اول دسامبر روز جهانی ایدز نامگذاری شده است
چند سالی بود که درباره ایدز کسی صحبت نمی کرد. بیماری بسیار وحشت آور و آبرو ریزی بود. اما این وحشت دیری نپاید که چنان همه گیر شد که اینک صحبت از موج سوم ایدز می شود. بیماری ایدز اینک نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان به عنوان یک بیماری شناخته شده تلقی می شود که می توان با آن مبارزه کرد. اگرچه راه های علاج قطعی آن هنوز یافت نشده است.
در ایران اولین مورد ایدز در سال ۱۳۶۵ در یک کودک ۵ سال هموفیلی تشخیص داده شد و با بررسی کلیه افراد هموفیلی در کشور که تعداد آنها در آن زمان حدود دوهزار نفر بود و همه آنها از فرآورده‌های خونی (فاکتور ۸ و فاکتور ۹) وارداتی استفاده کرده بودند مشخص شد که حدود ۱۵ درصد از آنها به ویروس ایدز (HIV) مبتلا شده‌اند. به این ترتیب موج اول همه گیری ایدز در کشور از اوائل دهه ۶۰ در میان افراد هموفیلی دریافت کننده فرآورده‌های خونی آلوده آغاز شد.
موج دوم همه گیری از اوائل دهه ۱۳۷۰ در میان معتادان به مواد مخدر تزریقی به علت استفاده از سرنگ و سوزن مشترک شروع شد و دامنه آن به زندان‌ها نیز کشیده شد. به طوری که در بدو امر بیش از ۸۰ درصد از مبتلایان به ایدز را معتادان تزریقی تشکیل می‌دادند.
با ایجاد کلینیک‌های مثلثی (با هدف پیشگیری از ایدز، اعتیاد، بیماری‌های آمیزشی) که در کرمانشاه شروع شد و به سایر نقاط کشور نیز توسعه یافت، برنامه پیشگیری و کنترل ایدز با استقبال بیشتری روبرو شد و با ایجاد مراکز مشاوره و تست داوطلبانه در اغلب استان‌ها و شهرستان‌های کشور همراه با توزیع سرنگ و سوزن یک بار مصرف در زندان‌ها و ترویج برنامه‌های آموزشی و اطلاع رسانی، موفقیت بیشتری در کاهش آسیب در معتادان تزریقی و جلوگیری از انتشار وسیع ایدز در جامعه به دست آمد.
در طی چند سال اخیر با توجه به متداول شدن مصرف محرک صنعتی از نوع آمفتامین‌ها و متافتامین‌ها که رفتارهای جنسی مهار گسیخته را سبب می‌شوند، درصد موارد ابتلا به علت تماس جنسی به ویژه در جوانان رو به افزایش نهاده و به شروع موج سوم همه گیری ناشی از تماس جنسی دامن زده است. به طوری که طبق آخرین آمار و اطلاعات موجود درصد افرادی که از سال ۱۳۹۱ تاکنون به ایدز مبتلا شده‌اند از رقم قبلی که ۲۰ درصد بود دو برابر شده و به بیش از ۴۰ درصد افزایش پیدا کرده است.
اما روز جهانی ایدز در اول دسامبر هر سال برگزار می شود تا آگاهی عمومی درباره ایدز ارتقا یابد و اتحاد جهانی در مواجهه با همه گیری جهانی ایدز به نمایش گذاشته شود. این روز فرصتی برای کلیه سازمانهای دولتی و غیر دولتی برای انتشار اطلاعات درباره وضعیت این همه گیری جهانی و تشویق پیشرفت اقدامات پیشگیری، درمانی و مراقبتی در این زمینه به خصوص در کشورهای دچار شیوع بالای این بیماری است.
مضمون کلی که برای روز جهانی ایدز برای حدفاصل سالهای ۲۰۱۱ و ۲۰۱۵ انتخاب شده است: “رسیدن به سه صفر؛ به صفر رسیدن عفونتهای جدید HIV ، به صفر رسیدن تبعیض و به صفر رسیدن مرگهای مربوط به ایدز” است.
هم اینک جهان با پدیده بسیار دردآوری رو به رو است. بیش از دو میلیون نوجوان در بین سنین ۱۰ تا ۱۹ سال با ایدز در جهان زندگی می کنند و بسیاری از آنها مراقبت و حمایت لازم برای حفظ سلامت و پیشگیری از انتقال بیماری را دریافت نمی کنند. به علاوه میلیونها نوجوان دیگر در معرض خطر عفونت قرار دارند.
عدم فراهم آوری سرویس های موثر و قابل قبول ایدز برای نوجوانان باعث شده است در فاصله سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۲ پنجاه درصد افزایش مرگ و میر مربوط به ایدز در این گروه سنی مشاهده شود، در حالیکه در همین دوره زمانی میزان مرگ و میر ناشی از ایدز در جمعیت عمومی ۳۰ درصد کاهش یافته است.
اما تا چه اندازه مسئولان بهداشت در ایران حاضر شدند موج سوم ایدز را بپذیرند؟ امروز بسیاری از مسئولین پذیرفتند که آمار ابتلا به ایدز در ایران از طریق روابط جنسی کنترل نشده رو به افزایش است. همچنین نگرانی امروز وزارت بهداشت و درمان ایران در خصوص بیماری ایدز، ابتلای زنان به این ویروس است. در حال حاضر تعداد بیماران مبتلا به ایدز طبق آمار رسمی بیش از بیست و یک هزار نفر است ولی برآوردها نشان دهنده وجود نزدیک به صد هزار بیمار مبتلا به ایدز است و پیش بینی می شود این آمار تا صد و بیست هزار نفر نیز افزایش یابد.
دکتر محمود نبوی، معاون مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت، از لحاظ پراکندگی جنسیتی بیماری ایدز معتقد است: نود درصد موارد شناخته شده ایدز در میان مردان و ده درصد در میان زنان بوده است.
دکتر نبوی همچنین به پنهان کردن این بیماری توسط مبتلایان اشاره دارد و می گوید: اغلب افراد مبتلا این بیماری را کتمان می کنند و به همین دلیل نمی توانیم آمار قطعی و دقیقی ارائه دهیم. با اینکه سی مرکز مشاوره برای زنان و دویست مرکز مشاوره برای مردان وجود دارد اما آمار نشان می دهد که همچنان این بیماری در میان تعدادی مخفی است.
