دیدار مقامات ایران و قدرت های جهانی در آلماتی قزاقستان برای رسیدن به موفقیت در مذاکرات جدید در بحران هسته ای ایران. الیاس عمراف/ خبرگزاری فرانسه/ گتی ایمجز

دیدار مقامات ایران و قدرت های جهانی در آلماتی قزاقستان برای رسیدن به موفقیت در مذاکرات جدید در بحران هسته ای ایران. الیاس عمراف/ خبرگزاری فرانسه/ گتی ایمجز

به نظر می رسد که گذشت زمان نمی تواند به نفع ایران باشد. پس از شکست مذاکرات بین ایران و گروه ۱+۵ (۵ عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل به همراه آلمان) در آلماتی، «جان کری» وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا هشدار داد که این مذاکرات نمی تواند برای همیشه ادامه پیدا کند.

پیام شفاف بود: گروه ۱+۵ از درک این موضوع که ایران تلاش می‌کند تا مذاکرات همچنان بی نتیجه بماند ابراز نارضایتی کرده است.

بعد از موفقیت در مذاکرات قبلی در آلماتی در ماه فوریه (مذاکراتی که «سعید جلیلی» رئیس گروه مذاکره کننده هسته ای ایران، از آن به عنوان «نقطه عطف» یاد کرد)، مقامات ۱+۵ امیدوار بودند که در آخرین مذاکرات به نتایج ملموس تر برسند اما آنها ناامید شدند. دو طرف مذاکره کننده، هم از نظر سطح انتظاراتشان و هم از نظر اهدافشان با یکدیگر فاصله داشتند.

برای گروه ۱+۵ ، معمای باقی مانده ، ثابت کردن این موضوع از طرف ایران است که آنها به دنبال بمب هسته ای نیستند: بنابراین مهم است که غنی سازی ۲۰ درصدی اورانیم تعلیق شود چراکه این موضوع باعث می شود رسیدن به انرژی مورد نیاز برای سطحی از غنی سازی که برای ساختن سلاح کفایت می کند دور از دسترس نباشد. آنها همچنین معتقدند که ایران باید فعالیت های غنی سازی خود در نیروگاه «فوردو» را تعلیق کند. گرچه این موضوع در واقع کوتاه آمدن از درخواست اصلی است .

هدف نخست ایران برای ارائه «ضمانت عینی» به گروه ۱+۵ ، به رسمیت شناختن حق او در غنی سازی اورانیوم است. بقیه مسائل دیگر در درجه دوم اهمیت قرار می گیرد. در واقع، بنا به گزارش های رسیده، چیزی که ایران برای تعلیق ۲۰ درصد غنی سازی نیاز دارد، لغو تمام تحریم های یک جانبه است. بنابراین نباید تعجب کرد اگر طبق سخنان یکی از مقامات آمریکایی، متوجه شد که مذاکرات فشرده ، شکاف عمیق قابل توجهی را بین دو طرف در این بحران مشخص کرده بود و آن را برای سالها به بن بست کشانده است.

حتی روس ها که به طور معمول مشتقاق به ادامه یافتن مذاکرات و حمایت از ایران بودند نیز عاجز شده اند. «سرگی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه تنها توانست با ناراحتی تایید کند که مذاکرات «بدون نتیجه» باقی ماند.
در عین حال به نظر می رسد که ایران بیشتر علاقمند است که مخاطبان داخلی خود را راضی نگه دارد چرا که جلیلی در کنفرانس مطبوعاتی بعد از نشست اعلام کرد که « دو محور اساسی در گفتگوها برای جلب اعتماد ملت ایران وجود دارد که عبارتند از شناسایی حق غنی سازی و خاتمه دادن به رفتارهایی که نشان دشمنی با ملت ایران دارد (بخوانید: تحریم ها).»

نشانه سرخوردگی عمیق در حالی در گروه ۱+۵ رخنه کرده بود که با وجود اشتیاق ایران برای برنامه ریزی یک جلسه جدید اما از سوی دیگر هنوز تاریخ دیگری برای مذاکرات بیشتر مشخص نشده است. طبق سخن یکی از مقامات، «مذاکرات برای مذاکرات» برنامه ریزی ندارد.

از سوی دیگر همه چیز هم در این مذاکرات منفی نبود. طبق گزارش های رسیده، گفت و گو میان دو طرف چشمگیر تر از هر زمان دیگر بوده است به طوریکه برخی از مقامات اعلام کردند که سطج مشاجره های دوطرفه در این نشست نسبت به بیش از یک دهه مذاکرات هسته ای با ایران بی سابقه بوده است. همچنین به طور جدی، دو بازیگر اصلی این درام – ایران و آمریکا- حدود نیم ساعت با یکدیگر به طور مستقیم صحبت کردند.

اما این کافی نیست. در واقع احتمالا بارزترین نتیجه این مذاکرات، تقویت سوظن طولانی مدت اسرائیل بود. به طوریکه تهدید به حمله نظامی علیه تاسیسات هسته ای ایران برای توقف دستیابی ایران به بمب همچنان باقی است در حالیکه ایران با استفاده از تاکتیک دیپلماسی این موضوع را به تاخیر انداخته است. «یوال استینیتز» وزیر امور استراتژیک اسرائیل می گوید :« ایرانی ها از این دوره از مذاکرات به عنوان روشی برای هموار کردن راه برای دستیابی به بمب هسته ای استفاده می کنند» . او همچنین خواستار موضع دیپلماتیک قوی تر است و می گوید : «به روشنی مشخص است که بازی مذاکرات با ایرانی ها تمام شده است».

همچنین مذاکرات درحالی برگزار شد که تنش های بین المللی با کره شمالی شدت گرفته است. کشوری که مانند ایران درخواست های بین المللی برای محدود سازی برنامه هسته ای را زیر پا گذاشته است و از سال ۲۰۰۶ ، سه آزمایش هسته ای انجام داده است. با فشارهای اسرائیل و همچنین سایر حوادث دیگر، صبر گروه ۱+۵ محدود شده است. احتمال دارد که دولت های غربی تحریم های اقتصادی علیه ایران را در ماه های پیش رو تا زمانیکه حکومت ایران رویه خود را تغییر دهد، زیادتر کنند.

با آنکه ناامیدی در هر دو طرف وجود دارد اما گروه ۱+۵ و ایران می خواهند مذاکرات را حفظ کنند. از سوی دیگر خواستار متلاشی شدن روابط هم نیستند چراکه ایران می خواهد جلوی تحریم های بیشتر را بگیرد و گروه ۱+۵ هم می خواهد تا انتخابات ریاست جمهوری ایران در خرداد ماه این روند دیپلماتیک زنده بماند، انتخاباتی که ممکن است یک شریک مذاکره کننده معقول تری را بر سر میز بنشاند.