولید نفت را به صورت پایدار به چهار میلیون بشکه در روز برساند و بعد باید به ظرفیت تولید چهار میلیون و پانصد هزار بشکه رساند.

وی معتقد است که افزایش ظرفیت تولید نفت ایران به افزایش قدرت چانه‌زنی در مجامع بین‌المللی و اوپک منجر خواهد شد. اما واقعیت آن است که قدرت چانه زنی ایران در مجامع بین‌المللی تنها از طریق افزایش ظرفیت نفت تحقق نخواهد یافت بلکه دیپلماسی و تعامل سازنده در پرونده های مورد اختلاف جایگاه ایران را نه تنها در بازار انرژی بلکه در جامعه جهانی تقویت خواهد کرد.

نیمه ماه اکتبر در ژنو شاهد نمونه‌ای از تعامل سازنده ایران با کشورهای ۵+۱ در مورد پرونده هسته ای بودیم که با وجود اختلاف عمیق بر سر مسایل بنیادین، برای نخستین بار لحن متفاوت را از طرفین شاهد بودیم.

بنابراین بازگشت نفت ایران به بازار بین‌المللی فرمول جدیدی را به بازیگران این عرصه تحمیل خواهد کرد که کاهش تولید دیگر اعضای اوپک و یا کاهش قیمت جهانی نفت از نتایج مسلم آن خواهد بود.