بخش های خشک شده دریاچه ارومیه – عکس از خبرگزاری مهر
در حالی که وضعیت دریاچه ارومیه هر روز بحرانی تر می شود، در دومین نشست ستاد احیای دریاچه ارومیه که روز گذشته با حضور حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، برگزار شد ۱۰ طرح جدید برای نجات این دریاچه به تصویب رسید و اکنون با در نظر گرفتن ۱۴ طرح مصوب قبلی و در صورت تامین اعتبارات مالی، اجرای ۲۴ طرح نجات دریاچه ارومیه از هفته آینده آغاز می شود.
داوود رضا عرب، سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه، در گفت و گو با خبرگزاری دولتی ایرنا اظهار داشت که “حسن روحانی بر مسایل اجتماعی و تاثیر دریاچه ارومیه بر معیشت مردم تاکید بسیار کرد و خواهان مطالعه جدی در این زمینه شده است”.
رئیس جمهور ایران در ایام تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۹۲ هم در سفربه آذربایجان غربی اعلام کرده بود که اولین کار دولتش نجات دریاچه ارومیه است.
در همین حال در جریان دومین نشست ستاد احیای دریاچه اعلام شد که “بر اساس محاسبات صورت گرفته بین ۱۰ تا ۱۵ سال زمان برای نجات دریاچه ارومیه تعیین شده است”.
حمید چیت چیان، وزیر نیروی ایران هم روز یکشنبه ۲۵خرداد ماه در سفر به شهرستان بناب به وضعیت دریاچه ارومیه اشاره کرد و گفت: “نباید فراموش کرد همان طوری که فرآیند خشک شدن دریاچه طولانی‌مدت بوده، همان قدر هم فرآیند بازگشت و احیای آن طولانی مدت خواهد بود”.
به گفته وزیر نیرو ایران در مورد نجات دریاچه ارومیه دولت به کاهش منابع مالی برخورد کرده، اما با مجوز های خاصی که گرفته امیدوار است جهش چشمگیری در روزهای آینده صورت گیرد.
دریاچه ارومیه که یکی از مهمترین تالاب های شور بین المللی است و در صورتی که خشک شود به طور مستقیم بر زندگی میلیون ها نفر در استان های همجوار تاثیر منفی می گذارد.
طبق اعلام سازمان محیط زیست ایران، هم اکنون میزان شوری آب در دریاچه ارومیه ۴۰۰ گرم در هر لیتر است که تقریبا دو برابر میزان استاندارد آن است.
از جمله خطرات خشکی دریاچه ارومیه می توان به توفان نمک در استان های همجوار و بیابانی شدن آن مناطق، افزایش پدیده شن و ماسه های روان، شیوع انواع بیماری ها، تولید کانون های ریزگرد، خروج حیات وحش از منطقه و همچنین غیرقابل استفاده شدن پوشش گیاهی برای گونه های جانوری اشاره کرد.
روند خشک شدن دریاچه ارومیه از اواخر دهه ۱۳۷۰ آغاز شد و در دهه ۱۳۸۰ و به ویژه در پنج سال گذشته به اوج خود رسید. در این میان بسیاری از کارشناسان اعلام کردند که سوء مدیریت آب توسط دولت در سال های گذشته به گسترش خشکی دریاچه ارومیه دامن زده است.
مدیرکل محیط زیست استان آذربایجان غربی هم اردیبهشت ماه سال جاری اعلام کرده بود که “با افزایش سرعت خشک شدن دریاچه در حال حاضر تنها ۷ درصد از آب باقی مانده و ۹۳ درصد آن خشک شده است”.
همچنین پروژه های بزرگ سد سازی دولت و همچنین عدم نظارت دقیق بر بخش کشاورزی و بیرون کشیدن بخش عمده ذخایر آب های زیر زمینی توسط چاه های مجاز و غیر مجاز، دریاچه ارومیه را با بحران جدی مواجه ساخته است.
نباید از نظر دور داشت که دولت حسن روحانی از سال ۹۲ با مامور کردن عیسی کلانتری که خود تجربه وزارت کشاورزی در دولتهای پیشین را داشته تلاش جدی در راه احیای دریاچه ارومیه داشته است. بدین منظور در نخستین گام از توسعه زمینهای کشاورزی و سد سازی در استان آذربایجان غربی جلوگیری شد.
قسمت عمده ورودی آب از جنوب دریاچه ارومیه از چهار رودخانه زرینه رود، سیمینه رود، گدار چای و مهاباد تامین می شود که بیشترین آورد دریاچه را دارند، اما آب رودخانه زرینه رود به لحاظ شیب منفی که در مصب دریاچه وجود دارد،به قسمت اصلی دریاچه نمی رسد و بیشتر تبخیر می شود.
بنابراین قرار است یک کانال چهار کیلومتری زرینه رود را به سیمینه رود متصل کند تا سیلاب ها جمع آوری شود و در دبی پایین از یک کانال بتونی استفاده شود تا بخشی از آب در شرایط معمول منتقل شود که بتواند به پیکر اصلی رودخانه وارد شود.
همچنین در دومین نشست ستادی احیای دریاچه ارومیه تصویب شد که سد شهید مدنی تا اطلاع ثانوی در اختیار دریاچه باشد و برای کشاورزی استفاده نشود تا بدین ترتیب آب سد به منظور احیای دریاچه رها سازی شود.
از دیگر طرح های تصویب شده در این نشست می توان به شناسایی کانون های تولید ریزگرد و تثبیت آنها اشاره کرد. هماکنون شش کانون فعال تولید ریزگرد در منطقه وجود دارد که باید هر چه زودتر تثبیت شوند چرا که ممکن است در ماه های آینده تولید گرد و غبار و نمک کنند از این رو قرار شده است با استفاده از روش های مختلف بیولوژیکی که به محیط زیست آسیب وارد نکنند ریزگردها تثبیت شوند.
ایجاد یک مرکز آینده پژوهی در دریاچه ارومیه توسط سازمان حفاظت محیط زیست ایران نیز از دیگر مصوبات این نشست بود.
