یچارد فرای ایرانشناس برجسته آمریکایی روز ۲۷ مارس (۷ فروردین) در سن ۹۴ سالگی درگذشت – عکس از خبرگزاری فارس
در حالی که انتظار می‌رفت بر اساس وعده های قبلی که به ویژه در دولت محمود احمدی نژاد داده شده بود، جسد ریچارد فرای ایرانشناس برجسته آمریکایی بدور از حاشیه در اصفهان و در کنار زاینده‌رود دفن شود، با تحولات اخیر، تحقق این امر بسیار بعید به نظر می رسد.
در پی اعتراض شماری از مردم اصفهان به دفن احتمالی جسد ریچارد فرای ایرانشناس مشهور آمریکایی در این شهر، اکنون ۸ تن از نمایندگان این استان هم در نامه ای به رئیس جمهور ایران با این مسئله به شدت مخالفت کردند.
در نامه شدید اللحن این نمایندگان که خبرگزاری ایسنا آنرا منتشر کرده، آمده است: « با توجه به فضای فرهنگی و اعتقادی و سیاسی اصفهان و طرح این موضوع در اجتماعات مذهبی به خصوص در نمازجمعه این هفته اصفهان توسط حضرت آیت‌الله مهدوی نماینده محترم مردم اصفهان در مجلس خبرگان و امام جمعه موقت استان و عکس‌العمل شدید مردم شریف استان و جریحه‌دار شدن غیرت دینی و ملی مردم، انتظار می‌رود حضرتعالی با تدبیر خود دستوری لازم به وزارت خارجه و اطلاعات و میراث فرهنگی صادر فرمایید که به هیچ عنوان تن به این ننگ دیپلماتیک و تحمیل زورمدارانه ندهند که با عکس‌العمل شدید کنترل نشده مردمی مواجه خواهید شد.»
در این میان، یک منیع آگاه در کمیسیون فرهنگی مجلس ایران که نخواست نامش فاش شود روز دوشنبه در گفتگو با ایلنا از عقب‌نشینی دولت در این موضوع با توجه به حوادث چند روز گذشته در اصفهان خبر داده است.
وی گفت: «عقب‌نشینی دولت در این مساله کار درستی نیست. اگرچه با توهین‌های صورت گرفته دفن ریچاد فرای دیگر در این مکان صحیح نیست.»
یکی از مقامات فرهنگستان علوم در ایران هم در گفتگو با شرق پارسی تایید کرده که با توجه به شرایط به وجود آمده بعید است پیکر این ایرانشناس مطابق وصیتش در اصفهان دفن شود.
آیت الله دکتر سید مصطفی محقق داماد، رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم، در این باره به شرق پارسی گفت: «از زمانی که خبر درگذشت ریچارد فرای فقید را مطلع شدیم تمام تلاش و کوشش خود را به کار بستیم تا طبق وصیت ایشان عمل شود. از طریق سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بنیاد ایرانشناسی، دفتر ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه پیگیر این ماجرا شدیم که پیکر ایشان به ایران انتقال یابد و در مراسمی که در خور شان ایشان است در کنار آرتور پوپ که او هم ایران شناسی ارزنده بود و هم اکنون مقبره او در اصفهان قرار دارد تدفین شود”.
وی افزود: «در این مدت از سوی مسئولین امر که به خصوص آنها که وظیفه فرهنگی دارند هیچ کاری صورت نگرفت و پیکر ایشان همچنان در سردخانه بیمارستانی در آمریکا منتظر نظر مثبت ما بود. اما متاسفانه عده ای با تحرکات تند و افراطی این مرد ایران شناس را جاسوس نامیدند و باعث شدند فضای جامعه به سویی رود که امکان تدفین او نباشد.»
رییس شورای تولیت موقوفات بنیاد دکتر محمود افشار با اشاره به این نکته که ما چند سال پیش در بنیاد افشار جایزه مرحوم افشار ره به ایشان به خاطر فعالیتهای گسترده ایران شناسی او اعطا کرده بودیم گفت: «این مرد بزرگ خدمات ارزنده ای به ایران شناسی در جهان کرده است. مهم نیست که انسان در کجا به خاک سپرده شود اما این حرکتی معنوی بود و نشان از قدرشناسی ایرانیان که به کسانی که به تاریخ و فرهنگ ایران اهمیت می دهند، ارزش قائل هستند.»
به گفته دکتر محقق داماد، «تا این لحظه گویا قضیه تدفین فرای فقید منتفی است. من این تحرکات که در جامعه رخ داده را نشان از تحرکات افرادی متعصب و جاهل می دانم».
همچنین روز دوشنبه علی مطهری، یکی از نمایندگان شاخص مجلس ایران در مصاحبه‌ای صراحتا گفته است که واکنش‌هایی که نسبت به فرای و دفن نشدن وی در زاینده‌رود وجود دارد مواضع کمیسیون فرهنگی مجلس نیست.
در این میان روابط‌عمومی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران روز دوشنبه در پاسخ به ایلنا نسبت به این مسئله سکوت کرد و تنها اعلام کرد که این مسئله توسط وزارت امور خارجه در حال پیگیری است و سازمان در این زمینه موضع رسمی ندارد.
در چند روز گذشته تجمع‌هایی در کنار مقبره ایرانشناس آمریکایی پرفسور پوپ در اصفهان (پل خواجو) برگزار شده است که طی آنها شماری از مردم با سر دادن شعار و دست نوشته‌هایی خواهان جلوگیری از دفن ریچاد فرای در این شهر شده اند.
روزنامۀ کیهان در روز هفدهم فروردین ریچارد فرای را به جاسوسی و ارتباط با سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) متهم کرد. ادعایی که عَدِن نبی همسر آقای فرای آن را رد کرده است.
این روزنامه همچنین در یادداشتی ضمن انتقاد از اعطای خانه ای در اصفهان به فرای در دولت قبل در ایران، از استاد وی آرتور پوپ که پیکرش در کنار زاینده رود به خاک سپرده شده به عنوان «سارق آثار باستانی ایران» یاد کرد .
خبر فوت ریچارد نلسون فرای هفتم فروردین ماه امسال اعلام شد. وی ایرانشناسی بود که بیش از ۷۰ سال از زندگی‌اش را صرف مطالعه و پژوهش درباره فرهنگ فلات ایران کرده است و به خاطر علاقه‌اش به ایران، وصیت کرده بود که در کنار زاینده رود دفن شود.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در نخستین واکنش پس از گذشت دو هفته از درگذشت فرای و مطرح شدن وصیت او، نامه‌ای را خطاب به محمد نهاوندیان رییس دفتر رییس‌جمهور ایران نوشت و طی آن درخواست کرده است پیکر ریچارد فرای از بیمارستانی در بوستون آمریکا به ایران منتقل و در اصفهان کنار مزار آرتورپوپ دفن شود. ضمن آنکه بر اساس این نامه، مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی اعلام کرده است بقیه امور، از تحویل پیکر در فرودگاه تا خاکسپاری مشارالیه در اصفهان را برعهده خواهد گرفت.
از سوی دیگر، رییس مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی به عنوان وصی این ایرانشناس آمریکایی که پیش از این نیز برای عملی شدن خواسته‌ی او پس از مرگ، تلاش کرده بود، به‌تازگی نامه‌ای را خطاب به رییس‌جمهور ایران نوشته است.
براساس گزارش سایت رسمی مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، سیدکاظم موسوی بجنوردی با توجه به تحرکات اخیر در شهر اصفهان مبنی بر مخالفت با خاکسپاری ریچارد فرای در این شهر، در نامه‌ای خطاب به روحانی خواستار جلوگیری و ممانعت از حرکت‌های فریبکارانه و دروغ‌پردازان شد و تقاضا کرد که رییس جمهور در صدور مجوز ورود پیکر پروفسور فرای تعجیل کند.
در این میان با توجه به جنجال ها، عدن نبی همسر ایرانی و آشوری فرای گفته است که تمام تلاش وی عمل به وصیت آن مرحوم بوده است. او در عین حال گفت: «دکتر ریچارد فرای یا در اصفهان کنار پوپ یا در نارنجستان شیراز مدفون شود خوب است.»
وی این را هم گفته است که اگر ایران موافقت نکند جسد پروفسور فرای در افغانستان یا در شهر دوشنبه تاجیکستان به خاک سپرده خواهد شد.
