ضیاالحق امرخیل رییس دارالانشای کمیسیون انتخابات (راست) استعفا داد – عکس از آژانس خبری فرانسه

انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان، که قرار بود برای نخستین‌بار قدرت را در این کشور به گونه ای مسالمت‌آمیز و از طریق صندوق‌های رای منتقل کند، اینک خود به محل مناقشه تبدیل شده و کشور را در آستانه بحران قرار داده است.

عصر روز چهارشنبه، عبدالله عبدالله یکی از دو نامزد راه یافته به دور دوم، کنفرانسی خبری برگزار کرد و به صراحت گفت که به کمیسیون‌های برگزارکننده انتخابات اعتمادی ندارد. عبدالله همچنین از نمایندگان خود در کمیسیون‎های انتخاباتی و مراکز شمارش آرا خواست تا به ستادهای انتخاباتی خود برگردند. وی پنج سال پیش نیز در انتخابات ریاست‌جمهوری به عنوان نامزد شرکت کرد ولی به علت آنچه که وی و حامیانش تقلب گسترده به سود حامد کرزی رییس‏‎جمهوری کنونی افغانستان، می خواندند، از رفتن به دور دوم انتخابات خودداری کرد.

در انتخابات اخیر ریاست جمهوری افغانستان، عبدالله مهمترین شعار خود را مبارزه با تقلب عنوان کرد و گفت که تنها رقیب او در انتخابات تقلب است. در زمان بازشماری آرای دور اول انتخابات که ۱۶ ام فرودین ماه برگزار شد، صدها هزار رای عبدالله در استانهای هرات و بلخ ابطال شدند، موضوعی که خشم عبدالله و حامیانش را برانگیخت؛ اما حاضر شد تا به عنوان کسی که بیشترین آرا را کسب کرده بود، همراه با اشرف غنی احمدزی پای در مرحله دوم انتخابات بگذارد.

در دور اول انتخابات که روز ۱۶ فروردین برگزار شد، آرای عبدالله عبدلله ۴۵ درصد و آرای اشرف غنی احمدزی ۳۳ درصد اعلام شد. زلمی رسول و عبدرب الرسول سیاف نیز به ترتیب با کسب ۱۱ درصد و ۷ درصد از آرا در جایگاه سوم و چهارم ایستادند. در دور دوم انتخابات که در روز ۲۴ خرداد برگزار شد هم زلمی رسول و هم عبدرب رسول سیاف از عبدالله عبدالله اعلام حمایت کردند. در کنار آن‎ها، گل‌آقا شیرزی یکی از رهبران پشتون و نامزد دور نخست ریاست‎جمهوری، حمایتش را از عبدالله اعلام کرد.

اینک و همزمان با شمارش مرحله دوم انتخابات، عبدالله درخواست توقف شمارش آرا را داد. عبدالله اقدامات کمیسیون مستقل انتخابات را غیرقانونی و غیر مشروع اعلام کرد و گفت که از این پس عملکرد این کمیسیون برای مردم افغانستان قابل قبول نیست.

کمیسیون انتخابات مستقل یا غیر مستقل؟

همزمان با پایان دور دوم انتخابات ریاست جمهوری، حامیان آقای عبدالله اعلام کردند که در برخی استانهای مرزی با پاکستان تقلب‌های گسترده به سود اشرف غنی احمدزی صورت گرفته است. حامیان عبدالله اما مسول این تقلب‌ها را نه به رقیب انتخاباتی که به کمیسیون مستقل انتخابات نسبت می‌دهند. به عنوان مثال، در شبکه تازه تاسیس میترا که از آقای عبدالله حمایت می‌کند، اعلام شده است که در استان همچون خوست که تنها ۱۵۰ هزار نفر برای شرکت در انتخابات نام نویسی کرده اند بیش از ۴۰۰ هزار رای به سود اشرف غنی احمدزی به صندوق‎ ریخته شده است.

موضوع تقلب‌های گسترده، اما زمانی به اوج خود رسید که رییس پلیس کابل دو خودروی حامل “مواد حساس انتخاباتی” را متوقف کرد. این دو خودرو از سوی “ضیاءالحق امرخیل” دبیر کمیسیون مستقل انتخابات به سوی یکی از شهرستان ناامن کابل که امکان حضور ناظران مستقل انتخاباتی در آن وجود نداشت، در حال حرکت بود. پلیس کابل در بازرسی خودروها متوجه صدها هزار برگ رای می‌شود. ژنرال ظاهر ظاهر رییس پلیس کابل به سرعت در برابر دوربین خبرنگاران و در محل حادثه حاضر می‌شود تا از کشف یک “تقلب بزرگ” خبر دهد. او در برابر تلویزیون‌ها به صراحت دبیر کمیسیون مستقل انتخابات را مسوول این تقلب بزرگ اعلام کرد.

امرخیل اما این اتهام را رد و اقدام پلیس در بازرسی خودروها را محکوم کرد. وی همچنین گفت که پلیس دچار سوء تفاهم شده است.

در پی این موضوع ، عبدالله عبدالله در یک کنفرانس خبری حضور یافت و از حامد کرزی خواست تا دبیر کمیسیون انتخابات (امرخیل) را برکنار کند. عبدالله اعلام کرد که به شرطی نتایج انتخابات را خواهد پذیرفت که دبیر کمیسیون انتخابات برکنار شود، زیرا امرخیل حامی و پشتیبان اشرف غنی احمدزی است. درخواستی که از سوی حامد کرزی رد شد.

رییس کمیسیون مستقل انتخابات، اکنون در حالی متوجه اتهام تقلبات سنگین و سازماندهی شده است که “بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان” موسوم به “فیفا” نیز از ۲۵۰۰ مورد تخلف در زمان برگزاری انتخابات خبر داده است. این نهاد که نمایندگان آن در ۳۹۱۴ حوزه رای گیری از ۲۳ هزار حوزه رای گیری نظارت داشت در گزارش خود از «مداخله مقامات دولتی، پر شدن صندوق‌های رای به طور غیر قانونی، رای دادن افراد زیر سن قانونی و رای دادن مردان به جای زنان» خبر داده است.

چندی پیش نیز در شبکه‌‌های اجتماعی تصویری از اعضای کمیسیون مستقل انتخابات منتشر شد که با نشان دادن عدد ۵ حمایت خود را از اشرف غنی احمدزی اعلام می‌کردند. در انتخابات اخیر ریاست جمهوری افغانستان عدد۱ معرف آقای عبدالله و عدد ۵ معرف آقای احمدزی بود.

نادر محسنی سخنگوی کمیسیون مستقل شکایت ها نیز به طور تلویحی “کمیسیون مستقل انتخابات” را متهم به تقلب در انتخابات کرد. او گفت که بیشترین شکایت‌هایی که تاکنون به ثبت رسیده است، مربوط به شکایت از کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات است.

چندی پیش نیز در شبکه‌‌های اجتماعی تصویری از اعضای کمیسیون مستقل انتخابات منتشر شد که با نشان دادن عدد ۵ حمایت خود را از اشرف غنی احمدزی اعلام می‌کردند. در انتخابات اخیر ریاست جمهوری افغانستان عدد۱ معرف آقای عبدالله و عدد ۵ معرف آقای احمدزی بود.

افغانستان به بحران می‌رود؟

اشرف غنی احمدزی رقیب انتخاباتی آقای عبدالله که اکنون رییس جمهور محتمل افغانستان است، عبدالله را به پذیریش نتایج انتخاباتی دعوت کرده است. او در سخنانی که تلویزیون‌های افغانستان آن را پخش کردند گفت که عبدالله از شکست خود در انتخابات اطمینان حاصل کرده و از همین رو می‌خواهد کشور را به بحران بکشد.

رییس جمهور کرزی نیز روز گذشته درخواست عبدالله برای پادرمیانی سازمان ملل را پذیرفت و گفت که او از پیشنهادی که منجر به برطرف کردن ناآرامی های به‌وجود آمده از دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری شود، به نیکی استقبال می کند. او تاکید کرد که کشور آرام است و مراسم تحلیف رییس‌جمهور جدید در تاریخ مقرر شده برگزار خواهد شد.

در حالی که آقای کرزی بر آرام بودن کشور می کند، خبرهای حکایت از روزهای دشوارتر برای افغانستان دارد. حامیان پر نفوذ عبدالله عبدالله این روزها بیانیه‌های محکم و هشدارآمیزی خطاب به حکومت صادر می‌کنند و تجمعات خودجوش هم در شهرهای بزرگ در حال شکل گرفتن است.

روز گذشته محمد محقق معاون اول عبدالله که از چهره‌های شاخص قوم هزاره است در میان جمعیت بزرگی سخنرانی داشت. در تصاویری که از تلویزیون “راه فردا ” پخش می‌شد، محقق از جمعیت پرسید که آیا اگر از شما برای اعتراض‌های مدنی دعوت کنیم می‌پذیرید و جمعیت با فریاد تائید می‌کردند. غیر از این جمع، در برخی خیابان‌های کابل هم تجمعات خودجوشی با عنوان “جنبش ضد تقلب” شکل گرفته است.

در این تجمع‌ها که دانشجویان، جوانان، فرهنگیان و حتی برخی از نمایندگان مجلس حضور دارند جوانان روبان‌های قرمزی را به دوش انداخته اند و پلاکاردهایی در اعتراض به تقلب در انتخابات در دست دارند. همچنین در تصویر دیگری که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است ، عده زیادی از جوانان دیده می‌شوند که اسلحه در دست دارند و آمادگی خود را برای مبارزه مسلحانه اعلام کرده اند.

از سوی دیگر، برخی چهره‌های قدرتمند افغانستان و از حامیان عبدالله همچون ژنرال عطا محمد نور استاندار بلخ پیامی با عنوان ” اربابان قدرت و کمیسیون‌های انتخاباتی، منتظر پاسخ مردم باشید” را به دو زبان فارسی و انگلیسی بر روی صحفه فیس بوک خود منتشر کرد که در بخشی از این پیام آمده است: «شواهد و مدارک نشان می‌دهد که در دور دوم در هشت ولایت کشور تقلب‌های کلان و مهندسی شده و در حدود بیست ولایت کشور، به مقیاس مختلف به نفع یک نامزد مشخص در تبانی با نهادهای حکومتی و کارمندان کمیسیون، تقلب صورت گرفته و بدین ترتیب جنازه مردم سالاری را بر دوش کشیدند.»

والی بلخ که از چهره‌های قدرتمند شمال افغانستان محسوب می‌شود، در ادامه نوشت: «من متعهد هستم که برای اعاده حقوق مردم خویش از هیچ گونه سعی و تلاش تا پای جان دریغ نخواهم ورزید.» او برای برون رفت کشور از این بحران سه راه را پیش بینی کرد، مذاکره با دولت کرزی، دست زدن به نافرمانی مدنی و در صورت بی‌‌‌‌نتیجه ماندن این دو، دست زدن به هر اقدامی برای احقاق حقوق مردم.

افغانستان در تمام سی سال گذشته شاهد خشونت‌ها، ویرانی‌ها و آوارگی‌های بسیاری بود. ده سال نبرد با نیروهای شوروی، سال‌ها جنگ‌های داخلی و سپس حکومت طالبان و حمله ناتو به این کشور، دست به دست هم داده اند تا فرصت رشد برای این کشور محدود شود.

اکنون بسیاری‌ها بیم آن را دارند که در صورت ادامه این اعتراض‌ها و قبل از این‌که آقای کرزی راهکاری بیاندیشد، این تجمع‌های کوچک تبدیل به یک بحران بزرگ و رویارویی سراسری شوند.

آخرین خبرهای منتشر شده حکایت از استعفای ضیالحق امرخیل دارد. استعفای آقای امرخیل گرچه از خواسته های ستاد عبدالله عبدالله بود اما مشخص نیست که اکنون گره سیاسی افغانستان چگونه باز خواهد شد. آرای تقلبی و سالم چگونه از یکدیگر تفکیک خواهد شد. آیا حامیان آقای اشرف غنی احمدزی اجازه می دهند تا از آرایی که به حمایت از او ریخته شده بود باز شماری شود و از آنها کاسته شود؟ آیا حامیان عبدالله اکنون می توانند به سالم بودن نتایج انتخابات اعتماد کنند؟ این پرسش هایی است که تحولات افغانستان در روزهای آینده به آنها پاسخ خواهد داد.