بازار

در هفت روزی کە گذشت شاهد تحولات بسیاری در بازار ارز، طلا و سرمایە بودیم. صعود ارز با شیبی تند و نیز افزایش قیمت سکە بە پیرو آن، بازار سرمایە نیز کە بعد از هفتەها شیب سقوطی را برعکس کرد و مسیری رو بە بالا برگزید.

هفتە گذشتە در بورس تهران شاهد یک بازار گاوی (Bull Market) یا افزایشی بودیم و بعد از مدتها تقاضا بر عرضە پیشی گرفت و شاخص بازار سرمایە تهران با افزایش ١٨١٩ واحد بە ٧۵٩٨٠ واحد صعود کرد. بە گزارش روابط عمومی بورس تهران، در هفتە منتهی بە ٣ اردیبهشت ارزش کل معاملات سهام و حق تقدم به ١٠٧٣ میلیارد تومان بالغ شد که نسبت به هفته قبل ١٩ درصد افزایش داشت.

همچنین در ۵ روز کاری این هفته، تعداد ٢٣٨٠ میلیون سهم در ٢۴۵۵٣٠ دفعه مورد معامله قرار گرفت. طی این هفته سهام استخراج سایر معادن با ۳۷٫۸ درصد، خدمات فنی و مهندسی با ۷۰٫۶ درصد، فلزات اساسی با ۹۷٫۴ درصد و فراورده های نفتی، کک و سوخت هسته ای با ۵۲٫۴ درصد بیشترین درصد تغییر در شاخص را نسبت به سایر گروه ها به خود اختصاص دادند.

شاخص بازار بورس تهران در میانە دی ماە سال ٩٢ بە نقطە اوج خود یعنی ٨٩۵٠٠ واحد رسید و در بیش از ۵ سال گذشتە در حالت کلی، روندی افزایشی را در پیش گرفتە بود کە در اصطلاح بە آن Secular Bull Market یا حالت گاوی بلندمدت گفتە میشود.

نمودار تغییرات شاخص بورس ۲۳ فروردین تا ۳ اردبیهشت (برای دیدن عکس در سایز بزرگتر روی آن کلیک کنید)

اما از آن تاریخ بە بعد وارد یک فاز کاهشی یکپارچە گشت کە در اصطلاح بە آن Market Correction یا حالت اصلاحی اطلاق میشود. در شرایطی کە تقاضا بیش از پیش از عرضە پیشی گرفتە و قیمت سهام بدلیل تزریق بیش از اندازە سرمایە، از نسبت استاندارد خود نسبت بە سود سهام سبقت بگیرد پیش می آید. معمولا این کاهش بە صورت کوتاه مدت و در حد ۵ تا ٢٠ درصد از نقطە اوج اتفاق می افتد و پس از آن روند منطقی صعودی خود را ادامە میدهد.

در مورد شاخص بورس تهران از دی ماه تا آخر فروردین ماه شاهد ریزش بیش از ١٧ درصدی شاخص بورس بودیم کە تنها کمتر از ٣ درصد برای وارد شدن بە حالت رکودی یا وضعیت خرسیBear Market فاصلە داشت کە در این صورت بە علت خروج بیش از اندازە و شتابان سرمایە از این بازار و تاثیرات روانی مخرب بر سهامدران دیگر بە سختی می شد این پایە اقتصادی کشور را راست و محکم نگاه داشت.

در یکی از بغرنج ترین رخدادهای مالی در سال ١٩٢٩ در پی بحران والستریت، با بوجود آمدن حالت خرسی در بازار در مدت ٣ سال ٨٩ درصد ارزش بازار داوجونز از بین رفت و شاخص از ٣٨۶ بە ۴٠ واحد سقوط کرد. کە بعدها چندین بار دیگر نیز تکرار شد و آخرین آن دربحران مالی ٢٠٠٧ و ٢٠٠٨ اتفاق افتاد کە بورس تهران نیز از آن بی نصیب نبود.

دولت کە خود با جذب سرمایە بوسیلە عرضە در بازار بورس و نیز عدم تزریق مجدد آن بە جسم نحیف بازار نقش عمدەای در این اوضاع برآشفتە بورس دارد برای جلوگیری از شکست کانال حمایتی ٧٢٠٠٠ واحد، شنبە گذشتە درجلسە ای کە با ریاست وزیر اقتصاد و حضور نمایندگان بانکها و سازمان بورس و بیمە ایران تشکیل شد مقرر شد کە برای حمایت از بازار سرمایە مبلغ ۴٠٠٠ میلیارد تومان نقدینگی بە بازار تزریق نمایند.

قرار شد حدود ١٠٠٠ میلیارد تومان آن فورا وارد صندوق توسعە بازار شود. همچنین وعدە کاهش نرخ سود سپرده و تسهیلات بانکی در ماه‌های پیش‌ رو بدلیل چشم انداز تعدیل تورم نیز دادە شد.

در پی این تصمیمات و وعده حمایت از بازاربورس، بازار دوبارە رونق تازەای گرفت و شاهد حمایت گستردە حقیقی ها بود. با نگاهی بە بازار در می یابیم کە علیرغم این بشارتهای حمایتی حقوقی ها باز هم سعی در خالی کردن دست خود در هر قیمتی داشتند و بە هیچ عنوان تمایل بە سرمایگذاری کلان در بازار ندارند. حجم اندک بازار و نیز پایین بودن ارزش معاملات نیز نشانگر آنست که خبر خاصی از تزریق وجوه نیست و صرفا اثر روانی ناشی از خوشبینی است کە بازار را گرم کردە و بازهم حقیقی ها هیزم گشتەاند.

جایی کە تنها در یک روز در تاریخ ٢۴ فروردین شرکتهای سرمایەگذاری بیش از ۵٠٠٠ میلیارد تومان را از بازار خارج کردند آیا وعدە ۴٠٠٠ میلیارد تومان یعنی تقریبا ١ درصد ارزش بازار کە آن هم معلوم نیست چه زمانی وارد چرخە شود چە گلی میتواند بە سر بازار بزند جز ایجاد شکی برای کسانی کە قدرت تحلیل بازار را ندارند و فقط برای سفتە بازی وارد بازار میشوند. متاسفانە سرمایە کلان بورس در دست سهامداران خرد است کە هیچ گونە تحلیلی از بازار ندارند و عمدتا با دیدی کوتاه مدت وارد بورس می شوند.

همچنین با کاهش نرخ سود سپردەهای بانکی نیز امکان وقوع سناریوهای دیگر، در صورت عدم تحقق کاهش نرخ تورم، کە با وجود سیاستهای ضدونقیض دولت در این راستا بسیار محتمل است، مطرح است کە همانا خروج سپردەها از بانکها و سرازیر شدنشان بە سایر بازارهای داغ مانند مسکن،طلا و ارز می باشد. کە نتنها باعث التیام این بازار زخم خوردە نخواهد شد بلکە هیزم بیار آتش تورمی خواهد شد کە مسئولان در صدد مهارش میباشند.

بە نظر میرسد این روند صعودی نیز کە بە این شکل بوجود آمدە تنها یکی دو هفتە بیشتر دوام نداشتە باشد چون حاصل راهکاری جامع و پایداری نیست. بازار سرمایە تنها در صورت حمایت عملی و نە لفظی بازار و از طریق سیاستگذاریهای صحیح وجامع در اقتصاد کلان مملکت قابل کنترل میباشد.

در اقتصاد هیچ نهادی و هیچ بازاری منفک از دیگری نیست و کل مجموعە اقتصادی مدام در حال تعامل با یکدیگر هستند و نمیتوان پانسمان را از جایی برداشت و بر جایی دیگر نهاد. تولید، صادرات، واردات، نقدینگی، تورم، بازار سرمایە و همە و همە در یک کالبد قرار دارند. پول و سرمایە نیز مانند خونی در رگهای اقتصاد روان است و تمام عوامل بازار مانند جوراح جسم انسان بە یکدیگر متصل هستند و خونریزی از هر کجا باشد دیگر اعضا را نیز قرار نخواهد بود.

نمودار تغییرات نرخ سکه ۲۸ فروردین تا ۴ اردبیهشت (برای دیدن عکس در سایز بزرگتر روی آن کلیک کنید)

اساس تشکیل دهندە بازار سرمایە بنگاههای اقتصادی تولید کنندە و ارائە دهندە خدمات متنوع هستند و اصل وجودی آنها تولید و ارائە خدمات با صرفە اقتصادی و مداوم است حال اگر این چرخ دندە ها بدلایلی مانند تورم و تحریمهای اقتصادی بجای جلو رفت و توسعە فقط درجا بزنند چطور میتوان با افزایش سرمایە و تزریق پول بە ثباتی پایدار در این زمینە رسید؟

طلا و ارز

در هفتە گذشتە علی رغم کاهش قیمت جهانی اونس طلا قیمت سکە در مقاطعی بە بالای یک میلیون تومان نیز رسید کە ناشی از افزایش یکبارە نرخ ارز در بازار داخلی بود. جو روانی ناشی از اجرای فاز دوم هدفمندی یارانەها و نیز ابهاماتی در مورد دسترسی ایران بە دلارهای آزاد شدە خود در حسابهای بین المللی و همچنین افزایش نرخ بنزین عواملی بودند کە بە صعود قیمت ارز دامن زدند.

کمبود ارز و تزریق آن بە بازار از سوی دولت نیز مزید بر علت است چنان کە بە گزارش ایرنا، ولی الله سیف رییس کل بانک مرکزی گفت: بخشی از ورودی های بازار ارز بنابه دلایلی با تاخیر انجام شده و با پیگیری های صورت گرفته آن ورودی ها دوباره عمل می کنند و تنها دلیل اقتصادی همین بوده که در روزهای آینده شاهد تعدیل واقعی نرخ ها در بازار خواهیم بود.

نمودار تغییرات نرخ دلار ۲۸ فروردین تا ۴ اردبیهشت (برای دیدن عکس در سایز بزرگتر روی آن کلیک کنید)

هرچند کە ارز در آخرین روز هفتە از اوج قیمت خود عقب نشینی کرد و علیرغم نظر رئیس بانک مرکزی بر تعدیل قیمتها بە نظر نمی اید کە در صورت عدم اتخاذ راهکاری سریع و جامع برای مهار قیمت ارز اثرات روانی موارد بالا تا چند ماه آیندە فروکش کند.

در پایان هفتە هر قطعە سکە بهار آزادی طرح جدید با ٨ هزار تومان افزایش نسبت بە هفتە پیش ٩٨٧ هزار تومان، نیم سکە ۵٣۴ هزار تومان و ربع سکە نیز ٣١٩ هزار تومان معاملە شد. هر دلار نیز در قیمت ٣٢۵٠ تومان آرام گرفت.

البتە اونس طلا در غیاب بازار ایران در روز جمعە بدلیل افت شاخص بورسهای جهانی، افت دلار و شدت گرفتن تنشهای موجود در اکراین و بالا گرفتن دوبارە تقاضا برای طلا بە عنوان دارایی امن با افزایش چشمگیری خود را بە بالای ١٣٠٠ دلار رساند کە انتظار میرود شاهد اثرات افزایشی آن بر طلای داخلی در حدود ١٠ هزار تومان در ابتدای هفتە باشیم.