کارگردان تونسی نوری بوزید در مراسم اختتامیه جشنواره بین المللی فیلم کارتاژ در تئاتر شهر تونس – ۳۱ اکتبر ۲۰۱۰ – عکس گتی ایمجز
سینمای تونس، علی‌رغم حجم کم تولیداتش در سال، سینمای جذاب و اصیلی است. از آن جا که تونس، خود طی تاریخ به عنوان محل تلاقی فرهنگ‌های مختلف به شمار می‌رفته، سینمای این کشور نیز پس از شکل‌گیری، از فرهنگ‌های عمده عربی، آفریقایی و اروپایی تأثیر گرفته است.
همچنین در سال‌های اخیر وقوع بهار عربی، که خاستگاه آن تونس است، بر حوزه‌های مختلف فرهنگی این کشور، از جمله ادبیات و سینما، تأثیر گذاشته است.
فیلم «شیرینی ناپلئونی» آخرین ساخته نوری بوزید، کارگردان بزرگ تونسی، نیز از جمله آثار فرهنگی است که متأثر از بهار عربی خلق شده است.
این فیلم داستان زینب و عایشه، دو دختر جوان تونسی است که علی‌رغم دوستی عمیق‌شان و کار مشترکشان (که در یک کافه کار می‌کنند و شیرینی می‌پزند)، از نظر حجاب اسلامی کاملا متفاوت هستند؛ اما سرنوشتی که برای هر دو آنها رقم می‌خورد یکسان است.
یکی از این دخترها که محجبه است، از سوی صاحب‌کارش مجبور می‌شود که کشف حجاب کند، و دیگری نیز که تمایلی به حجاب ندارد، از سوی نامزد و خانواده‌اش تحت فشار است که روسری سر کند.
اما در پایان، هیچ کدام از این دو دختر تن به آن چه جامعه می‌خواهد نمی‌دهند. در واقع، نوری بوزید با روایت زندگی روزمره این دو دختر جوان در روزهایی که تونس دستخوش اعتراضات علیه زین‌العابدین بن‌علی است، به بررسی معضل اساسی جامعه کشورش، که همان تحمیل عقاید و عدم تحمل دیگری است، می‌پردازد.
گویی کارگردان با روایت این داستان ساده، در بحبوحه انقلاب تونس، می‌خواهد ارزش‌هایی را به نسل انقلابی کشورش یادآور شود.
نوری بوزید، در جایی درباره فیلم تازه‌اش گفته است: «شخصیت‌های این فیلم، مثل خودم، انقلاب را تجربه کرده‌اند، و وقتی کسی انقلاب را تجربه کند، دیگر آدم قبلی نخواهد بود.»
در فیلم «شیرینی ناپلئونی» تقریبا طبقات مختلف اجتماعی و سیاسی تونس، از سلفی‌ها گرفته تا کسانی که به دیده تردید به انقلاب کشورشان می‌نگرند، حضور دارند. کارگردان این فیلم تأکید ویژه‌ای بر گوناگونی عقاید دارد و تنها راه آن را پذیرفتن این تنوع می‌داند.
همچنین می‌توان آخرین فیلم نوری بوزید را فیلمی در دفاع از حقوق زنان و دختران در کشورهای اسلامی و عربی دانست؛ کسانی که دوست دارند آزادانه زندگی کنند و آزادانه عشق بورزند. نوری بوزید می‌گوید مردان جوان عرب بایدبه این نکته برسند که اگر زنان و دختران آزاد نباشند، آنان نیز آزاد نخواهند بود.
این سینماگر تونسی مثل بسیاری دیگر از هنرمندان و نویسندگان شمال آفریقا معتقد است که انقلاب در کشورهای عربی تمام نشده است، مردم این کشورها در یک مبارزه مستمر برای رسیدن به برخی از حقوق‌شان هستند.
کارگردان «شیرینی ناپلئونی» که هنگام جنبش مه ۶۸ در فرانسه دانشجو بود، خود را از نسل انقلابی‌ها می‌داند و امیدوار است که بهار عربی نیز به نسل جوان کشورهای عربی شجاعت بخشیده باشد.
نوری بوزید در فیلم‌های قبلی خود نیز بر حقوق زنان تأکید کرده بود؛ «عروسک‌های خاکی» یکی از فیلم‌های او داستان مردی چهل ساله به نام عمران است که دختران روستاهای جنوب تونس را که اغلب از قوم بربر بودند می‌خرید و برای کلفتی به ثروتمندان پایتخت می‌فروخت.
این مضمون برگرفته از یک رسم جاری در تونس است که حقوق اولیه زندگی مثل آموزش را از این دختران سلب می‌کند.
چند ماه پس از سقوط زین العابدین بن علی، نوری بوزید در جشنواره کن فرانسه ۲۰۱۱، ازدستان فردریک میتران، وزیر فرهنگ فرانسه، نشان «لژیوندونور»دریافت کرد. او قبلا هم در سال ۱۹۸۶ نامزد دریافت نخل طلای این جشنواره بود.
یک فیلم دیگر بوزید هم به نام «مرد خاکسترها» برندهٔ جایزهٔ طلای بیست و دومین جشنوارهٔ فیلم تائورمینا در سیسیل شده است.
در کل این کارگردان پیش‌کسوت تونسی، از چهره‌های مجبوب سینمای شمال آفریقا به شمار می‌رود که سینما را در جوانی در بلژیک خوانده و بعد از این که به کشورش بازگشت، در فیلمسازی با انواع فشارها روبه‌رو شد. او سال ۱۹۹۳ و در دوران زین‌العابدین بن‌علی پنج سال به زندان افتاد.
بوزید در دهه ۹۰ میلادی و سال‌های آغازین هزاره سوم، چند فیلم برجسته ساخت، که علاوه بر فیلم «عروسک‌های خاکی»، فیلم «کسب و کار» (۱۹۹۱) یکی از آنها است. این فیلم ماجرای یک همجنس‌گرای تونسی است که راهنمای زنان توریست می‌شود. درونمایه این آثار، نقد ساختارهای کهن در تونس است.
تا قبل از بهار عربی، بیشتر کارهای بوزید در تونس توقیف شد، اما جشنواره‌های جهانی با جایزه و قدردانی از او تجلیل کردند. به عنوان نمونه جایزه فکر آزاد ابن رشد در سال ۲۰۰۷ به خاطر اندیشه‌های انتقادی بوزید و مبارزه او علیه خشونت و دفاع از حقوق بشر به این کارگردان اهد اشد.
بوزید در مراسم دریافت نشان افتخار در جشنواره کن، به گریه افتاد و با یادآوری تحولات کشورش، از سینماگران جوان تونس خواست که در برابر هرگونه بنیادگرایی و افراط گرایی ایستادگی کنند.
نوری بوزید که خودش در فیلم‌هایش با شجاعت از قشرهای قربانی جامعه مثل زنان دفاع می‌کند، گفت: «از هیچ چیز نترسید و به همه چیز با نگاه انتقادی بنگرید.»
