احمد یوسف نورستانی، رئیس کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان

احمد یوسف نورستانی، رئیس کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان

کمیسیون انتخابات افغانستان با اعلام نتایج ابتدایی انتخابات ریاست جهوری این کشور گفته است که هیچ یک از نامزدان نتوانسته است رای کافی برای پیروزی بدست آورند و انتخابات به دور دوم رفته است.

آمار ارایه شده نشان می دهد در این انتخابات که به طور همزمان با انتخابات شوراهای ولایتی برگزار شد شش میلیون ٨٩٢ هزار و ٨١۶ تن که ۶۴ درصد آنان را مردان و ٣۶ درصد آنان را زنان تشکیل می دهند، رای داده اند.

احمد یوسف نورستانی، رئیس کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان روز شنبه ۶ثور/اردیبهشت نتایج اولیه این انتخابات را اعلام کرد که بر پایه آن عبدالله عبدالله با کسب ٢٩٧٣٧٠۶ رای( ۴۴،٩ درصد) و اشرف غنى با ۲۰۸۲۴۱۷ رای(٣١،۵ درصد) بیشترین رای را گرفته اند.

پس از این دو تن، زلمى رسول با کسب ٧۵٩۵۴٠ رای(١١،۵ درصد) عبدرب الرسول سیاف ۴۶٨٣۴٠رای( ٧،١ درصد) قطب الدین هلال ١٨٠٨۵٩ رای( ٢،٧ درصد)، محمد شفیق گل آغا شیرزى ١٠۶۶٧٣ رای( ١،۶ درصد)، داود سلطان زوى ٣٠٧٣٧ رای( ٠،۵ درصد) و هدایت امین ارسلا با بدست آوردن ١۵٣٩۴ رای( ٠،٢ درصد ) به ترتیب در ردیف سوم تا هشتم جای گرفته اند.

قرار است نتایج نهایی ٢۴ ثور/اردیبهشت اعلام شود اما تا آن زمان کمیسیون شکایات انتخاباتی موظف شده است به شکایات نامزدان رسیدگی کند و این احتمال وجود دارد که نتایج کنونی تغییر کند.

مبارزات دوماهه انتخابات ریاست جمهوری ۱۳ دلو/بهمن ۱۳۹۲ با حضور ۱۱ نامزد آغاز شد و در جریان ماه دوم، سه تن از نامزدان از ادامه رقابت انصراف دادند و متباقی به ویژه چندتن از نامزدان برتر با وجود تشابه برنامه های شان، از ائتلاف با یکدیگر خوداری کردند.

دموکراسی جوان افغانستان با حضور این تعداد نامزد نشان داد که یک کثرت گرایی مثبت سیاسی را تجربه می کند که در طول حیات این کشور سابقه نداشته است اما راه کارهای قومیت محور اکثر این نامزدان برای وارد شدن به میدان مبارزات انتخاباتی زنگ خطر برجسته کردن مسائل تباری را به صدا در آورده است.

جدا از این که نامزدان و معاونان آنان در باره مسائل تباری چه اندیشه ای دارند و و تا چه اندازه به آن باور دارند، اما این مسائل در شکل گیری تیم های انتخاباتی نقش محوری داشته است؛ بیشتر این تیم ها با ترکیبی سه گانه از اقوام پشتون، تاجیک، ازبک و هزاره ایجاد شده اند و به ویژه معاونان نامزدان با گمان این که ” بانک رای” قوم خود هستند انتخاب شده اند.

با وصف این که احترام به همه شهروندان از شعارهای اصلی نامزدان بوده است اما بهره برداری ابزاری اکثر تیم های انتخاباتی از مسائل قومی به شکاف های بیشتر در این زمینه دامن زده است.

تلاش هایی که برای ائتلاف نامزدان در قبل و در جریان مبارزات انتخاباتی صورت گرفت نشان داد که مسائل قومی تا چه اندازه مورد توجه است. این موضوع در قضیه کناره گیری دو تن از سه نامزدی که قبل از برگزاری انتخابات به نفع یکی از نامزدان کنار رفتند، مشهود بود.

هر چند شمار زیادی از افرادی که در این انتخابات رای داده اند در گفتگو با رسانه و یا در شبکه های مجازی تاکید کرده اند که از رای خود به عنوان وسیله ای قاطع در نفی خشونت و جنگ طلبی طالبان استفاده کرده اند و به دموکراسی رای داده اند و یا رای خود را برای انتخاب شخصی شایسته به صندوق ها ریخته اند اما افرادی که بر عکس این می اندیشند نیز کم نیستند.

دست کم از محتوای گپ ها و بحث های شماری از هواداران دو نامزد پیشتاز در فضای شبکه های اجتماعی خطر دو و یا چند قطبی شدن و شکاف بیشتر قومی دیده می شود و این خطر احساس می شود که در صورت قطعی شدن دور دوم انتخابات، صف بندی های قومی تشدید شود.

علل کشانیده شدن انتخابات به دور دوم

اشتباهات محاسباتی در چگونگی شکل گیری تیم های انتخاباتی و سپس عدم توافق چهار نامزد مطرح در ائتلاف با یک دیگر سبب شد تا هر کدام از آنان راه خود را بروند و آرای مردم پراکنده شود.

عبدالله عبدالله و عبدرب الرسول سیاف دو نامزد برجسته احزاب جهادی با وجود این که سال ها هم سنگر بوده اند اما به دلیل عدم همدیگر پذیری، از ائتلاف با یکدیگر خودداری کردند.

عبدالله با انتخاب محمد خان، چهره ارشد حزب اسلامی و محمد محقق از رهبران اقلیت هزاره و رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان به عنوان معاونان اول و دوم خود به میدان آمد. هر چند وی پشتون است اما به دلیل هم سنگر بودنش و نزدیکی اش با احمد شاه مسعود، فرمانده پیشین جهادی ضد طالبان و حلقه یاران نزدیک به وی، دربین مردم غیر پشتون از حمایت بیشتری برخوردار است. نتایج ابتدایی نیز نشان داد که بیشترین رای تیم وی از مناطق شمالی، غربی و مرکزی بوده است.

اشرف غنی احمد زی، پشتون تبار از چهره های تکنوکرات که از حمایت زلمی خلیل زاد، سیاستمدار امریکایی افغان الاصل و علی احمد جلالی و حنیف اتمر از وزیران پیشین حکومت افغانستان و حتی برخی از شخصیت های جهادی برخوردار است با وجود تلاش های زیاد نتوانست به هم پیمانی با هیچ یک از نامزدان مطرح دست یابد.

احمد زی با انتخاب جنرال عبدالرشید دوستم، رهبراقلیت ازبک و سرور دانش از چهرهای اقلیت هزاره به عنوان معاون اول و دوم خود وارد میدان مبارزات انتخاباتی شد. بیشترین رای آقای غنی از مناطق شرقی، جنوبی و مناطق ازبک نشین بوده است.

زلمی رسول از نزدیکان شاه سابق با چراغ سبز حامد کرزی به میدان آمد و این گمانه زنی را بر انگیخت که شاید با برخورداری از حمایت حکومت، در یک رقابت تنگاتنگ با عبدالله و اشرف غنی قرار بگیرد.

رسول پشتون تبار نیز با انتخاب احمد ضیاء مسعود، برادراحمد شاه مسعود، فرمانده فقیدمجاهدین و خانم حبیبه سرابی، والی پیشین بامیان از میان مردم تاجیک و هزاره وارد کارزار انتخاباتی شد وبا انصراف عبدالقیوم کرزی، برادر حامد کرزی از ادامه رقابت ها، به یکی از نامزدان مطرح تبدیل شد اما بر خلاف انتظار نتوانست به دلیل اشتباه محاسباتی به عنوان یک نامزد جدی عرض اندام کند.

تامین امنیت و مدیریت مستقلانه انتخابات

در این دور از انتخابات، برای نخستین بار تامین امنیت و مدیریت انتخابات بر عهده افغان ها بود. نیروهای امنیتی افغانستان با تدابیر شدید امنیتی و تلاش زیاد توانستند حملات طالبان را بخاطر برهم زدن انتخابات دفع کنند اما کمیسیون های انتخاباتی با وجود موفقیت هایی که از لحاظ تکنیکی نسبت به انتخابات قبلی داشته اند اما نگرانی ها و تردیدهای زیادی در مورد شفافیت کاری آنان وجود دارد.

آرای داود سلطان زوی و هدایت امین ارسلا دو تن از این نامزدان به مراتب با یکی از معیار های نامزدی برای انتخابات که برخورداری از حمایت ۱۰۰ هزار تن از مردم است فاصله دارد. این دو نامزد کاپی ۱۰۰ هزار کارت رای دهی که گفته می شود از حامیان شان است به کمیسیون انتخابات ارایه کرده اند اما یکی از آنان حدود ۳۱ هزار رای و دیگری ۱۵ هزار رای گرفته است.

شکایات متعدد در مورد کمبود برگ رای دهی در شماری از مناطق، بروز تقلب به نفع برخی از نامزدان و باطل اعلام کردن ده ها هزار برگ رای از مشکلات بزرگی است که تا اکنون گزارش شده است.

معرفی اعضای ارشد کمیسیون انتخابات و کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی از سوی قدرتمندان صاحب نفوذ و تائید نهایی آنها از سوی حامد کرزی نیز انتقاد های جدی را در پی داشته است. این نگرانی وجود دارد که شماری از اعضای این کمیسیون ها به دلیل وابستگی شان به عناصر قدرت، نتایج را به نفع نامزد مورد نظر خود تغییر دهند.

در صورتی که انتخابات به دور دوم کشانیده شود و هر دو نامزد پیشتاز برای یک رقابت حاضر شوند، دور دوم انتخابات مطابق با قانون، هفتم جوزا/خردا ۱۳۹۳ برگزار می شود و نتایج آن نیز دو هفته پس از آن اعلام خواهد شد.

اما از آن جایی که تا آن زمان هوا گرم می شود، انتظار می رود با گرم شدن هوا حملات طالبان نیز بخاطر برهم زدن انتخابات افزایش یابد و نا امنی بیشتر شود.

تا هنوز مشخص نیست که آیا حکومت افغانستان اراده سیاسی لازم را برای برگزاری دور دوم انتخابات دارد یا نه و یا میزان شرکت مردم به چه اندازه خواهد بود؟ اما بدیهی است که مشروعیت دولت آینده افغانستان و ثبات این کشور به این انتخابات گره خورده است؛ انتخاباتی که از حمایت جدی جامعه جهانی نیز برخوردار است.