از چپ به راست: محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران، کا‌ترین اشتون مسئول امور سیاست خارجی اتحادیه اروپا، جان کری وزیر امور خارجه آمریکا – رویترز

گفته می شود که شنیدن آن چه در هتل های سوئیس، محل ملاقات مذاکره کنندگان آمریکایی و ایرانی در خصوص برنامه هسته ای ایران، به دور از چشم و گوش کشورهای کنجکاو، در جریان بود، از اسرائیلی ها مخفی نماند.

شدت پنهان کاری موفقیت آمیز نبود، آنچه درباره مذاکرات لو رفت و منتشر شد دوستان را شوکه کرد و مذاکره کنندگان را رسوا کرد. آنچه را که مایل بودند از سه گروه، جمهوری خواهان مخالف در کنگره و اسرائیل و کشورهای عربی خلیج، پنهان کنند افشا شد. فرآیند لو رفتن، به فاش شدن اسرار تفاهم درباره چارچوب توافق هسته ای، خدمت بزرگی کرد، و هر دو گروه را مجبور کرد برنامه های خود را تغییر دهند. حتی پس از فاش شدن و شوک به وجود آمده، هنوز هم از اینکه مبادا اسراری وجود داشته باشد که دو گروه موفق به پنهان کردن آن ها شده باشند، شک و تردید و نگرانی هایی باقی مانده است. با وجود اینکه دولت پرزیدنت باراک اوباما به اصلاح روابط و دادن تعهدات و اطمینان بخشیدن علاقمند بود، اما در خلیج هنوز هم شک و تردید وجود دارد، و آن طور که از یکی از آن ها شنیدم، شریک تنها یک بار خیانت نمی کند.

اما اسرائیلی ها چگونه توانستند این راز بزرگ را فاش کنند؟ گفته می شود که اسرائیلی ها یک ویروس الکترونیکی را به کامپیوترهای هر سه هتل انتقال دادند و بدون این که کسی متوجه کنجکاوی آن ها شود توانستند اطلاعاتی را درباره آنچه گفته و نوشته می شود جمع آوری کنند؛ و روسی ها از طریق یک شرکت متخصص در مبارزه با نرم افزارهای جاسوسی، دزدان را رسوا کردند، و گفتند که این ویروس اسرائیلی را در کامپیوترهای هر سه هتل محل اقامت مذاکره کنندگان پیدا کردند. اگر چه همه ما می دانیم که اسرائیلی ها از بهترین توسعه دهندگان فن آوری «هک کردن» و نفوذ به کامپیوترها در جهان هستند، اما بعید می دانم که اسرائیلی ها اطلاعات خود را تنها به صورت الکترونیکی جمع آوری کرده باشند، بلکه معتقدم آن ها ترجیحاً این اطلاعات را به روش های قدیمی، یعنی از طریق یکی از شرکت کنندگان در مذاکرات یا از خودیها، از هیئت آمریکایی و یا حتی هیئت ایرانی، به دست آورده باشند. چرا که در درون رژیم ایران کسانی هستند که با این توافق مخالف هستند و کسانی هم هستند که با خود رژیم مخالفند. و چه بسا نشان دادن نفوذ از طریق الکترونیکی ، برای رد گم کردن اثرات انجام دهندگان این کار باشد. البته عملیات جاسوسی الکترونیکی تکامل یافته و می تواند در تلفن های همراه، و کامپیوترهای ثابت و یا قابل حمل، شبکه های تلفن و حتی دستگاههای هشدار دهنده داخل ساختمان ها، و همچنین دوربین های امنیتی و نگهبانی در ساختمان ها به کار روند و برای دیدن و اطلاع یافتن از آنچه در جریان است می توان از راه دور آن ها را کنترل کرد. با این حال، بعید می دانم که مذاکره کنندگان تا این حد احمق باشند که اجازه دهند این قبیل دستگاهها در همان اتاق مذاکرات همراه آن ها باشد. امروزه همه به خوبی می دانند که در بسیاری از نهادها و مؤسسات رسمی و حساس ، ورود همه انواع تلفن و کامپیوتر به اتاق های مذاکرات و دفاتر خصوصی به شدت ممنوع است.

حدس می زنم لو رفتن کار شخصی از یکی از دو گروه باشد؛ حتی اگر اعضای دو گروه، و کسانی که آن ها را کمک می کنند، از سوی دولت های خود تحت مراقبت شدید امنیتی باشند، اما این امر مانع انتقال اسرار به طرف سوم نمی شود. به خصوص که بیشتر مذاکره کنندگان، از احتمال نفوذ بشر و همچنین نفوذ الکترونیکی نیز آگاهی دارند.

در گفتگوها، اسرار دوام نمی یابد، و بهترین گزینه برای سیاستمداران این نیست که از اسرار حفاظت کنند، بلکه بهتر این است که آن را اعلام کنند و بعدها با آن برخورد کنند، زیرا در غیر این صورت لو خواهد رفت. این چیزی است که یکی از مقامات آمریکایی به روزنامه «وال استریت ژورنال»، البته با عبارتی متفاوت گفت؛ که فاش شدن همیشه یکی از احتمالات وارد است، محرمانه بودن مهم نیست، بلکه دفاع کردن از اسرار مهم است.

خود مذاکرات، بین آمریکاییها و ایرانی ها، یک راز نیست، بلکه معمای گیج کننده، مبهم بودن مذاکرات است. آن چه باعث افزایش شک و تردید شد، علاقمندی هیئت آمریکایی برای جلوگیری از اطلاع رسانی به هم پیمانان خود، مانند اسرائیلی ها و خلیجی ها، از روند گفتگوها بود. مبهم بودن مذاکرت باعث افزایش شک و تردید شد و این که آمریکایی ها به ایرانی ها چه خواهند داد؟ و بالعکس؟ این پرسش ها برای دولت ها سرنوشت ساز بود. با این که آن ها می دانند که این اسرار موقتی است و تنها تا زمان پایان یافتن توافق محرمانه خواهند ماند. موفقیت اسرائیلی ها در گشودن قفل ها، آمریکایی ها را شگفت زده کرد. اسرائیلی ها از هیچ تلاشی برای افشای جزئیات امتیازات آمریکایی ها فرو گذار نکردند، تا جایی که نزدیک بود مذاکرات را از بین ببرند. اما دولت واشنگتن سریعاً به تصحیح برخی از مواضع خود و توضیح آن ها پرداخت، سپس برای متقاعد کردن طرف هایی که شک و تردید داشتند، مانند خلیجی ها تلاش کرد و به آن ها اطمینان داد که با هر وسیله ای که به آن ها اطمینان خاطر بدهد جبران خواهد کرد؛ از این رو نشست کمپ دیوید را با سران خلیجی بر گزار کرد.

گمان نمی کنم، و بعید می دانم، که از اسرار مذاکرات درباره برنامه هسته ای ایران، چیز با اهمیتی باقی مانده است که هنوز فاش نشده باشد، و اگر بعدها متوجه شدیم که اشتباه کرده ایم، در آن صورت باید به دولت آمریکا برای ایفای این نقش فوق العاده سینمایی، جایزه اسکار عطا کرد.