عکس از خبرگزاری فارس

عکس از خبرگزاری فارس

در حالی که فقط چند روز از انتشار خبر بازگشایی مجدد سفارت بریتانیا بعد از یک تعطیلی حدودا سه ساله در تهران می گذرد، روزنامه دیلی تلگراف چاپ لندن در گزارشی اعلام کرده است که در پی حمله معترضان به سفارت بریتانیا در تهران در سال ۲۰۱۱، یک تابلوی نقاشی پرتره ۱/۲ میلیون‌ پوندی از فتحعلیشاه قاجار در قرن نوزدهم که پادشاه شخصا به سفیر وقت بریتانیا در تهران هدیه داده، مفقود شده است.

کریستوفر هوپ نویسنده این گزارش نوشته است که این نقاشی با ارزش بیش از یک میلیون پوند، تنها یکی از شش اثر هنری‌ است که آن زمان در سفارت بریتانیا در تهران مفقود شد.

بنابر این گزارش، تصویر نقاشی گمشده از فتحعلیشاه، کار آقا احمد نقاش مربوط به سال ۱۲۲۸ هجری قمری (۱۸۲۲ میلادی) بوده و با تکنیک رنگ روغن روی بوم اجرا شده است. ابعاد این اثر ۱۶۳ در ۱۶۵سانتی ‌متر است. آقا احمد نقاش از نقاشان مطرح دوره قاجاریه و فرزند آقا نجف اصفهانی است. توانایی او در کار با رنگ روغن در دیگر نقاشان قاجار دیده نمی ‌شود.

ساختمان سفارت بریتانیا در باغ وسیعی در خیابان فردوسی در مرکز تهران واقع شده و مساحت نسبتا بزرگی را به خود اختصاص داده است. در نزدیکی این ساختمان و به خصوص درب روبروی آن خیابانی به نام منوچهری واقع است که محل تجمع عتیقه فروشان و تابلوفروشان قدیمی تهران است.

اما پرسش این است، در زمانی که سفارت مورد حمله معترضان قرار گرفت چه تعدادی از آنها توانستند وارد سفارتخانه شوند و آنها چگونه توانستند تابلوی گرانقیمت پرتره فتحعلیشاه را از سفارتخانه خارج کنند بدون آنکه دوربین های امنیتی سفارتخانه بتوانند تصاویری از این افراد ثبت کنند. پاسخ این سوال در گزارش این روزنامه معروف بریتانیایی مشخص نشده است.

سفارت بریتانیا در تهران چندین بار مورد اعتراض قرار گرفته و تجمع های مختلفی در مقابل این سفارتخانه و حتی در محل باغ قلهک سفارت بریتانیا نیز برگزار شده است. در آخرین تجمع اعتراضی که در تاریخ ۸ آذر ۱۳۹۰ برگزار شد تعدادی از معترضان وارد سفارت بریتانیا شدند و پرچم این کشور را پایین آوردند و آتش زدند و نشان سلطنتی دولت انگلیس را از داخل سفارت این کشور در تهران به بیرون ساختمان سفارت کشاندند.

مجلس ایران در ۲ آذر ۱۳۹۰ با رأی موافق ۱۷۹ نماینده طرح دو فوریتی کاهش روابط با بریتانیا را به تصویب رسانده بود. شورای نگهبان نیز روز ۷ آذر این مصوبه را تأیید کرد و آن را با شرع و قانون اساسی ایران مغایر ندانست.

بدین ترتیب هر دو دولت سطح روابط خود را با کاردار تنزل دادند و دامنییک جان چیلکات، سفیر وقت بریتانیا در تهران، ایران را ترک کرد. اگرچه دولت بریتانیا اعلام کرده بود: “به این اقدام ایران واکنش قاطعانه ‌ای نشان خواهیم داد”.

باید گفت اینکه بریتانیا تصمیم گرفته است سطح روابط خود را ارتقا دهد و سفارت بریتانیا را در تهران بازگشایی کند و ویلیام هیگ، وزیر خارجه انگلستان نیز بر این موضوع اصرار دارد، نشان خوبی است اگر چه گزارش مفقود شدن آثار هنری نیز در این برهه زمانی قابل توجه است.

گفته می شود به غیر از تابلوی فتحعلی شاه قاجار، یک نقاشی ۲۰ هزارپوندی از لاله ‌ها و زنبق ‌ها از سر سدریک موریس و یک پرتره ۲۰هزارپوندی از ملکه ویکتوریا اثر جرج هایتر هم در جریان حمله به سفارت مفقود شده است.

همچنین یک نقاشی دوهزار پوندی از ادوارد هفتم کار لوک فیلدز به همراه یک نقاشی رنگ روغن ۱۰هزارپوندی از دروازه گلوچستر کار آدریان برگ دیگر آثار مفقود شده به شمار می ‌روند.

مجید ملاقلی پور، رئیس موزه هنرهای معاصر ایران، درباره خبر مفقود شدن آثار هنری از سفارت بریتانیا به شرق پارسی گفت : «ما از سرقتها خبری نداریم و اگر این خبر صحت داشت در محافل هنری ایران انعکاس می یافت و سریعا مطلع می شدیم. معمولا در چنین مواردی پلیس باید خبر داشته باشد. من به شخصه بعید می دانم که چنین اتفاقی رخ داده باشد و کسی بتواند از مقابل دوربینهای امنیتی سفارت بریتانیا چنین آثاری را سرقت کرده باشد.»

حال باید کلید این معما باز شود و اعلام شود که این آثار هنری چگونه از سفارتخانه مفقود شده اند؟ این سوال در حالی مطرح می شود که دولت بریتانیا پیشتر شرایطی را برای بازگشایی سفارت خود در تهران اعلام کرده بود که از جمله آنها پرداخت غرامت برای خسارات‌ های وارده به ساختمان ‌ها و اموال سفارت بریتانیا در تهران و عذرخواهی جمهوری اسلامی ایران از تعدی به حریم دیپلماتیک این کشور در تهران بود.

اما در مقابل این درخواست، مجید تخت روانچی معاون آمریکا و اروپای وزارت امور خارجه ایران در گفتگویی با روزنامه گاردین اعلام کرد که کشورش به خاطر حمله به سفارت بریتانیا در تهران عذرخواهی نخواهد کرد اما غرامت خواهد پرداخت.

این صحبت تخت روانچی در حالی مطرح شد که چند روز بعد، مرضیه افخم، سخنگوی وزارت‌ خارجه ایران اعلام کرد اصلا چنین چیزی مطرح نیست. تخت روانچی هم در جدید ترین گفت‌ و گویش با خبرگزاری نسیم گفته که بحثی تحت عنوان غرامت مطرح نیست، بلکه بحث خسارت است که هنوز در مورد آن با طرف مقابل نه صحبتی صورت گرفته و نه پرداختی انجام شده است.

در پی گزارش رونامه دیلی تلگراف چاپ لندن، روزنامه کیهان چاپ تهران که مدیر مسئول آن از سوی رهبر جمهوری اسلامی ایران انتخاب می شود در ستون خبر ویژه امروز ۴ تیر آورده است: “یک روزنامه انگلیسی مدعی شد لندن می‌خواهد به خاطر آسیب دیدن برخی آثار هنری در جریان حمله دانشجویان معترض به سفارت این کشور، از ایران غرامت بگیرد”.

روزنامه کیهان پس از اشاره به تابلوها و آثار مفقود شده از سفارت بریتانیا در تهران می نویسد: «یک سخنگوی دولت انگلیس گفته است: ارزیابی دقیق میزان آسیب وارده به آثار هنری سفارت باید توسط متخصصان صورت بگیرد. با این حال ما این ارزیابی را هر چه زودتر انجام خواهیم داد. ما به ایران اعلام کرده‌ایم که بهبود روابط نیازمند حل مسئله غرامت به منظور جبران آسیب وارده به سفارت است.»

نویسنده بخش خبر ویژه روزنامه کیهان در پایان نتیجه می گیرد که « اگر طنز مطالبه غرامت و خسارت برای تابلوی چهره فتحعلی‌شاه را جدی بگیریم، احتمالا انگلیسی‌ها باید به خاطر سرنگونی رژیم پهلوی، طلب‌های بزرگ‌تری از ملت ایران داشته باشند!.»

نکته قابل توجه دیگر این است که روزنامه “گلوب‌‌‌‌اند‌‌‌ میل” نیز درگزارشی ضمن رازگشایی فعالیت‌ های دولت بریتانیا در عرصه بازار هنر از زمان تونی بلر، اعلام کرده این دولت هم اکنون ۱۳ هزار تابلو و مجسمه ارزشمند در اختیار دارد که برخی از آنها در سفارتخانه‌ های این کشور در اقصی نقاط جهان پراکنده ‌اند.

در این میان، سفارت بریتانیا در تهران در پاسخ به پیگیری های “شرق پارسی” اعلام کرد که به علت تعطیلی سفارتخانه کسی پاسخگوی این موضوع نیست.

همچنین تا این لحظه خبری از سوی مقامات انتظامی ایران درباره شکایت سفارتخانه بریتانیا مبنی بر اینکه از این محل سرقتی صورت گرفته اعلام نشده است.