دانه‌ای که تلخی و پاکی را همزمان با هم دارد

لالیبیلا(اتیوپی): شوقی الرئیس

مورخان براین اتفاق نظر دارند که چوپانی گله بزهایش را در یکی از کوه‌های اتیوپی در اوایل قرن نهم می‌چراند که متوجه شد گله بزهایش روز به روز و به شکل بی سابقه‌ای چابک‌تر می‌شوند. هروقت از دانه‌های بوته‌هایی سبز که به وفور در آن منطقه وجود داشت می‌خوردند، با سرعت باور نکردنی از شیب‌های تند بالا و پایین می‌رفتند. آن دانه‌ها را امتحان کرد. شادابی زیاد و نیروی بالایی در خود حس کرد که قبلا تجربه نکرده بود. این آغاز کشف بوته‌ای بود که امروز از آن پرمصرف‌ترین نوشیدنی جهان استخراج می‌شود. نوشیدنی که صدها میلیون نفرهر روز صبح، فعالیت‌شان را با آن شروع می‌کنند و تصور زندگی بدون آن محال به نظرمی‌رسد.

قهوه از اتیوپی و دریای سرخ گذشت وبه شبه جزیره عربی رسید. برخی براین باورند که اینجا و در اواسط قرن یازدهم برای اولین بار بوداده شد. در قرن سیزدهم برای مصرف قهوه که حالا رفیق وهمراه مسلمانان در حضر و سفر و حتی فتوحاتشان شده بود، آن را بومی‌دادند. قهوه از این راه به شمال افریقا و حوزه مدیترانه رسید و بعد هم توسط تاجری ونیزی در سال ۱۶۱۵به هند و اروپا رسید.

نوشته‌های سفرنامه نویسان اروپایی نشان می‌دهد، بوته و شراب قهوه در اواسط قرن هفدهم توسط دزدان دریایی به امریکای لاتین رسید، جایی که امروزه بهترین قهوه دنیا کشت می‌شود و پایه اقتصاد بسیاری از کشورهاست.

گفته می‌شود لوئی چهاردهم پادشاه فرانسه اولین قهوه‌اش را در سال ۱۷۱۴ نوشید بعد از اینکه پادشاه اسپانیا بوته‌ قهوه‌ای به پارک گیاهان پاریس هدیه کرد. او سالانه معادل ۱۵ هزار دلار صرف قهوه می‌کرد که دخترانش معتادش شده بودند. یکی از شخصیت‌های مشهور تاریخ که گفته می‌شود علاقه وافری به قهوه داشت، بتهوون آهنگساز آلمانی بود. عادت داشت برای تهیه هر لیوان قهوه شصت حبه مصرف کند؛ در حالی که مقدار مناسب چهل حبه است. از سیاست‌مدار شهیرفرانسوی تالیران عبارتی درباره قهوه نقل می‌شود که گفته« سیاه چون شیطان، گرم چون جهنم، پاک همچون فرشته و شیرین مانند عشق».

گفته می‌شود برخی فرقه‌های آیین مسیحیت قهوه را شرابی شیطانی می‌دیدند. وقتی پاپ وینسنت سوم شنید خواست تا مزه‌اش کند. از طعمش خوشش آمد و ازاثرش خوش‌خوشانش شد. آن را تبرک کرد و گفت« حرام است که طعم خوش آن فقط به کفار برسد». در سال ۱۷۸۵ وقتی دولت پروس اعلام کرد قهوه مختص اشراف و اکلیروس‌ها و افسران عالیرتبه است، انقلابی به را ه افتاد.

قهوه اسپرسو که امروزه فراگیرشده، پس از جنگ جهانی دوم در شهر تورینوی ایتالیا متولد شد و یک سوم کافئین موجود در قهوه معمولی را داراست. ایالات متحده در جایگاه اولین وارد کننده و مصرف کننده جهان قرار می‌گیرد اما کشورهای اسکاندیناوی مقام نخست سرانه مصرف را دارند و فنلاند با ۵/۹ کیلوگرم در سال در صدر فهرست ایستاده است.

راه و روش‌های آماده کردن قهوه و عرضه و نوشیدن آن بسیار زیادند. از شبه جزیره عربی که قهوه زبان و شرح حال خودش را دارد تا قهوه امریکایی که به همه چیز می‌ماند جز قهوه. قهوه ایتالیایی قاموس قطوری از اصطلاحات و اسم‌ها و اندازه‌ها و طعم‌ها دارد. اما سرزمینی که زادگاه قهوه است و کلمه boona از زبان امهری آمده، مراسمی دارد که هر روز بارها در خانه اتیوپیایی‌ها اجرا می‌شود.

دانه‌های سبز قهوه شسته می‌شوند بعد هم روی آتشی که در آن بخور و چوب صندل می‌سوزند آرام بو داده می‌شود. عطری دل انگیز درمحیط می‌پیچد، فضا را معطرمی‌کند و حشرات را می‌راند. بعد از اینکه دانه‌های قهوه بو دادشده در هاون چوبی کوبیده می‌شوند. بعد هم به آب جوشی در قهوه دان کوچک شبیه به کوزه سفالی اضافه می‌شود تا آماده پذیرایی شود. اول به مهمانان تقدیم می‌شود، اگرباشند، بعد مردان بالغ و سپس زن‌ها. قهوه معمولا سه بار تقدیم می‌شود.