"بازار تهران یادگار "طهران"؛ فریادگر "سنت" در دل "مدرنیته

درشکه سواری در بازار سنتی تهران-شرق پارسی

مجموعه “بازار تهران” یادگار “طهران” قدیم است که نه تنها امروزه اهمیت خود را به لحاظ مرکزی برای تجارت و بازرگانی از دست نداده، بلکه به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری پایتخت ایران تبدیل شده است.

این بازار از معدود مکان های قدیمی تهران است که توانسته با روند رو به رشد معماری جدید و مدرن مقابله و بافت قدیمی خود را تا حد زیادی حفظ کند.

شاید بسیاری از ساکنان تهران از جذابیت این مرکز تجاری برای گردشگران بی خبر باشند، اما با گشتی در فضایی مجازی و خواندن یادداشت های گردشگرانی که به ایران سفر کرده اند درمی یابیم که آنها “بازار تهران” را یکی از دیدنی ترین مکان های پایتخت ایران می دانند.

بسیاری از ساکنان تهران بر این باورند که برای خرید اجناس با قیمت “مناسب” و یا “ارزان” باید به بازار رفت. با سفر به “بازار تهران” می توانید هم خرید کردن را تجربه کنید و هم با داشتن یک دوربین عکاسی، لحظاتی ناب و بی نظیری را در خاطره و در آلبوم خود ثبت کنید.

این بازار در مرکز تهران، ضلع جنوبی خیابان ۱۵ خرداد و حد فاصل آن با خیابان های مولوی، خیام و هفده شهریور واقع شده است. از آنجا که ترافیک مرکز تهران بسیار زیاد و در بیشتر اوقات خسته کننده است، برای سفر به بازار بهترین وسیله ای که پیشنهاد می شود، مترو است. زمانی که از مترو که نماد شهری و مدرن بودن است، بیرون می آیید پا به خیابانی می گذارید که در آن عبور خودروها ممنوع است.

در این خیابان های سنگ فرش شده، یا باید پیاده قدم بزنید، یا می توانید سوار درشکه های سنتی و تفریحی شوید و در اوج شهر ماشینی از دنیای ماشینی فاصله بگیرید و به دنیای درشکه ها سفر کنید.

در بدو ورود به قسمت مسقف مجموعه بازار اولین چیزی که می تواند نظر همگان را به خود جلب کند، شلوغی و انبوه جمعیت است. زندگی، پویایی و حرکت به خصوص در روزهای آخرین سال شمسی در بازار تهران موج می زند و می توان در اینجا معنی «جای سوزن انداختن نیست» را تجربه کرد.

“بازار تهران” بافتی کاملا متفاوت با مناطق دیگر این شهر صنعتی دارد. دالان های تو در تو، طاق ها و حجره های کوچک، سقف آجری و رستوران ها و کافه هایی که تنها مخصوص این نقطه از تهران هستند، “بازار” را منحصر به فرد کرده اند. شاید در نگاه اول غذا خوردن در رستوران ها و ساندویچی های این منطقه خوشایند به نظر نرسد، اما راه رفتن، عکاسی و خرید کردن در بازاری بزرگ، خستگی و گرسنگی را به همراه دارد که باعث می شود نتوانید از خوردن ساندویچ های “کالباس” یا “فلافل” پیچیده شده در کاغذهای کاهی رنگ و کوبیده ای درون ظرف یک بار مصرف یا لبوهای دستفروشان به راحتی بگذرید.

دستفروش ها در سطح بازار تهران- شرق پارسی

البته نباید فراموش کرد که “بازار تهران” فقط مکانی برای حضور گردشگران نیست، بلکه این “بازار” همچنان قسمتی از نبض بازار اقتصاد ایران را در دست دارد و بازاریان همواره در اقتصاد این کشور نقش بازی می کنند.

گفته می شود در تمام دوران مشروطیت تا اواخر سلسله قاجار بازار تهران، بزرگ ترین بازار ایران و مکان اصلی حرکت های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی پایتخت بوده است و بعد از آغاز دوران نوسازی شهرها و به ویژه پایتخت ایران در زمان رضا پهلوی، بسیاری از طبقه مرفه و متوسط جامعه از بازار با قدمت به محله های نوساز کوپ کردند.

با وجود آنکه بسیاری “بازار تهران” را یادگار “ناصر الدین شاه قاجار” می دانند، اما برخی از شواهد و مدارک موجود نشان می دهند که بنای اولیه “بازار” به دوره شاه طهماسب صفوی، همزمان با ساخت برج، بارو و دروازه های شهر تهران در حدود سال های ۹۳۰ تا ۹۴۸ هجری قمری بر می گردد.

بر اساس این شواهد به نظر می رسد که چهار بازار لباف ها، کرجی ها، سراج ها و نعل چی ها، قدیمی ترین بخش بازار تهران هستند.

به نوشته صنیع الدوله، چهار سوق بزرگ و کوچک بازار در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شد. در این زمان مجموعه بازار تهران به طرف شمال غرب و غرب توسعه یافت، به طوری که به تدریج حد فاصل بین ارک و مسجد جامع به بخش پر رونق بازار تبدیل شد. معروف ترین سراها و تیمچه ها در این محدوده فعال شدند.

در دوره ناصر الدین شاه و توسعه ساختمانی و شهری در پایتخت ایران، بر تعداد راسته ها و رسته های بازار افزوده شد و همچنین در این زمیان تعدادی سرا و تیمچه (بازارچه) معتبر ساخته شد. در این زمان، همانند دیگر مجموعه بازارهای تاریخی، هر کدام از راسته هاف سراها و تیمچه های بازار تهران به صنف و فعالیت خاصی اختصاص پیدا کرد.

طلافروشی ها در بازار تهران-شرق پارسی

بسیاری از ساکنان تهران بر این باوردند که برای خرید اجناس با قیمت “مناسب” و یا “ارزان” باید به بازار رفت-شرق پارسی

می توان دربازار تهران معنی «جای سوزن انداختن نیست» را تجربه کرد-شرق پارسی

بازار تهران همچنان نبض اقتصاد ایران است-شرق پارسی

درشکه سواری در بازار سنتی تهران-شرق پارسی

بازار تهران و رستوران های منحصر به فردش-شرق پارسی

بازار مسقف تهران-شرق پارسی

راه رفتن، عکاسی و خرید کردن در بازاری بزرگ، خستگی و گرسنگی را به همراه دارد که باعث می شود نتوانید از خوردن ساندویچ های “کالباس” یا “فلافل” پیچیده شده در کاغذهای کاهی رنگ و کوبیده ای درون ظرف یک بار مصرف یا لبوهای دستفروشان به راحتی بگذرید-شرق پارسی

تجارت فرش در بازار تهران-شرق پارسی

با توجه به اینکه بسیاری “بازار تهران” را یادگار “ناصر الدین شاه قاجار” می دانند، اما برخی از شواهد و مدارک موجود نشان می دهند که بنای اولیه “بازار” به دوره شاه طهماسب صفوی است-شرق پارسی