بنزین
براساس نرخ‌هایی که بامداد امروز جمعه ۵ اردیبهشت در اطلاعیه شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران اعلام شد، قیمت بنزین سهمیه‌ای به ۷۰۰ تومان در هر لیتر افزایش یافت.
در این اطلاعیه آمده که قیمت بنزین آزاد به هزار تومان در هر لیتر رسیده است. قیمت بنزین سوپر سهمیه و آزاد به ترتیب لیتری هشتصد و هزار و صد تومان اعلام شده است.
قیمت‌های جدید از بامداد امروز جمعه اعمال شد. روابط عمومی شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران در پایان اعلام کرد بنزین ۴۰۰ تومانی باقی مانده در کارت های سوخت، کماکان معتبر بوده و دارندگان کارت های سوخت می توانند این سهمیه ها را با همان نرخ ۴۰۰ تومانی از جایگاهها دریافت کنند.
همچنین در این اطلاعیه آمده است سهمیه کامل اردیبهشت ماه خودروهای سواری شخصی و موتورسیکلت ها در همین روز در کارت های آنها شارژ می شود.
در حالی که انتظار برای اعلام نرخ های جدید به پایان رسید، طی روزهای اخیر صف های طولانی مردم در جایگاه های سوخت برای خرید و ذخیره بنزین، افزایش یکباره مصرف حدود ۲۵ تا ۳۰ ملیون لیتر در طی سه روز اخیر را به همراه داشته و متوسط مصرف روزانه بنزین در ایران را به ۱۰۰ میلیون لیتر رسانده بود.
متوسط مصرف این فرآورده استراتژیک نفتی برای نخستین بار در آخرین روز سال ۱۳۹۲ و به دلیل نیاز مسافران نوروزی به خرید بیشتر بنزین برای سفرهای نوروزی سه رقمی شد و به اوج خود رسید.
متوسط مصرف روزانه بنزین در ایران از ابتدای سال پیش با حدود ۸ درصد افزایش به ۷۰ میلیون لیتر در روز رسیده است. براساس برآوردهای مرکز پژوهش های مجلس ایران، کل خودرهای این کشور پانزده و هشت دهم میلیون دستگاه برآورد شده است. با توجه به سهمیه ماهیانه ۶۰ لیتری خودروهای در این کشور، برآورد می شود هر خودرو ۴/۴ لیتر بنزین در روز بسوزاند. این میزان دو ممیز چهار لیتر بیشتر از سهمیه روزانه هر خودرو است. با توجه به قیمت جدید بنزین که امروز اعلام شد هر خودروی شخصی روزانه دو هزار و ۴۸۰ تومان برای بنزین هزینه می کند. اگر این رقم را میانگین مصرف خودروها در ایران در نظر بگیریم، مردم در این کشور بیش از ۱۷۳ میلیارد تومان برای بنزین آزاد و سهمیه ای هزینه می کنند.
بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران در شهریور سال ۹۲ گفته بود براساس قیمت سوخت آن زمان، قیمت هر یک لیتر بنزین در این کشور بیش از ۳۰۰۰ تومان برآورد می شد.
اگر فرض را بر آن بگیریم که هزینه عرضه بنزین به بازار ایران و میزان مصرفی مردم ایران ثابت بماند، در سال جدید هزینه تولید و عرضه بنزین توسط دولت این کشور امسال ۷۶ هزار و ۶۵۰ میلیارد تومان خواهد بود. مبلغ پرداختی توسط مردم برای بنزین با توجه به قیمت های جدید ۲۰ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان خواهد بود. با این حساب در سال جاری دولت برای بنزین ۵۶ هزار و ۵۵۰ میلیارد یارانه پرداخت خواهد کرد.
نرخ بنزین آزاد و سهمیه در سال گذشته به ترتیب ۷۰۰ و ۴۰۰ تومان بود. مصرف ۷۰ میلیون لیتری مردم در روز، هزینه ای معادل ۱۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان در سال برای مردم ایران رقم زد. از آن جایی که هزینه متوسط بنزین برای دولت ۷۶ هزار و ۶۵۰ میلیارد تومان بود، دولت در سال گذشته ۶۳ هزار میلیارد تومان برای بنزین یارانه قائل شده بود.
مقایسه هزینه دولت ایران در سال جاری و سال گذشته نشان می دهد که دولت حسن روحانی امسال ۶ هزار و ۴۵۰ میلیارد تومان از محل یارانه های بنزین درآمد خواهد داشت.
قانون بودجه سال ۹۲ مصوب مجلس به دولت اجازه داده بود درآمد دولت از محل هدفمندی یارانه ها ۵۰ هزار میلیار تومان باشد. برای هدفمندی یارانه‌ها در سال ۹۲، ۱۱ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان از محل بودجه و ۳۸ هزار ۸۰۰ میلیارد تومان از محل افزایش قیمت‌ها تامین شد.
قانون بودجه سال جاری نیز به دولت اختیار داده تا حدود ۴۸ هزار میلیارد تومان از محل هدفمندی یارانه‌ها درآمد کسب کند و تحقق این میزان درآمد مستلزم افزایش قیمت حامل‌های انرژی است.
بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، پیشتر گفته بود که دولت قصد دارد در سال ٩٣ درآمدهای خود از محل افزایش قیمت انرژی را حدود ۶۰درصد بالا ببرد.
هفته گذشته نیز علی طیب نیا وزیر اقتصاد و امور دارایی ایران نیز در برنامه ای در تلویزیون ملی این کشور برای آماده سازی افکار عمومی توضیحاتی در خصوص چرایی افزایش قیمت بنزین مطرح کرد. وی با اشاره به این که در حال حاضر فاصله معناداری میان قیمت حامل های انرژی در ایران و سایر کشورهای جهان و حتی سایر کالاها در ایران وجود دارد، آماری را قرائت کرد که به مقایسه قیمت این فرآورده با فیمت های جهانی می پرداخت.
به گفته وی قیمت بنزین قبل از انقلاب اسلامی در این کشور و در سال ۱۳۵۰ حدود ۱۲۰ درصد قیمت های جهانی بوده که تا سال ۱۳۵۵ کاهش پیدا می کند و به ۹۰ درصد قیمت های جهانی می رسد. این روند نزولی در سال های بعد از انقلاب نیز ادامه پیدا می کند و در سال ۸۱ به ۲۷ درصد و در سال ۸۲ به ۱۶ درصد قیمت های جهانی می رسد.
هرچند در دوره احمدی نژاد (رییس جمهور سابق ایران) و به دنبال اجرای طرح هدفمندی یارانه ها قیمت ها به طور صعودی افزایش یافت. قیمت بنزین در سال ۱۳۸۴ هشتاد تومان (۰٫۰۸$) معادل هشت سنت و با آغاز دولت احمدی نژاد به میانگین ۲۵۰ تومان (۰٫۲۶ $) معادل بیست و شش سنت رسید. پس از اجرای طرح هدفمندی در سال ۱۳۸۹ به ۵۵۰ (بنزین آزاد ۷۰۰ تومان و بنزین دولتی ۴۰۰ تومان) تومان (۰٫۵ $) معادل ۵۰ سنت فزایش یافت و اکنون گمانه زنی ها حاکی است که نرخ جدید بنزین آزاد حدود ۱۰۰۰ تومان (۰٫۸۳ $) معادل ۸۳ سنت خواهد بود.
افزایش قیمت بنزین، نخستین آزمون سخت دولت روحانی
کاهش سهمیه حامل های انرژی و دوبرابر شدن قیمت برخی از آن ها از سال ۲۰۱۲ نارضایتی برخی مردم را در بر داشته است. این اقدام اولین آزمون مهم پیش روی حسن روحانی رییس جمهور اعتدالگرای ایران، برای سنجش میزان حمایت افکار عمومی از سیاست های دولت وی در مقابل حملات رقبای تندرو اش است.
حسن روحانی که هنگام انتخابات وعده داده بود آزادی های اجتماعی را افزایش دهد و برخی از آسیب های اقتصادی ناشی از تحریم ها را ترمیم نماید، موفق شد کمی ارزش ریال ایران را تثبیت کند و نرخ بالای تورم را کمی کنترل کند.
اما گمان می رود افزایش قیمت بنزین که تاثیر مستقیم در زندگی روزمره مردم دارد، محبوبیت وی را میان رای دهندگانش محک بزند.
دکتر صادق زیبا کلام، استاد دانشگاه تهران، در این باره به شرق پارسی گفت: «باید به این نکته توجه داشت که مردم با روحانی کاری ندارند آنها تورم، مشکلات اقتصادی را می بینند. اگرچه درست هم می گویند دولت روحانی محبوبیتش را اندکی از دست داده است، اما این بار بر سر سیاست نیست همه اصول گرایان و اصلاح طلبان همه در یک کشتی هستند.»
به گفته این استاد دانشگاه «محبوبیت هر فردی که در راس نهاد دولت قرار می گیرد به نوعی به نظام گره خورده است و اگر مسئله از دست رفتن محبوبیت روحانی را جدی بدانیم باید از دست رفتن محبوبیت نظام را هم در نظر بگیریم. چرا که بسیاری از تصمیمها در این کشور بر اساس تصمیم نظام است».
